Ludobójstwo dokonane w tak wielkim mieście jak Warszawa to coś bezprecedensowego – mówi dziennikarz, autor książek poświęconych Powstaniu Warszawskiemu.
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
Powstanie warszawskie odcisnęło głębokie piętno na naszej tożsamości narodowej. W czasie wojny na Ukrainie upamiętnienie tego wydarzenia pozwala nam lepiej zrozumieć walczących powstańców.
Piotr Gursztyn, dziennikarz, dyrektor TVP Historia, jest gościem Popołudnia Wnet. Przyglądamy się temu, jak temat Powstania Warszawskiego rezonuje w obecnej w Polsce. Nasz rozmówca zapytany, czy święto to może stać się świętem ponad podziałami, odpowiada:
„Jedni czczą powstańców, a inni czczą powstanie”.
Z wypowiedzi naszego gościa wynika, że Powstanie Warszawskie dalej wzbudza kontrowersje i dyskusje wśród historyków. Niektórzy wciąż podważają sens jego wybuchu.
„Powstanie bylo ogromnym sukcesem organizacyjnym, zostało świetnie zorganizowane” – uważa dziennikarz.
Czytaj także:
Adam Borowski: bohaterowie Powstania Warszawskiego uczą nas, że za wolność trzeba umieć oddać życie
Gość Popołudnia Wnet zwraca uwagę na doskonałe zaplecze powstania ze strony ludności cywilnej. W ekstremalnych warunkach warszawiacy potrafili poświęcić się na rzecz ojczyzny.
„Czasem są takie sytuacje, że trzeba walczyć. Wtedy automatycznie wracamy myślami do Powstania” – przypomina Gursztyn.
W rozmowie nie mogło zabraknąć wątku obecnej wojny. Broniący się Ukraińcy przywodzą na myśl Polaków z czasu II wojny światowej.
Gorąco zachęcamy do przesłuchania całej rozmowy.
Historyk mówi o kontrowersjach wokół najnowszej książki Piotra Zychowicza, walce o prawdę historyczną oraz o zmianie nazwy ulicy Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” w Białymstoku.
Profesor Antoni Dudek wypowiada się w sprawie afery wokół konkursu na Książkę Historyczną Roku. Historyk uważa, że podane przez organizatorów formalne przyczyny wykluczenia książki Piotra Zychowicza są niewystarczające:
Doszło do niedopuszczalnej ingerencji w prace jury.
Były przewodniczący konkursu na Książkę Historyczną Roku rozumie żal pozostałych uczestników z powodu jego odwołania, zaznacza jednak:
Nie czuję się autorem ich krzywdy.
Następnie Prof. Dudek opowiada o kulisach obrad jury, na których omawiano kwestie wykluczenia książki „Wołyń zdradzony”.
Profesor Dudek polemizuje z zarzutami o „antypolskość” i „proniemieckość” wysuwanych wobec autora książki „Wołyń zdradzony”, mimo krytycznego stosunku do tez przez niego wysuwanych. Mówi, że to subiektywna opinia Piotra Gursztyna. Dalej historyk dokonuje oceny publicystyki autora „Paktu Ribbentrop-Beck” nazywając jego twórczość „pornografią historyczną”:
Zychowicz jedzie bez trzymanki. […] Ta książka w atmosferze skandalu wiele zyskała.
Mówi gość „Popołudnia WNET” twierdząc, że Piotr Zychowicz jest w istocie beneficjentem całego skandalu:
Sprawa wymaga wyjaśnień, liczę że takowe nastąpią.
W dalszej części rozmowy, prof. Dudek komentuje odebranie Zygmuntowi Szendzielarzowi „Łupaszce” ulicy w Białymstoku.
Zmierzamy do coraz silniejszego konfliktu. […] Nie potrafimy rozmawiać o własnej przeszłości.
Dudek zwraca uwagę na pewne rysy na życiorysie ”Łupaszki”, oceniając mimo to jego bilans jako pozytywny. Wskazuje na potrzebę zachowania rozsądku i umiaru w sprawach historycznych.
Poruszony został również wątek walki z polonofobią. Prof. Dudek nie pozostawia złudzeń:
Ta walka jest trudna, nie będzie w niej łatwo o sukcesy, i, co więcej, ona się nigdy nie skończy.
