1.09 / W 80 dni dookoła Polski / Dzień 66. / Poranek Wnet z Wielunia

Dzisiejszy Poranek Wnet nadajemy z Wielunia miasta symbolu niemieckiego bestialstwa, które zostało zbombardowane o świcie 1 września 1939 roku.

Goście audycji:

Beata Kempa, minister – szef kancelarii prezesa rady ministrów;

Prof. Zdzisław Krasnodębski – poseł do parlamentu europejskiego;

Bartosz Jóźwiak – poseł Kukiz’15;

Grzegorz Wojciechowski – poseł PiS;

Dr Jarosław Szarek – prezes Instytutu Pamięci Narodowej;

Wojciech Siudmak – malarz i grafik , pochodzi z Wielunia , od lat mieszka we Francji;

Piotr Witt – pisarz, korespondent Radia Wnet we Francji;

Wojciech Jankowski – dziennikarz Radia Wnet;

Paweł Rychlik – samorządowiec z Wielunia;

Anna Dziuba i Grzegorz Żabicki – mieszkańcy Wielunia

Krzysztof Kruszyński – nauczyciel historii w Gliwicach.


Prowadzący: Antoni Opaliński

Wydawca: Jaśmina Nowak/Antoni Opaliński

Realizator: Karol Smyk

Wydawca techniczny: Luiza Komorowska


Część pierwsza:

Fragment przemówienia prezydenta Andrzeja Dudy z uroczystości w 78. rocznicę wybuchu II wojny światowej w Wieluniu.

Dr Jarosław Szarek mówi o bombardowaniu Wielunia i innych miast łódzkiej ziemi 1 września 1939 roku – tam był początek II Wojny Światowej.

-Musimy pamiętać, że elementem wymierzenia sprawiedliwości jest pamięć, nazwanie tych ludzi z imienia i nazwiska – powiedział Szarek. Przypomniał, że w dyskursie  publicznym w ostatnich latach odstąpiono od stygmatyzacji Niemców nazywając zbrodniarzy nazistami, czy hitlerowcami, a przecież były to zbrodnie niemieckie. -To naród niemiecki odpowiada za te wszystkie zbrodnie, naród który dał się uwieść i poparł ideologię narodowosocjalistyczną Adolfa Hitlera.

Bartosz Jóźwiak o reperacjach wojennych – Niemcy nie powinny się uchylać od reparacji wojennych dla Polski. Oprócz wybaczenia ważne jest również zadośćuczynienie.

Paweł Rychlik o oddolnej inicjatywie społeczności wieluńskiej, która ma na celu wzięcie udziału w dyskusji na temat reparacji wojennych.

 

Część druga:

Grzegorz Wojciechowski o wecie prezydenta Andrzeja Dudy w sprawie ustaw o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa. Poseł uważa, że wymiar sprawiedliwości do tej pory nie wymierzał sprawiedliwości, a jedynie prawo.

Piotr Witt o bieżącej sytuacji we Francji. Nasz korespondent z Paryża, że w Polsce nadaje się zbyt wielkie znaczenie wypowiedziom prezydenta Emmanuela Macrona w sprawie naszego kraju, ponieważ ich pierwszym odbiorcą jest francuski wyborca, którego ojczyzna boryka się z wieloma problemami wewnętrznymi.

Wojciech Jankowski o sytuacji na Krymie.

 

Część trzecia:

Serwis Informacyjny Radia Warszawa i słup ogłoszeniowy Radia Wnet

 

Część czwarta:

Prof. Zdzisław Krasnodębski komentuje posiedzenie Komisji Praw Obywatelskich Parlamentu Europejskiego, na której przewodniczący Frans Timmermans odniósł się do praworządności w Polsce, a następnie odbyła się burzliwa i emocjonująca debata na ten temat.

 

Część piąta:

Anna Dziuba i Grzegorz Żabicki o inicjatywach mieszkańców Wielunia na rzecz rozwoju miasta.

Fragment przemówienia prezydenta Andrzeja Dudy z uroczystości w 78. rocznicę wybuchu II wojny światowej w Wieluniu.

Beata Kempa o procesie „dobrej zmiany” na poziomie samorządów i o reformie sądownictwa w naszym kraju. Pani minister komentuje również działania Komisji Europejskiej względem Polski. Frans Timmermans według Beaty Kempy, krytykuje rozwiązania polskiego rządu w sprawie Trybunału Konstytucyjnego, tymczasem podobne rozwiązania mają już zastosowanie w jego kraju, Holandii.

Krzysztof Kruszyńki o obchodach rocznicy 1 września 1939 roku w Gliwicach.

Wojciech Siudmak o swoim związku z Wieluniem. Artysta urodził się w tym mieście i tam też spoczywają jego rodzice. Inni członkowie rodziny ucierpieli podczas bombardowania ze względu na użycie broni chemicznej Wielunia 78 lat temu.

Paweł Rychlik na zakończenie kilka słów o dzisiejszym Wieluniu.


Posłuchaj całego Poranka Wnet:

Obchody 78. rocznicy wybuchu II wojny rozpoczęły się o 4.40. Prezydent: Wieluń symbolem niemieckiego bestialstwa

Centralne obchody rocznicy wybuchu II wojny światowej odbyły się  w tym roku w Wieluniu, pierwszym mieście zbombardowanym przez Niemców we wrześniu 1939 roku. W ataku zginęło około 1200 osób.

