Nasze elity są samozwańcze
Krzysztofa Skowrońskiego z Janem Polkowskim, poetą i pisarzem, rzecznikiem prasowym rządu Jana Olszewskiego, odznaczonym m.in. Orderem Orła Białego przez prezydenta Andrzeja Dudę.
Europa w większości ma już za sobą zerwanie z Bogiem. Już od dawna mówi się i pisze, że żyjemy w epoce postchrześcijańskiej. Ja jestem głęboko związany z wiarą katolicką i z Pismem Świętym. I to jest też dla mnie ogromnie złe przeżycie – patrzenie, jak Europa pod światłym przywództwem swoich elit nie tylko wyparła się chrześcijaństwa, ale zajęła się prześladowaniem chrześcijaństwa i chrześcijan. Jeżeli ktoś jest świadomym katolikiem i potwierdza w swoim życiu wierność wobec wartości, które niesie chrześcijaństwo, rzymski Kościół, Dziesięcioro Przykazań, to jest człowiekiem drugiej lub trzeciej kategorii, prawda?
Patrząc na historię kultury europejskiej, niewątpliwie zerwanie chrześcijaństwem jest absurdem. Cała kultura europejska jest zbudowana na tym fundamencie; treścią tej kultury przez setki lat było przesłanie Jezusa Chrystusa, które teraz jest wyśmiewane i postponowane, rugowanie z edukacji itd., itd.
Ale co jest przyczyną, a co skutkiem? Najpierw nastąpiło zerwanie z chrześcijaństwem, pozbycie się Boga, czy najpierw nastąpił kryzys, a w wyniku tego kryzysu przestaliśmy wierzyć?
Procesy społeczne są wielowątkowe, skomplikowane, zniuansowane, zróżnicowane chociażby pod tym względem, że mimo tej już dość ordynarnej i nachalnej walki z państwami narodowymi, które w jakimś sensie są ostoją starej Europy, i mimo tego, że Unia Europejska funkcjonuje już tyle lat i w niej już jesteśmy jako część Europy Środkowo-Wschodniej też już ładnych parę lat, to różnice między poszczególnymi państwami, narodami i kulturami nadal są istotne. Oczywiście w kontekście wiary i roli religii w życiu indywidualnym i zbiorowym, wspólnotowym, te procesy przebiegają niezwykle szybko. Obawiam się, że w Polsce laicyzacja będzie przebiegała w tempie irlandzkim.
Jedno pokolenie.
Byłem arcypesymistą jakiś czas temu i sądziłem, że pobijemy rekord Irlandii. Ale nie tyle los Kościoła irlandzkiego, który już przestał istnieć, dał cokolwiek do myślenia polskiej hierarchii i polskim wiernym, ile Polska jest po prostu innym krajem o innej tradycji. Są pewne analogie. Oni byli podbici przez Anglików, ale jednak okupacja angielska różniła się od niemieckiej i rosyjskiej. To są dwa najdoskonalsze wcielenia wyniszczania podbitego ludu, jego tożsamości, możliwości rozwojowych, perspektyw i zakłamywania historii.
Te ciężkie doświadczenia z jednej strony naruszyły naszą siłę i odporność, ale z drugiej strony, jak to zwykle bywa w narodach, w społeczeństwach, na inne części naszej wspólnoty podziałały jak szczepionka.
Ogólny poziom zaangażowania w sprawy publiczne jest u nas niewielki i na ogół bezmyślny. Jednak jest spora grupa Polaków – możemy ich nazwać elitą, chociaż to słowo się już dawno w Polsce skompromitowało – która jest bardzo świadoma i bardzo rozsądnie myśli. I jeśli mówimy o cywilnych katolikach, nie księżach, to jednak ilość wydawców katolickich, publicystów, eseistów, to jest licząca się grupa ludzi. Ich się nie da skasować za pomocą wrzasków, że wszyscy księża są zbrodniarzami itp. Nie da się tego zrobić tak szybko, jak zrobiono to w Irlandii. (…)
A gdyby postawić odwrotną tezę, że to jest rozkwit, bo wewnątrz kultury europejskiej, wewnątrz tej chrześcijańskiej Europy wyrosła współczesna filozofia; najwybitniejsi Europejczycy doprowadzili do momentu, w którym zdefiniowali człowieka tak, jak on jest teraz zdefiniowany.
