Marek Zuber / Fot. Konrad Tomaszewski, Radio Wnet
Socjalna, wydatkowa część budżetu musi zostać uporządkowana. Nie widzę powodu, by 800+ było dla wszystkich rodzin – mówi ekonomista.
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
Giełdy Papierów Wartościowych / Foto: Materiały prasowe GPW
„18 października organizujemy dzień edukacji finansowej, który jest kierowany do odbiorców usług finansowych” – mówi Alina Bączar, wiceprezes fundacji GPW.
grafika ilustracyjna | fot. Pixabay
9 października na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie odbędzie Venture Network Day – spotkanie startupowców.
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
O nadchodzącym Venture Network Day opowiadają Ignacy Bobruk z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie oraz Maciej Sadowski, współzałożyciel Startup Hub Poland.
Artur Pawlak: bez samodzielnej produkcji broni nie ma mowy o bezpieczeństwie państwa
Konferencja prasowa po Szczycie Inicjatywy Trójmorza w Bukareszcie we wrześniu br. Premier Chorwacji Andrej Plenković, Prezydent RP Andrzej Duda, gospodarz szczytu – prezydent Rumunii Klaus Iohannis i, prezydent Litwy, Gitanas Nausėda | Fot. Piotr Mateusz Bobołowicz
Widzę dwa główne cele Inicjatywy Trójmorza: współpraca wewnątrz regionu i wizerunek, nie pojedynczych państw, biedniejszych niż państwa Europy Zachodniej, ale regionu, który bardzo szybko się rozwija.
O trójmorskiej gospodarce z Marleną Gołębiowską, starszym analitykiem w Zespole Bałtyckim Instytutu Europy Środkowej z siedzibą w Lublinie, rozmawia Piotr Mateusz Bobołowicz.
Ideą Inicjatywy Trójmorza było połączenie infrastrukturalne Europy Środkowej, mające pomóc jej nadgonić zaległości w rozwoju gospodarczym, które nas dzielą od państw starej Unii. Skąd wziąć na to pieniądze?
Zacznę od tego, jak Inicjatywa Trójmorza podchodzi do kwestii finansowania i co chciałaby finansować. W 2018 r. na szczycie w Bukareszcie stworzono listę najważniejszych projektów i inwestycji. Wpisano na nią 48 pozycji, które miały przyczynić się lepszego rozwoju regionu. Do dzisiaj lista powiększyła się do 91, które mają kosztować około 168 mld euro.
Jak je sfinansować? Aż 40% środków ma pochodzić z Unii Europejskiej, zwłaszcza z programu „Łącząc Europę”. 24% mają zapewnić państwa członkowskie.
Kilka procent pokryje Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. Czyli duża część jest finansowana poza Inicjatywą Trójmorza. Natomiast 9% tych 168 mld euro ma zapewnić instrument, który Inicjatywa Trójmorza stworzyła, czyli Fundusz Inwestycyjny Inicjatywy Trójmorza. To oznacza, że fundusz miałby dołożyć do tych 91 inwestycji ok. 15 mld euro. Do dziś nie zebrał nawet jednego miliarda, na razie dysponuje 913 mln euro.
Mamy też deklarację wsparcia ze strony Stanów Zjednoczonych, wspomniano o nim podczas szczytu w Rydze w ubiegłym roku. Nie zostało ono jeszcze przekazane, ale już sama deklaracja tego, że Amerykanie chcą inwestować w Fundusz Trójmorza, była nam wtedy bardzo potrzebna, bo kiedy szczyt się odbywał, od kilku miesięcy trwała wojna w Ukrainie i oznaczało to duże zagrożenie dla całego regionu, jeśli chodzi o potencjał inwestycyjny, dlatego że dla globalnych inwestorów nasz region stał się po prostu niebezpieczny. Więc zapowiedź zasilenia funduszu, która pojawiła się w Rydze, była pozytywna. Była mowa o kwocie 300 mln dolarów, czyli około 280 mln euro, dzięki czemu przekroczylibyśmy ten pierwszy miliard euro, jeśli chodzi o środki zgromadzone w Funduszu Trójmorza. To sporo, ale wobec planów Inicjatywy Trójmorza mamy jeszcze trochę pieniędzy do zebrania.
