Goście Poranka WNET:
Agnieszka Salamon — Kierownik Pijalni Wód „Szczawnica”
Jan Krzysztof Ardanowski — Minister rolnictwa
Agnieszka Żarska — dyr. ds. Kultury
Tomasz Hamerski — Lokalna Grupa Działania „Gorce-Pieniny”
Barbara Węglasz — Kustosz Muzeum Pienińskiego;
Mateusz i Henryk Polaczykowie – Kajakarze;
Joanna Dziubińska – Galeria „Pod Krzywą Jabłonką”.
Prowadzący: Łukasz Jankowski
Wydawca: Jaśmina Nowak
Realizator: Jan Dudziński
Część pierwsza:
Poranek zaczynamy ze Szczawnicy położonej na styku Beskidów zachodnich i Pienin, od rozmowy z Agnieszką Salamon. Kierownik Pijalni Wód „Szczawnica” opowiada o wodach, jakie oferują. W Szczawnicy Uzdrowisku jest 6 ujęć wód od najmniej zmineralizowanej Heleny do najbardziej Magdaleny. Ta ostatnia zawiera aż 27 tys. składników stałych w litrze wody. Jak mówi rozmówczyni Łukasza Jankowskiego, lecznicze właściwości miejscowych wód znane były już w 1810 r., kiedy powstały dwa najstarsze ujęcia — Józefina i Stefan.
Stefan i Józefina Szalejowie byli Węgrami, którzy na początku XIX w. założyli w Szczawnicy uzdrowisko na wzór zachodnich „Badów”. Dzieje tego ośrodka i jego rewitalizacji opowiada Agnieszka Żarska. Jak mówi, ośrodek rozkwitał za czasów syna jego założycieli Józefa. Uzdrowisko zostało zbudowane nawiązując do zachodnich form, m.in. do elementów muru pruskiego. Miejscowi górali wzorowali się na nich przy budowie swoich willi. Na początku XX w. uzdrowisko wykupił polski ziemianin 27-letni Adam Stadnicki.
Tomasz Hamerski mówi o partnerstwie terytorialnym, jakie rozwija Lokalna Grupa Działania „Gorce-Pieniny”. Jak mówi, „skupiamy przedstawicieli samorządu, funkcjonujemy na terenie 4 gmin”. Jest to inicjatywa przedsiębiorców, takich jak sam Hamerski, którzy wspierają rozwój lokalnej kultury przez finansowanie inicjatyw kulturalnych. Działają również na rzecz rozwoju gospodarczego okolicy. Jak mówi,„staramy się zrobić wszystko, by ta sezonowość była jak najkrótsza. Problem sezonowości, to jest największa bolączka przedsiębiorców”. Najwięcej turystów przybywa do okolicy latem. Pojawiają się oni również zimę, kiedy jest śnieg, ale w mniejszej ilości. Problemem są również ograniczenia związane z ochroną przyrody – „barierą nie do przeskoczenia bliskość Natura 2000 i Pienińskiego Parku Narodowego”. „My jesteśmy góralami dla nas tożsamość regionalna jest rzeczą bardzo ważną” – tak stwierdza gość Poranka WNET dodając, że popiera repolonizację kolejek linowych.
Część druga:
W części drugiej przegląd prasy o godz. 8.00 prowadzi Maciej Jastrzębski. Mówi m.in. o wydarzeniach w krajach arabskich. Łukasz Jankowski omawia również ostatnie poczynienia Turcji.
Jan Krzysztof Ardanowski rozmawia z Jaśminą Nowak. Mówi, że Ministerstwo Rolnictwa podejmuje „szereg działań, które sprawią, że rolnictwo wróci w góry”. „Majestat gór, to jest również miejsce, gdzie musi się toczyć normalne życie. Jeśli nie będzie rolnictwa w górach, to również turyści tam nie przyjadą” – mówi minister. Resort przyjął „rozwiązania szczególnie korzystne dla gór”, które zakładają rozwój przetwórstwa — powstają tysiące małych zakładów przetwórczych. Jednym z nowych rozwiązań, jakie ministerstwo rozważa, jest „blokchain, system znakowania żywności przez odpowiedniego chipa, wszczepionego, np. cielęciu, który monitoruje zdrowie zwierzęcia, które później ląduje na talerzu”. Innym rozwiązaniem, które zdaniem ministra warto by zaadaptować, jest system oznaczeń geograficznych, który z powodzeniem stosują Włosi.
Barbara Węglasz mówi różnicach między góralami szczawnickimi i pienińskimi. Nie jest łatwo rozróżnić różne grupy górali na pierwszy rzut oka. Jednak różnią się oni strojem: spodniami, suknią, gorsetem, haftami. Jak mówi, „tutejsi hafciarze prześcigali się w przepięknych haftach”. Na tych terytoriach poza góralami mieszkali także Rusini szlachtowscy, podgrupa Łemków. Zostały po nich budynki cerkwi grekokatolickich. Rozmówczyni Łukasza Jankowskiego powraca do dziejów uzdrowiska. Jego właściciel, Węgier Józef Szalaj przyjmował weteranów powstania styczniowego, którym pozwalał mieszkać w swoim ośrodku.
Mateusz i Henryk Polaczykowie opowiadają o uprawianiu sportów górskich. Wspominają igrzyska olimpijskie, na których byli. „Odbywają się biegi górskie, są świetne szlaki rowerowe, organizowane są zawody kajakowe dla dzieciaków” – mówią o lokalnych inicjatywach sportowych. Podkreślają, że „trzeba ostro wspierać dzieciaki, żeby napędzały związek”. Pieniądze na wsparcie działalności sportowej są, ale trzeba je właściwie wydawać.
Część trzecia:
Joanna Dziubińska mówi o Galerii „Pod Krzywą Jabłonką”, którą prowadzi wspólnie ze swoją ciotką, Hanną Madejową. Główną postacią galerii jest lokalny rzeźbiarz Józef Madej, który od lat żyje w Szczawnicy i jest znany m.in. z rzeźby dwóch górali. Także rodzina artysty od pokoleń związana jest z okolicą. Jego ojciec przewoził turystów na drugą stronę Dunajcem, a dziadek oprowadzał po górach samego Henryka Sienkiewicza, o czym pisał później pisarz.
Posłuchaj całego „Poranka WNET” ze Szczawnicy:
