Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski opowiada o nadaniu autokefalii ukraińskiej Cerkwi oraz o głośnej ostatnio sprawie ks. Jankowskiego, który jest oskarżany m.in. o wykorzystywanie seksualne dzieci
Sobór zjednoczeniowy, który odbywał się w kijowskiej świątyni Mądrości Bożej, ogłosił 15 grudnia ustanowienie nowej organizacji: Cerkwi prawosławnej na Ukrainie. Zdaniem ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego od strony duchowej to bardzo dobry krok, jednak ukraińskie władze próbują go upolitycznić:
Obecna sytuacja na Ukrainie to próba złączenia bardzo podzielonej i skłóconej Cerkwi prawosławnej w jedną całość. Z jednej strony jest to zjawisko bardzo pozytywne, ale z drugiej niestety widać, że politycy ukraińscy próbują zrobić z tego sprawę polityczną. Dotyczy to w szczególności prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki, który chce ukazać się światu jako jedyny prawdziwy prawosławny, który ingeruje w sprawy Cerkwi. Bardzo kibicuję prawosławnym na Ukrainie, aby udało im się znaleźć sposób na złączenie całej Cerkwi.
Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski komentuje również sprawę ks. Henryka Jankowskiego. Na początku grudnia bieżącego roku magazyn „Duży Format” opublikował reportaż „Sekret Świętej Brygidy. Dlaczego Kościół przez lata pozwalał księdzu Jankowskiemu wykorzystywać dzieci?”, w którym kapelan „Solidarności” i proboszcz parafii świętej Brygidy w Gdańsku został oskarżony m.in. o pedofilię.
Dla mnie jest to duża hipokryzja. Ja nie usprawiedliwiam zachowań ks. Jankowskiego, mnie też zawsze wiele rzeczy w jego osobie nie pasowało, m.in. nadmierne skupianie się na sobie czy przywiązanie do rzeczy materialnych. Jednak to, co się dzieje dziś, osiem lat po jego śmierci, kiedy nie ma on żadnej możliwości obrony, to hipokryzja. Wyciąganie jakichś faktów i mówienie, że wszyscy o tym wiedzieli i zdawali sobie z tego sprawę… szczególnie jeśli chodzi o prezydenta Gdańska, który był ministrantem w parafii u Jankowskiego, a teraz mówi, że trzeba usunąć pomnik ks. Jankowskiego. Zastanawiam się, jak to świadczy o prezydencie, który dostał nagłego oświecenia po artykule GW.
Zdaniem duchownego, Kościół powinien obecnie jak najszybciej wszcząć dochodzenie w sprawie ks. Jankowskiego: „Należy stwierdzić, czy te zarzuty są prawdziwe. Jeśli okaże się, że nie, to należy bronić dobrego imienia ks. Jankowskiego”.
W artykule w GW padły również bardzo poważne zarzuty dot. tego, że ks. Jankowski przyczynił się do samobójstwa dziewczyny, która zaszła z nim w ciążę. Zdaniem gościa Poranka WNET, prawdziwość zarzutów można sprawdzić, bowiem nawet w czasach PRL, kiedy ktoś młody popełniał samobójstwo, była prokuratura oraz akta, można wskazać tę osobę z imienia i nazwiska, dokonać ekshumacji i sprawdzić, czy była to prawda. Zostawienie tej sprawy niewyjaśnionej powoduje jeszcze większe straty dla Kościoła.
Postawienie się na marginesie chrześcijaństwa hierarchów, którzy bardziej niż Bogu chcą służyć Putinowi, może być zgubne i dla nich, i dla Rosji. A dla prawosławia może to być element oczyszczenia.
Paweł Bobołowicz
Oto jesteśmy świadkami początków schizmy, której konsekwencje są trudne do przewidzenia. I podobnie jak w przypadku Wielkiej Schizmy z 1054 roku, wcale nie spory doktrynalne są jej podstawą. Synod Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej uznał za niemożliwe dalsze przebywanie w jedności eucharystycznej z Konstantynopolem. Na razie jest to jednostronne działanie Moskwy, a jedności świata prawosławnego nadal strzeże spokój i powściągliwość Bartłomieja I – Arcybiskupa Konstantynopola – Nowego Rzymu.