Jaki jest pomysł na ich zgromadzenie? Kto ma dać te pozostałe 14 miliardów?
Dotąd na Fundusz Trójmorza przekazało środki 9 z 12 państw regionu – właściwie Banki Rozwoju z tych państw. Nie ma wśród nich na razie Austrii, Czech i Słowacji. Natomiast liczymy na to, że Funduszem Trójmorza zainteresują się globalni inwestorzy, że będzie on ściągał kapitał zagraniczny, ponieważ jest funduszem komercyjnym, czyli takim, który obiecuje zyski tym, którzy wkładają do niego środki.
Aktualnie fundusz inwestuje w spółki, które prowadzą działalność w zakresie kluczowych dla Inicjatywy Trójmorza elementów, czyli transportu, energetyki albo cyfryzacji. Kupuje udziały w tych spółkach z nadzieją, że spółki te dobrze się rozwiną i przyniosą zysk inwestorom, a równocześnie przyczynią się do rozwoju regionu. Czyli to nie są przypadkowe inwestycje, tylko takie, które mają rozwijać region.
Takich inwestycji na razie dokonano już – lub dopiero – pięć. Pierwszą firmą, której akcje zakupiono, była Cargo United, która działa na rynku wynajmu lokomotyw, czyli mamy część transportową. Drugą firmą była Green Energy, która buduje centrum danych w Estonii, i to jest inwestycja w cyfryzację. Kolejna inwestycja to jest firma Energy z Austrii, która zajmuje się odnawialnymi źródłami energii. To trzy z kluczowych dla Trójmorza sektorów. I kolejne dwie inwestycje: akcje operatora portu w Burgas w Bułgarii i najnowsza, całkiem świeża inwestycja: R.Power – firma, która buduje instalacje fotowoltaiczne.
Początki są zawsze trudne, ale spodziewamy się, że to i zaangażowanie amerykańskie plus, miejmy nadzieję, większe zaangażowanie środków z państw regionu spowoduje, że fundusz będzie wzrastał i będzie jeszcze o nim głośno.
Co zyskają państwa regionu na tych inwestycjach? I czy Trójmorze ma wspólne interesy gospodarcze?
Każda inwestycja funduszu ma dać korzyści przynajmniej dwom państwom regionu, bo ciężko jest znaleźć firmy, które działają na wszystkich dwunastu rynkach naraz. I widzimy różnicowanie kierunków tych inwestycji: firma z Austrii, z rynku polskiego i z rynku estońskiego. Co do potencjału współpracy w regionie: w założeniach twórców inicjatywy jest on ogromny i mają oni na to argumenty.
Często konferencje Trójmorza zaczynają się wielkimi liczbami: że państwa Inicjatywy Trójmorza to 30% ludności i 30% powierzchni Unii Europejskiej. Ale zwykle nie mówi się, ile to procent PKB Unii Europejskiej, podając inną wartość – aktualnego wzrostu gospodarczego. Dlaczego? Bo gospodarki zrzeszone w Inicjatywie Trójmorza generują zaledwie około 15% PKB unijnego, ale bardzo prężnie rozwijały się w ostatnich latach. Przed pandemią znacząco wyprzedzały, jeśli chodzi o poziom osiąganego wzrostu gospodarczego, Europę Zachodnią. Pandemia, a później bardzo bliska dla tego regionu wojna w Ukrainie spowodowały spowolnienie, ale te zawirowania uznawane są za chwilowe i mamy nadzieję wrócić na ścieżkę szybkiego wzrostu. Już teraz mówi się, że wpływ wojny na Ukrainie jest mniejszy niż spodziewano się na początku, więc liczymy na to, że przyspieszenie nastąpi.
Ja osobiście widzę dwa główne cele, jakie Inicjatywa Trójmorza mogłaby osiągnąć. Po pierwsze: rozwinięcie współpracy wewnątrz tej inicjatywy, chociażby pod względem wymiany handlowej.