Najwybitniejsi według pewnej hierarchii – nie mamy jednej hierarchii, prawda? Więc to jest kwestia dyskusyjna. Od dłuższego czasu elity są w pewnym stopniu samozwańcze. W Polsce jest szczególnie widoczne, że elity nie są elitami, przynajmniej te liberalno-lewicowe. Dlaczego? Dlatego, że żeby być członkiem elity, to trzeba być osobą, która się w sposób zdecydowany wyróżnia z ogółu. I oczywiście, że pewne aktorki, pewni aktorzy czy jacyś tam profesorowie się wyróżniają, bo zagrali role w jakichś filmach, spektaklach teatralnych i zdobyli uznanie. Tylko że zapominają, że aby zostać członkiem elity, to całkowicie nie wystarcza. To wystarczy, żeby być uznanym w danym zawodzie, w danej grupie społecznej. Trzeba prócz tego posiadać kwalifikacje moralne. I działać na rzecz dobra wspólnego.
Czy pewna aktorka, mówiąc, że czuje się w Polsce, jakby ktoś jej cały czas srał na głowę, spełnia te kryteria? Albo wybitny aktor, który instruuje za pomocą rynsztokowego języka swojego małoletniego wnuka, że żadnego pojednania i dialogu, tylko trzeba zlikwidować tych, którzy mają inne zdanie?
Są zachowania i wypowiedzi, których mamy bez liku, bez przerwy i które z całą pewnością – zgodnie z definicją encyklopedyczną czy słownikową – przeczą temu, że ci ludzie są członkami elity. Z punktu widzenia obiektywnego, nie z punktu widzenia ich przeciwników ideologicznych czy politycznych, tylko obiektywnie nie są.
Ja nie odmawiam tym osobom wybitności – na ogół w zawodzie. Sam chodziłem na ich spektakle czy filmy. Z książkami to już trochę gorzej. Wielu uznanych za najwybitniejszych nie dałem rady przeczytać. Ale w przypadku aktorów, kiedy oni nie są autorami, tylko odtwórcami – jestem z całym szacunkiem dla ich dokonań. Część z nich już nie żyje, jak np. Nowicki, Wojciech Pszoniak i cała plejada wybitnych scenografów, kompozytorów i reżyserów: Jerzy Jarocki, Andrzej Wajda, Stanisław Radwan… Wojciech Pszoniak grający Puka w Śnie nocy letniej to jest kreacja, którą pamiętam do dziś. Miałem wtedy 17 lat. Ale przecież to nie znaczy, że w związku z tym uważałem go za przedstawiciela elity, bo jego zachowanie publiczne go dyskwalifikowało według normalnych zasad. I to dotyczy ogromnej liczby tych ludzi. Więc jak Pan mówi, że wybitni ludzie zdecydowali…
Ale myślałem o takich wybitnych ludziach jak Immanuel Kant i filozofowie, którzy po nim nastąpili: Hegel, Marks, Albert Camus, Sartre…
Oni żyją do dzisiaj i oddziałują. Oni nie byli, oni są.
Jeżeli prowadzimy konsekwentnie rozumowanie, to musimy dojść do postmodernizmu i do definicji człowieka, która w tej chwili obowiązuje.
To są te przemiany cywilizacyjne, kulturowe – i językowe, dlatego że wszyscy totalitaryści i wrogowie tradycji zaczynają od zniszczenia języka, od odwrócenia pojęć i znaczenia słów. Wszystko jedno, czy popatrzymy na rewolucję francuską, bolszewicką, czy działalność Komisji Unii Europejskiej w Brukseli.
Wszędzie się przewija jedno pojęcie – wolności. Każdy chce dać człowiekowi wolność.
Tak. I popatrzmy, jaką wolność ofiarowała ludziom rewolucja francuska.
Niektórym wolność od głowy.
Nie niektórym, tylko jak się zjawili w Wandei, to szkoda im było kul. Wywozili ludzi na starych barkach na środek rzeki i topili. To samo robili bolszewicy w czasie rewolucji. Bo kul brakowało, przemysł był osłabiony itd. Więc nie chodzi wyłącznie o Marksa i jego spuściznę ideową, o ducha ludzi, którzy chcieli dążyć do postępu i pomagać maluczkim.
Jeszcze się taka organizacja czy środowisko nie narodziło w historii Europy, które głosząc, że chce pomagać najuboższym, ludowi, wyzwolić ten lud od wyzysku, zapewnić mu godne życie – zrealizowała te postulaty. Za każdym razem kończyło się ludobójstwem.
Rozmowa Krzysztofa Skowrońskiego z Janem Polkowskim, pt. „Nasze elity są samozwańcze”, znajduje się na s. 17 listopadowego „Kuriera WNET” nr 113/2023.
- Listopadowy numer „Kuriera WNET” można nabyć kioskach sieci RUCH, Garmond Press i Kolporter oraz w Empikach w cenie 9 zł.
- Wydanie elektroniczne jest dostępne w cenie 7,9 zł pod adresami: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl. Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
- Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
- Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