Historyk wyraża pogląd, że również w tej sprawie w ostatnich latach brakowało zdrowego rozsądku.
Mam dość użalania się.
odpowiada Dudek osobom przypominającym o wykluczeniu Polski z debaty historycznej w okresie PRL. Historyk przypomina że ten czas skończył się już 30 lat temu.
Mówiąc o stosunkach polsko-izraelskich Dudek stwierdza:
Ustawa 447 jest w Polsce demonizowana.
Profesor Dudek mówi o szkodliwości działań posła Arkadiusz a Mularczyka na rzecz uzyskania reparacji od Niemiec.
Zachęcam posła Mularczyka, by zaczął domagać się reparacji od Federacji Rosyjskiej.
mówi historyk. Kontynuując ten wątek ostrzega:
Nie jest dobrze dla państwa, gdy wysuwa żądania, których nie jest w stanie później wyegzekwować, bo to ośmiesza to państwo.
A.W.K
Popołudnia WNET można słuchać od poniedziałku do piątku w godzinach 16:00 – 18:00 na: www.wnet.fm, 87.8 FM w Warszawie i 95.2 FM w Krakowie. Zaprasza Tomasz Wybranowski.
Goście Popołudnia WNET:
prof. Krzysztof Szwagrzyk – wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej;
dr Piotr Naimski – sekretarz stanu;
Piotr Gursztyn – publicysta w tygodniku „Do Rzeczy”;
Ryszard Makowski – satyryk;
Karol Kin – asystent społ. Marszałek Małgorzaty Gosiewskiej;
Mariusz Wikło i Michał Karnowski – dziennikarze „wSieci”;
Joanna Pyryt — dziennikarka mediów WNET
Olga Nowak — właścicielka kwiaciarni przy Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
dr Paweł Nagielski — wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego
Jan Krzysztof Ardanowski — minister rolnictwa
Prowadzący: Łukasz Jankowski, Magdalena Uchaniuk-Gadowska
Wydawca: Łukasz Jankowski
Realizator: Piotr Szydłowski
Część pierwsza:
W pierwszej części Łukasz Jankowski i Magdalena Uchaniuk-Gadowska prowadzą sondę uliczną na Cmentarzu Powązkowskim, w której rozmawiają m.in. z powstańcem i jego wnukiem.
Prof. Krzysztof Szwagrzyk mówi o szacunku należnym bohaterom powstania warszawskiego. „Łączka to miejsce święte dla nas wszystkich” – mówi, dodając, że pochowani są na niej także powstańcy, którzy zamiast „honorów należnym bohaterom spotykały tortury i śmierć”. Niech chce dywagować, co byłoby, gdyby powstania nie było, stwierdzając, że „element składowy naszej polskiej tożsamości”.
Część druga:
Dr Piotr Naimski mówi, że Cmentarz Powstańców Warszawskich to miejsce, gdzie od 1945 r. rokrocznie wspomina się powstańców. Jak mówi sekretarz stanu, „miałem okazję być harcerzem w czarnej jedynce w Warszawie, która przechowywała tradycje Szarych Szeregów”. Przyznaje przy tym, że „w Warszawie zginęło bardzo wielu Polaków”. Upamiętnić ich ma spotkanie na Woli.
Piotr Gursztyn krytykuje rewizjonistów historycznych, których narrację o powstaniu już „słyszeliśmy, ale w czasach PRL”. Jak stwierdza, publikacje takiej jak „Obłęd ’44” „to nie jest krytyka naukowa”. Opierają się one na niedopowiedzeniach. Jak stwierdza, „tego typu krytyka, jest niszczeniem naszych korzeni”. Przyznaje, że w powstaniu Polacy ponieśli ogromne straty, jednak ci, którzy na tym opierają krytykę powstania, cierpią jego zdaniem „syndrom sztokholmski, kiedy ofiara sama siebie oskarża o to, co ją spotkało”. Docenia przy tym upamiętnienie ofiar Woli, na jakie zdecydował się prezydent Duda. Odwiedzenie przez Prezydenta RP miejsc masowych egzekucji warszawiaków to „pierwszy raz Rzeczpospolita Polska jest tam obecna”. Dodaje, że to największy jednorazowy mord na Polakach, a sprawcy jego nigdy nie zostali osądzeni.