Np. udział państw Inicjatywy Trójmorza w wymianie handlowej Polski to zaledwie 15%, podczas gdy Niemiec – dwadzieścia kilka procent, co dowodzi, że mimo bardzo dużej liczby ludności i dużego potencjału gospodarczego, przedsiębiorcy w regionie środkowoeuropejskim chętnie kierowali się wzdłuż osi wschód–zachód, a nie północ-południe.
Podobno cechą wspólną wszystkich państw Inicjatywy Trójmorza jest to, że głównym ich partnerem handlowym są Niemcy. Czy Polska ma ambicję, żeby Niemcy pod tym względem zastąpić w regionie?
Jako ekonomistka muszę powiedzieć, że są na to proste wzory: im bliżej i im większe państwo, tym chętniej z nim handlujemy. Niemcy są największą gospodarką w całej Unii Europejskiej, z ogromnym rynkiem i potencjałem rozwoju, więc nic dziwnego, że państwa Inicjatywy Trójmorza po wstąpieniu do Unii Europejskiej zwróciły się w ich kierunku, bo to dawało największe możliwości przedsiębiorcom. Ale potencjał regionu jest widoczny i wynika właśnie ze wspólnoty rynków i rozszerzenia tej współpracy na oś północ-południe. To jest pierwszy bardzo ważny aspekt, jeśli chodzi o inicjatywę Trójmorza.
Jest też drugi, nawet ważniejszy:
Celem inicjatywy Trójmorza jest to, żeby duży globalny gracz miał przed oczami nie tylko małe, pojedyncze państwa: Estonię, Litwę, Łotwę, Chorwację, którym trudno walczyć o globalny kapitał, ale postrzegał nasz potencjał jako regionu, w który warto angażować kapitał.
Więc widzę dwa główne cele Inicjatywy Trójmorza: współpraca wewnątrz regionu i wizerunek – nie pojedynczych państw, biedniejszych niż państwa Europy Zachodniej, ale regionu, który bardzo szybko się rozwija.
Pojawiały się kiedyś sformułowania o tygrysach Europy, trochę na wzór tych azjatyckich tygrysów, o których się wiele mówiło. Chcielibyśmy być takimi tygrysami Europy. Dla Polski to nie jest aż tak duży problem, bo wytwarzamy ok. 28% PKB całego regionu Trójmorza. Druga jest Austria – około 19%. Tak więc na tym, że bylibyśmy postrzegani jako region gospodarczy, a nie pojedyncze gospodarki, najwięcej mogłyby skorzystać małe państwa Inicjatywy.
A czy nie ma ryzyka, że największe państwa Inicjatywy Trójmorza dostaną dużo większy kawałek tortu?
Tak, i z tej przyczyny te mniejsze państwa niekiedy mniej się angażują. Niekiedy, bo np. w państwach bałtyckich ten problem nie występuje. Te państwa bardzo zaangażowały się w Inicjatywę Trójmorza, w fundusz inwestycyjny, organizowały szczyty. Prawdopodobnie po tegorocznym szczycie w Rumunii stery przejmie Litwa, a wtedy wszystkie państwa bałtyckie będą miały ten szczyt u siebie. Ale w Europie Środkowej, rozumianej wąsko jako państwa Grupy Wyszehradzkiej, ten problem się pojawia.
Podczas rozmów z ekspertami z Czech, Słowacji, bardzo często pada pytanie: co będziemy z tego mieli? I w interesie wszystkich nas jest tłumaczenie, że w miarę rozwoju naszego regionu wzrost będzie promieniował na wszystkie państwa.
Polska jest największą gospodarką w regionie, więc pewnie najbardziej zależy jej na rozwoju tej inicjatywy, co zresztą widać, bo jest jej bardzo aktywnym uczestnikiem, była jednym z jej współtwórców, zaangażowała się kapitałowo, nasz polski BGK rozkręcał Fundusz Inicjatywy Trójmorza. Polska podejmuje mnóstwo działań, które mają na celu spopularyzowanie tej inicjatywy.