11 października synod biskupów Ekumenicznego Patriarchatu Konstantynopolitańskiego jednoznacznie potwierdził rozpoczęcie procedury nadania autokefalii ukraińskiej Cerkwi. Stwierdzono również, że na Ukrainie zostanie odnowiona stauropigia – w uproszczeniu przedstawicielstwo, czy też struktura Cerkwi bezpośrednio podległa patriarsze Konstantynopola. Synod zdjął anatemę z Filareta i Makarego – zwierzchników ukraińskich Cerkwi – i uznał odnowienie łączności eucharystycznej z wiernymi tych Cerkwi. Jednocześnie skasował zobowiązanie z 1686 roku o przekazaniu Patriarsze Moskiewskiemu prawa do wyświęcenia Metropolity Kijowskiego. Tym samym ukraińscy wierni zostali po ponad 300 latach wyjęci spod zwierzchności Moskwy.
Na reakcję Rosji nie trzeba było długo czekać. Już następnego dnia w Moskwie zebrała się Rada Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, a w jej obradach brał udział prezydent Władimir Putin. Rzecznik prezydenta Rosji Dmitrij Pieskow stwierdził, że Rosja będzie chronić praw prawosławnych tak, jak broni praw rosyjskojęzycznych i jednocześnie zapewnił, że… Kreml nie miesza się do dialogu między Cerkwiami.
15 października, czyli już po przyjęciu stanowiska przez władze świeckie Rosji i wyznaczeniu odpowiednich kierunków, zebrał się synod Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Jego decyzja bez wątpienia otwiera drogę do schizmy. Moskiewscy hierarchowie uznali bowiem za niemożliwe dalsze przebywanie w jedności eucharystycznej z Konstantynopolem. Uzasadniając decyzję Rosyjskiej Cerkwi, biskup Hilarion (Grigorij Walerijewicz Alfiejew), który odpowiada w niej za stosunki zewnętrzne, stwierdził, że synod nie mógł podjąć innej decyzji i że została ona wymuszona działaniami Patriarchatu Konstantynopola. Działania te Hilarion nazwał „bezprawnymi i kanonicznie nikczemnymi”. Nie jest jednak wykluczone, że Patriarchat Moskiewski sięgnie po dalsze środki i obłoży zwierzchnika Patriarchatu Konstantynopola Bartłomieja I anatemą. Ostre słowa biskupa Hilariona o kanonicznej nikczemności mogłyby o tym świadczyć. Tym samym Moskwa będzie chciała przejąć rolę Konstantynopola i Trzeciego Rzymu, i wokół siebie gromadzić inne Cerkwie prawosławne. Na razie jednak Moskwa nie chce wypuścić ze swoich rąk Białorusi, dla której ukraiński przykład mógłby być zaraźliwy. Nic zatem dziwnego, że po raz pierwszy w swojej historii synod RPC obradował poza Moskwą, a miejscem tym była właśnie białoruska stolica. Uznanie przez Konstantynopol za bezprawne zwierzchnictwa Moskwy nad Kijowem właściwie daje też możliwość usamodzielnienia się Cerkwi białoruskiej. A to dla Moskwy na pewno nie jest do zaakceptowania.
Histeryczne reakcje Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej nie dają się wytłumaczyć w żaden inny sposób niż w połączeniu z całością polityki Rosji wobec Ukrainy. Świadczy o tym i wspomniane posiedzenie Rady Bezpieczeństwa FR, i kolejne komunikaty rzecznika Kremla. Szokuje, że prezydent Rosji rości sobie prawa do wypowiadania się o wyborach, wolnościach religijnych w innym państwie. Budzi niepokój straszenie ochroną już nie tylko rosyjskojęzycznych – co było głównym motywem budowania „ruskiego miru” i uzasadnieniem rosyjskiej agresji na Ukrainę, ale przede wszystkim musi niepokoić głoszona nowa teza o ochronie prawosławnych. Warto przypomnieć, że przecież Kościoły prawosławne są na całym świecie, a ich wyznawcy wcale nie czują się w jakikolwiek sposób związani z Rosją. Ale jak widać, Rosja może poczuwać się do ich ochrony i mieć pretekst do ingerencji w sprawy wewnętrzne każdego państwa, w którym uzna, że prawosławie jest zagrożone.
Rosja zatem walczy nie tylko o terytoria, ale też i o rząd dusz w rozumieniu ideologicznym i religijnym. Zdradził to, może mimowolnie, minister spraw zagranicznych Rosji Sergiej Ławrow, komentując dla RT France, „Paris Match” i „Le Figaro” decyzję Konstantynopola: „Zamysł jest oczywisty – zrobić jeszcze jeden krok w celu oderwania Ukrainy nie tylko politycznie, ale też i duchowo od Rosji”.