Westerplatte jest symbolem bohaterstwa polskiego żołnierza, Wieluń – symbolem niemieckiego bestialstwa – powiedział prezydent Andrzej Duda, który w piątek w Wieluniu wziął udział w obchodach 78. rocznicy wybuchu II wojny światowej.

– Początek największej wojny w dziejach świata, która pociągnęła za sobą też najwięcej ludzkich istnień, ma dwa wielkie symbole, oba w naszym kraju – powiedział prezydent.

– Jednym jest Westerplatte – miejsce, gdzie rozpoczęły się pierwsze walki II wojny światowej, miejsce, które jest symbolem bohaterstwa polskiego żołnierza (…). Drugim symbolem jest Wieluń, wasze miasto. Ale ono nie jest symbolem bohaterstwa, ono jest symbolem bestialstwa, niemieckiego bestialstwa, złamania konwencji międzynarodowych, zaatakowania w zdradziecki sposób, bez żadnego ostrzeżenia, bez żadnego uprzedzenia zwykłych, śpiących ludzi, bombardowania szpitala, zniszczenia obiektów kultu – mówił Andrzej Duda.

Jak ocenił, dziś taki atak, jak ówczesne zbombardowanie Wielunia, „nazwalibyśmy atakiem terrorystycznym”.

fot. Wikimedia commons
Centrum Wielunia po nalocie 1 września 1939

– Nasze obchody mają zawsze niezwykle podniosły charakter – są też bardziej przejmujące niż uroczystości organizowane na Westerplatte – uważa burmistrz Wielunia Paweł Okrasa. Jak dodał, na Westerplatte doszło do potyczki wojennej między uzbrojonymi jednostkami wojska, natomiast w Wieluniu nie było żadnego systemu obrony; niemieckie bomby spadły na domy pogrążonych we śnie bezbronnych mieszkańców. – Był to atak ludobójczy – powiedział PAP.

Przed wybuchem II wojny światowej Wieluń był 16-tysięcznym miasteczkiem położonym 21 km od granicy III Rzeszy. W chwili ataku niemieckiego nie stacjonowały w nim żadne jednostki Wojska Polskiego, nie było tam również stanowisk obrony przeciwlotniczej. Nie tylko z punktu widzenia militarnego, ale również gospodarczego nie stanowiło ono żadnego istotnego celu dla Luftwaffe.

– Niemieckie Luftwaffe dokonało aktu terroryzmu; 75 procent centrum miasta legło w gruzach, pod którymi zginęło prawie 1,2 tys. mieszkańców – zaznaczył burmistrz.

Prezydent Okrasa pierwsze zaproszenie do Andrzeja Dudy skierował jeszcze w trakcie kampanii wyborczej. W poprzednich latach w obchodach rocznicowych uczestniczyli ówcześni prezydenci – Aleksander Kwaśniewski i Lech Kaczyński, jednak do Wielunia przyjeżdżali oni po południu – rano brali udział w uroczystościach na Westerplatte.

Wczoraj w Polskiej Nowej Wsi koło Opola, z której niemieckie samoloty wyruszyły do ataku na Wieluń, zostanie zapalony Znicz Pamięci i Pojednania. Ogień zostanie przeniesiony przez uczestników sztafetowego Biegu Pamięci, którzy biegną 110 km, aby dostarczyć go na główne uroczystości.

 

Uroczystości te rozpoczęły się dzisiaj o godz. 4.40 przed II Liceum Ogólnokształcącym w Wieluniu – w miejscu, gdzie znajdował się niegdyś Szpital Wszystkich Świętych, na który spadły pierwsze bomby. W mieście rozległ się dźwięk syren alarmowych. W hołdzie ofiarom bombardowania odczytany został apel poległych. Głos zabrał prezydent Andrzej Duda.

Na wieluńskim pl. Legionów stanie plenerowa wystawa łódzkiego IPN poświęcona niemieckim zbrodniom popełnionym na Ziemi Łódzkiej. Kilka lat temu historycy ustalili, że na Wieluń miały spaść pierwsze bomby II wojny światowej – o godzinie 4.40, a więc kilka minut wcześniej niż na Westerplatte. Dr Grzegorz Bębnik z katowickiego oddziału IPN twierdzi, że bombardowanie Wielunia rozpoczęło się godzinę później, czyli o godz. 5.40. Według niego różnica wynika z błędnego przyjęcia, że w Niemczech obowiązywał tzw. czas letni, z godziną przesuniętą do przodu w stosunku do stosowanego w Polsce czasu środkowoeuropejskiego.

Wieluń został zaatakowany przez jednostki Luftwaffe podlegające dowódcy lotnictwa do zadań specjalnych, gen. Wolframowi von Richthofenowi. Na miasto spadło 380 bomb o łącznej wadze 46 ton. Atak trwał do godziny 14. Zdaniem historyków miasto zbombardowano, by przetestować sprzęt i zastraszyć ludność cywilną.

Łódzki IPN wznowił kilka lat temu umorzone wcześniej przez prokuratury niemieckie śledztwa ws. zbrodni wojennej popełnionej na mieszkańcach Wielunia. Zdaniem śledczych nie było możliwe jednoznaczne ustalenie liczby ofiar, nie została bowiem sporządzona – zarówno podczas wojny, jak i po jej zakończeniu – żadna dokumentacja dotycząca zabitych wskutek nalotów. Różne źródła podają, że w ataku zginęło od 1,2 do 2 tys. ludzi.

Śledztwo IPN w sprawie nalotów na Wieluń zostało umorzone; wojskowi odpowiedzialni za ataki lotnicze na miasto zmarli jeszcze w latach 40. XX wieku.

PAP/MoRo