Początkowo, kiedy pojawiło się sformułowanie ‘Inicjatywa Trójmorza’, pytano, czy jest ona w kontrze do Unii Europejskiej, co np. w Czechach czy na Słowacji budziło pewien niepokój. Ale inicjatywa nie jest wymierzona przeciw Unii. Nawet pojawiają się głosy, aby stała się jej wewnętrznym elementem. Wypłynęło to podczas szczytu w Rydze, kiedy Ukraina, w której toczyła się wojna, zgłosiła chęć uczestniczenia w Inicjatywie Trójmorza. Powiedziano wtedy jasno, że do inicjatywy Trójmorza należą tylko państwa unijne, a Ukraina otrzymała status partnera uczestniczącego.
Co do „dzielenia tortu”, miejmy nadzieję, że w innych państwach również zostanie dostrzeżony potencjał tej inicjatywy. Może szczególnie przekona małe państwa rozwój wzajemnych stosunków w regionie.
Bardzo często w ramach Inicjatywy mówimy, że się nie znamy, że brakuje połączeń. Gdyby udało się to poprawić i mielibyśmy tuż obok większe, bliskie sobie rynki, biznes mógłby się całkiem dobrze w ramach regionu kręcić.
Dziękuję bardzo za rozmowę.
Rozmowa Piotra Mateusza Bobołowicza z Marleną Gołębiowską, starszym analitykiem w Zespole Bałtyckim Instytutu Europy Środkowej z siedzibą w Lublinie, pt. „Co będziemy z tego mieli?” znajduje się na s. 6 dodatku „A może Trójmorze?” do wrześniowego „Kuriera WNET” nr 111/2023.
Krzysztof Komorski/Fot. Piotr Mateusz Bobołowicz
„Możemy rozmawiać o podatkach, ale jeśli nie rozwiążemy problemu demograficznego (…) to skończy się na tym, że za kilkanaście lat tych podatków nie będzie miał kto płacić” mówi kandydat PO do sejmu
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
Artur Soboń: To Polska dzisiaj jest państwem, który pokazuje UE jak skutecznie bronić granic
Artur Soboń/Fot. Piotr Mateusz Bobołowicz
Spacer z Arturem Soboniem, wiceministrem finansów, po targu przy ulicy Wileńskiej w Lublinie.
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
Harcourt-HouseChina-Evergrande-Centre-Fot.-Wpcpey-CC-A-S-4.0-Wikimedia.com
Chiny są więc teraz warowną fortecą, która się zamknęła i chce przeczekać burzę, niepokoje w światowej geopolityce. Wiele będzie zależeć od tego, jak rozwinie się sytuacja na rynku nieruchomości.
Evergrande, duża firma deweloperska, w pewnym momencie największa w Chinach i chyba największa na świecie, złożyła wniosek o ochronę przed wierzycielami w jednym z sądów amerykańskich. Czy chińska gospodarka się sypie?
Sypie się Evergrande, i to już od kilku lat. I sprawa jest rozwojowa, bo mamy problemy kolejnego dewelopera chińskiego, o angielskiej nazwie Country Garden. Spółka, zatrudniająca 300 000 osób, zanotowała 8 miliardów dolarów strat. Od razu podkreślam, że to nie jest liczba mieszkań, które oni sprzedają, tylko liczba ludzi, których zatrudniają. Spółka z południowych Chin, prowadzona przez prominentną rodzinę z Guangdongu. 8 miliardów strat, ale również kilkadziesiąt, zdaje się, miliardów, a może nawet i więcej, niespłaconych rachunków.
To samo przytrafiło się Evergrande. W ostatnich trzech latach próbowano ratować sytuację, ale teraz Evergrande prosi o ochronę tych płatności w Stanach Zjednoczonych, czyli na rynku zewnętrznym. A Country Garden, czyli ta firma z Guangdongu, kolejny deweloper, był stawiany za wzór wychodzenia z kryzysu na chińskim rynku nieruchomości, a tymczasem zaczyna mieć ogromne problemy. Takie problemy ma zresztą 50 innych chińskich deweloperów.
A pamiętajmy, że rynek nieruchomości stanowi od około 25 do 30% chińskiej gospodarki. Dotychczas to był samograj, bo w Chinach obserwowaliśmy w ostatnich kilku dekadach olbrzymi napływ ludności z terenów wiejskich do miast. To tak jakby populacja Czech i Słowacji co roku przeprowadzała się ze wsi do miast.
To było ogromny doping dla chińskiej gospodarki i wszystko się kręciło. Trzeba było dla tych ludzi zbudować mieszkania. Ale to się kończy.