Ławrow jest znany z wręcz udoskonalenia szkoły dyplomatycznych kłamstw swoich sowieckich poprzedników, jednak w tej diagnozie dotyka istoty sprawy. Na Ukrainie bowiem nie ma wątpliwości, że autokefalia ostatecznie wyrywa ten kraj z rosyjskiej dominacji, właśnie także w obszarze idei, ducha, mentalności. A tego Rosja nie może znieść. Oczywiście Ławrow do tego dorzuca inny stały element rosyjskiej propagandy: ukraińska autokefalia, według niego oczywiście, jest skutkiem amerykańskich wpływów.
Moskwa, strasząc konfliktem religijnym, sięga też po słownictwo do tej pory charakterystyczne tylko dla retoryki islamskich terrorystów. 18 października Władimir Putin na spotkaniu Międzynarodowego Dyskusyjnego Klubu Wałdajskiego został zapytany o możliwość ataku nuklearnego na Rosję. Jego odpowiedź miała niewątpliwie charakter religijny, a nie polityczny: „Agresor powinien wiedzieć, że odwet jest nieunikniony. My jak męczennicy trafimy do raju, a oni po prostu zdechną, dlatego że nie zdążą się nawet pokajać” (cyt. za http://jagiellonia.org/putin-przygotowuje-rosjan-meczenskiej-smierci/).
Cały artykuł Pawła Bobołowicza pt. „Schizma” znajduje się na s. 8 listopadowego „Kuriera WNET” nr 53/2018.
„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.
Dzięki prenumeracie na www.kurierwnet.pl otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu w cenie 4,5 zł.
Artykuł Pawła Bobołowicza pt. „Schizma” na s. 8 listopadowego „Kuriera WNET”, nr 53/2018.
– W tym momencie patriarchat moskiewski, delegat rosyjskiej Cerkwi na Ukrainie, jest w defensywie i podejmuje działania histeryczne jeśli chodzi o funkcjonowanie Cerkwi – mówi Paweł Bobołowicz.
Paweł Bobołowicz, korespondent Radia WNET na Ukrainie, opowiedział o mających miejsce we Lwowie obchodach setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. 11 listopada jednym z wielu obiektów na całym świecie podświetlonym na biało-czerwono był Most Parkowy znajdujący się w Kijowie. Życzenia z okazji święta złożyli m.in.: prezydent Ukrainy Petro Poroszenko, premier Wołodymyr Hrojsman i minister spraw zagranicznych Pawło Klimkin.
Następnie przeszedł do omówienia mających miejsce w tym roku procesów tworzenia Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Uważa, że uznanie w październiku przez Konstantynopol nowej struktury za działającą legalnie jest wydarzeniem o skali historycznej dla całego prawosławia.
„To, co jest związane z Cerkwią na Ukrainie, dotyczy całej Cerkwi prawosławnej, nie jest to tylko ukraiński proces wewnętrzny”.
Gość Poranka twierdzi, że uzyskanie przez Cerkiew ukraińską autokefalii stanowi szczególny cios dla Rosji, od wieków traktującą Cerkiew jako element mechanizmu państwowego. Świadczy o tym zebranie Rady Bezpieczeństwa Narodowego Federacji Rosyjskiej pod przewodnictwem prezydenta Władimira Putina, która potępiła decyzję Konstantynopola zanim uczynili to biskupi moskiewscy.
Paweł Bobołowicz przybliżył również sylwetkę patriarchy Filareta, jednego z ojców ukraińskiej autokefalii.
„Jest to postać bardzo istotna też z tej perspektywy, którą my reprezentujemy, z perspektywy jego spojrzenia chociażby na kontakty Cerkwi z Kościołem rzymskokatolickim. (…) Przecież to ten patriarcha prawosławny, jako jedyny w regionie, modlił się w momencie śmierci świętego Jana Pawła II i podkreślał niezwykły charakter jego pontyfikatu. Myślę, że to bardzo pozytywna przesłanka na ewentualne zwierzchnictwo Filareta nad Cerkwią prawosławną”.
Nasz korespondent wysuwa tezę, że przykład oddzielenia się Cerkwi ukraińskiej stanowi swego rodzaju kontynuację schizmy wschodniej, mającej miejsce w XI i XII w.
„Być może dzisiaj też widzimy te procesy i pamiętajmy, że dzisiaj na pewno nie mają one przyczyny doktrynalnej, tylko mają przyczynę polityczną”.
Podkreślił również, że omawiane wydarzenie pokazuje, że Rosja raczej nie stanie na czele świata prawosławnego.