Ryszard Makowski mówi, że od wielu lat przychodzi na groby powstańców, ale dopiero kiedy w 2004 r. powstało Muzeum Powstania Warszawskiego, pojawiły się tu tłumy. Satyryk przychodzi na cmentarz od 1962 r., gdyż pochowany jest tutaj jego ojciec. Odnosi się do krytyków powstania warszawskiego. Jak stwierdza, „w czasach komuny były modne różne teorie czy powstanie mogło wybuchnąć”. Zwraca uwagę na to, że 22 lipca powstał rząd lubelski, na co rząd londyński i Polskie Państwo Podziemne musiały jakoś zareagować. Podkreśla bestialstwo Niemców, którzy mścili się na mieście i jego mieszkańcach, w momencie, w którym przegrywali już wojnę.
Karol Kin mówi o planach Małgorzaty Gosiewskiej. Jak mówi „3 sierpnia robimy chyba największą w Warszawie rekonstrukcję”. Upamiętnione ma być zdobycie przez powstańców Nordwache — placówki niemieckiej żandarmerii. Zaangażowanych w to będzie blisko 150 rekonstruktorów i pojazdy pancerne. Jak mówi Kin, jego dziadkowie walczyli w powstaniu, ale nie chcieli o tym mówić. Babcia, która była więźniarką Majdanka, to tego stopnia chciała zostawić wojnę za sobą, że zapomniała języka niemieckiego, który wcześniej znała bardzo dobrze.
Część trzecia:
Mariusz Wikło i Michał Karnowski z wSieci mówią o tym, czemu przyszli na warszawskie Powązki. Jak mówi Wikło, „staram się zawsze tutaj być”. Wtóruje mu Karnkowski, stwierdzając, że „to są chwile, że trzeba znaleźć czas, żeby być na Powązkach”. Odnosząc się do rewizjonistów historycznych, stwierdza, że „zgoda jest, ale jest brutalnie atakowana”.
Część czwarta:
Joanna Pyryt mówi o wczorajszym pogrzebie Ryszarda Białousa, dowódcy batalionu Zośka, który zmarł w Argentynie w 1992 r., ale zawsze marzył o powrocie do kraju. W czasie powstania miał 25 lat. Wtedy jego batalion wyzwolił obóz gęsiówka, fragment KL Warschau. Powstańcy uratowali z niego 300 Żydów, z których część dołączyła do batalionu, przechodząc wraz z nim szlak bojowy. 30 sierpnia powstańcy dostali rozkaz wycofania się do Śródmieścia. Przebili się oni przez Ogród Saski, docierając do zajmowanej przez powstańców PAST-y. Obecnie w rocznicę tego wydarzenia jest organizowana jego rekonstrukcja.
Część piąta:
Olga Nowak mówi, że dzisiejszy dzień jest jak co roku wyjątkowy. Tego dnia w starzejących się powstańców wstępuje młodzieńczy duch, jak gdyby znów byli nastolatkami, czy nawet dziećmi. Są oni bardzo wzruszeni tym, że mogą uczestniczyć w uroczystościach. Kwiaciarka obdarowuje ich czerwonymi różami, dziękując im w ten sposób za ich poświęcenie. Sama nie ma w rodzinie powstańców, ale jak mówi „moi dziadkowie ze strony matki przeżyli o dziwo rzeź Woli”. Następni, po upadku powstania udało im się uciec z transportu do obozu w Pruszkowie. Jak mówi, jako dziecko bardzo się interesowała tym, co dziadkowie mogą jej powiedzieć o okupacji – „wypytywałam dziadków, jak to było ze szczegółami, bardzo to przeżywałam i przeżywam do dziś”.
Jan Krzysztof Ardanowski mówi, że co roku jest 1 sierpnia w Warszawie. O powstaniu warszawskim mówi, że „to było świadome podjęcie walki, nie akt desperacji”. Jak mówi, jest przekonany, że „gdyby nie powstańcy nie byłoby wolnej Polski”. Bez tradycji powstania nie byłoby, jak twierdzi minister, ruchu solidarnościowego. Gość Popołudnia WNET mówi, że „teraz w środowiskach związanych z totalną opozycją pojawiają się głosy deprecjonujące powstanie warszawskie”. Działania takie określa jako „pisanie zakłamanej historii przez tych, którzy Polski chyba nienawidzą”.