W zasadzie Chiny nie zaznały kryzysu od 50 lat. Ten będzie pierwszy.
Troszkę zaznały, pod koniec lat osiemdziesiątych, co skończyło się wystąpieniami, które zostały ostatecznie krwawo stłumione, ale to był kryzys na mniejszą skalę niż obecnie, raczej taki moment zwolnienia.
Teraz niektórzy mówią o kryzysie w rozumieniu zachodnim, czyli o ujemnej dynamice PKB.
No tak, coś się kończy – w ogóle w światowej gospodarce. Pan zaproponował ucieczkę z kraju w świat globalnej gospodarki, ale jako komentator muszę wrócić do kraju i pokazać, że wszystkie te problemy, z którymi spotykamy się w Polsce, też mają wymiar globalny, bo to jest po prostu zakończenie pewnego modelu, pewnego paradygmatu.
Z tym boryka się Unia Europejska, Polska i na swój sposób Chiny, chociaż w Chinach rzeczywiście to jest stosunkowo nowe zjawisko, bo Chiny nieprzerwanie się rozwijały i właśnie między innymi dzięki rynkowi nieruchomości, który co roku dostawał doping dzięki temu, że kilkanaście milionów ludzi przeprowadzało się ze wsi do miast.
Ci ludzie musieli kupić mieszkanie, ktoś musiał je dla na nich zbudować, ceny na rynku nieruchomości rosły, pożyczano pieniądze, budowano i sprzedawano te mieszkania, no i biznes się kręcił. A teraz okazuje się, że to się kończy i zaczyna się problem. (…)
Jakie to może mieć konsekwencje, jeżeli ta kaskada upadłości będzie trwać? Kryzys globalny przed nami?
Niestety będzie to miało ogromne konsekwencje. To już widać na przykład w Stanach Zjednoczonych. Jeżeli Evergrande, które ma kłopoty od trzech lat, prosi o ochronę przed wierzycielami, to jacyś wierzyciele w Stanach są. Zainwestowano tam jakieś pieniądze i teraz są problemy z wypłatami.
Jeżeli ten problem będzie się pogłębiał, uderzy na pewno w Niemcy, w Europę Zachodnią. Na którymś etapie uderzy też w Polskę, chociaż pewnie niebezpośrednio.
(…) A może chińska gospodarka w ogóle przestanie rozwijać się w tempie dwucyfrowym? Dane które teraz spływają z Chin, są niepokojące. Podobno połowa młodych Chińczyków jest nieaktywna zawodowo.
Bezrobocie w dużych miastach Chin wynosi około 20%. Ostatnio władze chińskie przestały publikować te dane.
Zawsze mówiłem, że problem bezrobocia młodzieży jest najważniejszy z punktu widzenia stabilności systemu politycznego w Chinach. Tylko pytanie, jak to liczyć, bo część bezrobotnych to są bogate dzieciaki z klasy średniej. Nie pracują, bo nie znaleźli takiej pracy, która by im odpowiadała, albo po prostu nie chcą pracować.
A więc – czy to bezrobocie polega na tym, że ktoś nie ma pracy i jest na granicy przeżycia, czy może po prostu ma większe aspiracje? To też jest w Chinach zjawisko nowe.
Czy chiński system się załamie, tak jak kiedyś sowiecki, pod własnym ciężarem?
To jest kluczowe pytanie. Myślę, że to też nie jest niespodzianka, bo jeśli przyjrzymy się np. wypowiedziom Xi Jinpinga, to zastanawiam się, czy kierownictwo chińskie i sam Xi Jinping po prostu mają tego świadomość i biorą taką możliwość pod uwagę, że teraz będziemy mieli 5 czy 10 lat pewnej stagnacji, i dlatego on wzywa do stabilności, do jedności, do zwierania szeregów, przekonuje, że są większe wartości w życiu niż PKB czy rozwój gospodarczy, czy zarabianie pieniędzy. I on o tym cały czas mówi – coraz więcej, coraz mocniej.
Chiny są więc teraz warowną fortecą, która się zamknęła i chce przeczekać burzę, niepokoje w światowej geopolityce. Ale czy im się to uda – zobaczymy, a wiele będzie zależeć od tego, jak rozwinie się sytuacja na rynku nieruchomości.
Cały wywiad Łukasza Jankowskiego z Radosławem Pfyffelem, ekspertem Instytutu Sobieskiego, pt. „Czy chiński system zapada się pod własnym ciężarem?” znajduje się na s. 15 wrześniowego „Kuriera WNET” nr 111/2023.
Józef Pyzik/Fot. Mikołaj Murkociński
„Jeśli coś się nie zmieni w polityce w stosunku do polskiego przedsiębiorcy, to można z góry powiedzieć, że dni średnich przedsiębiorców są policzone” – mówi Józef Pyzik, prezes ZHiU w Nowym Sączu.
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
Artur Soboń, fot.: Radio WNET
Wiceminister finansów Artur Soboń komentuje kwestię zakazu importu ukraińskiego zboża do Polski, a także założenia budżetowe w perspektywie realizacji obietnic programowych Prawa i Sprawiedliwości.
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
Gościem Poranka Wnet jest wiceminister finansów Artur Soboń. Komentując sprawę planowanego zamknięcia granic dla importu ukraińskiego zboża do Polski, wyraża on przekonanie, że Komisja Europejska zajmie neutralne stanowisko:
Mam nadzieję, że Komisja zachowa się tutaj racjonalnie, bo my się zachowujemy racjonalnie. To oczywiście nie tylko Polska, ale cała koalicja państw Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria.
Przypomnę, że w kwietniu, kiedy myśmy wprowadzili taką decyzję jednostronnie, komisja ją oficjalnie zaakceptowała, więc zobaczymy, jesteśmy zdeterminowani. Jesteśmy przekonani o tym, że musimy tutaj chronić polski rynek i nie mamy co do tego wątpliwości. Dzisiaj taka decyzja zostanie przez Radę Ministrów podjęta.
Pytany o środki budżetu państwa, z których mogłyby zostać pokryte wydatki związane z obietnicami wyborczymi Prawa i Sprawiedliwości, Artur Soboń stwierdza, że istnieje wiele możliwych źródeł, aby sfinansować założenia programowe partii rządzącej. Wśród nich wymienia nową ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym:
Dzisiaj na przykład jeśli miałbym wskazać taki zasób, który ma gigantyczne, wielomiliardowe potencjał oszczędności z punktu widzenia państwa, ale także inwestorów, samorządów, wszystkich, wszystkich nas korzystających na co dzień z usług publicznych w miastach, to jest nowa ustawa o planowaniu przestrzennym. Uporządkowanie zagospodarowania przestrzennego pozwoli oszczędzić wszystkim nam miliardy złotych.
Gość Poranka Wnet komentuje program gospodarczy Koalicji Obywatelskiej, który według niego jest niewiarygodny:
Jedyny dzisiaj polityczny argument przewodniczącego Tuska, czyli odsunąć PiS od władzy i wszystkich nas aresztować, bo wszystkie inne są funta kłaków warte albo są niewiarygodne, tak jak powiedziałem, bo po prostu Platforma by nie potrafiła zarządzać tak, aby mieć na to środki, albo są niewykonalna, albo są po prostu bajkami, które które, które pan Tusk opowiada.
Wiceminister finansów zwraca uwagę, że choć przyszłoroczny budżet będzie trudny, polepszające się nastroje wśród konsumentów i spadająca inflacja dają nadzieję na polepszenie koniunktury:
To nie będzie łatwy budżet, ale to już będzie rok, w którym będziemy mieli szybszą konsumpcję, bardziej rozpędzoną gospodarkę, szacujemy to na 3 proc. PKB. Będziemy mieli spadającą inflację, poprawę nastrojów. Krótko mówiąc, to będzie budżet pod tym względem łatwiejszy, bo to będzie budżet, w którym gospodarka wróci, wróci na ścieżkę wzrostu.
Źródło: Oleg Gamulinskiy / Pixabay
Rada postąpiła bardzo ryzykownie. Nie zapominajmy, że inflacja wciąż jest dwucyfrowa – mówi redaktor naczelny portalu 300gospodarka.pl.
