Antoni Opaliński
Poranek WNET w Wilnie poprzedziła wizyta w Zułowie, gdzie przyszły Marszałek urodził się w roku 1867, oraz w Powiewiórce, gdzie był chrzczony. O tym, jak drewniany kościółek św. Kazimierza przetrwał do naszych czasów, opowiedziała słuchaczom Radia WNET pani Apolonia, która na co dzień pilnuje kluczy do parafii.
Wracamy do Wilna. Pan Witold Rudzianiec, właściciel restauracji Sakwa, udostępnia nam taras na potrzeby audycji. Podczas Poranka słyszymy dzwony z pobliskiego kościoła Świętych Piotra i Pawła. W przeciwieństwie do poprzedniej wizyty w Wilnie, kiedy głównym punktem audycji był trudny dialog z byłym szefem państwa Vytautasem Landsbergisem, tym razem rozmawiamy przede wszystkim z wileńskimi Polakami. Dominują sprawy rodaków, wciąż trwające problemy ze szkolnictwem czy pisownią nazwisk. Świat polskich mediów reprezentują Rajmund Klonowski z „Kuriera Wileńskiego” i Walenty Wojniłło z portalu Wilnoteka.
Rajmund Klonowski mówi m.in. o oligarchicznym charakterze współczesnej litewskiej polityki. Ten mało optymistyczny obraz potwierdza w swojej opowieści pan Roman Gorecki-Mickiewicz, urodzony we Francji potomek Wieszcza, który przeniósł się znad Sekwany najpierw do Polski, a potem nad Niemen. Robi na Litwie interesy, walczy z wciąż obecnymi elementami cywilizacji Wschodu i nie zamierza wracać do Francji.
Z kolei o problemach polskiego szkolnictwa mówił dyrektor polskiego gimnazjum Adam Błaszkiewicz, o polskim życiu intelektualnym Mirosław Szejbak, a o codziennych trudach samorządu – radny rejonu wileńskiego Tadeusz Andrzejewski. W audycji nie pominęliśmy też kontrowersji wokół finansów Związku Polaków na Litwie. Jednak głównym motywem wileńskiego Poranka musiały być historia i niepodległość. (…)
Kolejny przystanek to Suwałki. Patronką Poranka jest urodzona tu Maria Konopnicka. Gościny udziela nam muzeum imienia poetki. Audycja powstaje wśród starych fotografii, zabytkowych mebli i zrekonstruowanych wnętrz sprzed stulecia. Pani dyrektor Małgorzata Wołowska-Rusińska mówi o biografii autorki Roty. Maria Konopnicka żyła w czasach, kiedy emancypacja kobiet nie była sloganem kawiarnianych feministek, tylko realnym problemem. O swoją indywidualność potrafiła walczyć. Żarliwa patriotka, ale też obywatelka świata, zakochana w pejzażach Italii. No i twórczość, przede wszystkim poezja – ta walcząca o polskie i sprawy, ta liryczna dla dzieci i ta czasem zmysłowa, o której się rzadko pamięta… (…)
Kolejny dwór i opowieść o kolejnym wielkim Polaku urodzonym w szlacheckim dworze. O ile jednak dwór Norwida w Głuchach nie chciał nam zdradzić swych sekretów, to kolejny Przystanek – w Borowie, kiedyś majątku rodziny Grabskich, przywitał nas ze staropolską gościnnością. We dworze, w którym urodził się twórca złotówki i premier rządu RP Władysław Grabski, mieści się dziś dyrekcja gospodarstwa rolnego. Wnętrze dworu i zachowany park, a także pomnik premiera świadczą o trwającej pamięci o dawnych właścicielach. Pan Zbigniew Nyga, dyrektor gospodarstwa, opowiada nam o samym miejscu, jak i o właścicielach. Niedaleko Borowa jest inny historyczny obiekt – Pałac Walewskich.
W pałacu, gdzie kiedyś urodził się Aleksander Colonna-Walewski, syn Marii Walewskiej i Napoleona Bonapartego, dziś funkcjonuje stadnina koni. O tradycjach i współczesności hodowli koni w Walewicach, a także o tym, jak polska szkoła hodowli koni przetrwała, a nawet rozwinęła się w PRL, rozmawialiśmy z zastępcą dyrektora stadniny i hodowcą Piotrem Helonem.
Władysław Grabski był nie tylko politykiem, lecz także społecznikiem, propagatorem nowoczesnego rolnictwa i profesorem SGGW. Program poświęcony tej postaci nie mógł więc pominąć spraw rolnictwa i samorządu. Stąd w Poranku kilka rozmów z samorządowcami z Łowicza i okolic. (…)
Po sobotniej wizycie na radomskim Air Show docieramy do Przysuchy. W dawnym dworze Dembińskich mieści się dziś Muzeum Oskara Kolberga. Urodzony niedaleko folklorysta, etnograf i kompozytor ocalił dla następnych pokoleń tradycyjną kulturę ludową z różnych ziem dawnej Rzeczypospolitej, a nawet więcej – jego badania sięgały przecież aż na Śląsk i Słowację. Dziesiątki tomów – wydanych i jeszcze nie wydanych – ocaliły dla nas niezliczone ilości tekstów, melodii i obrzędów. A wszystko to dzieło człowieka, którego przodkowie mówili po niemiecku.
O rodzinie, a przede wszystkim o dziele życia Kolberga opowiadała pani Katarzyna Markiewicz. O różnych stronach wpływu Kolberga na rozwój polskiej muzyki powiedział natomiast dziennikarz i krytyk muzyczny Piotr Iwicki. Narrację o Kolbergu uzupełniała muzyka. W tym Poranku rockowe dźwięki musiały ustąpić miejsca tradycji – brzmiały pieśni i melodie zapisane przez Kolberga, rekonstrukcje Marii Pomianowskiej, a także Szymanowski i Chopin. (…)
Jeszcze jeden poranek. Uroczy rzeszowski rynek i audycja o Adamie Kowalskim, poecie, żołnierzu i dziennikarzu, właśnie z Rzeszowa. Dziś zapomniany, a kiedyś jego piosenki śpiewał cały kraj. Poranek prowadzi z nami Anna Żochowska z Garwolińskiego Teatru Od Czapy. Śpiewają Klara Płatek i Małgorzata Przybysz – artystki garwolińskiego teatru. Śpiewają tak pięknie, że nie potrafię tego opisać.
Dzień wcześniej w podrzeszowskiej Jasionce odbywa się zjazd Polonii – „Kongres 60 Milionów”. Słucham ciekawego panelu o Trójmorzu. Zastanawiam się, czy włączenia Niemiec do tej inicjatywy nie zmienia polskich snów o jagiellońskiej wspólnocie w starą, niemiecką Mitteleuropę? Podobno nie – i wszystko jest w porządku… A może jednak warto poczytać Dmowskiego?
Cały artykuł Antoniego Opalińskiego pt. „Iskra. Źródła niepodległości” znajduje się na s. 17 październikowego „Kuriera WNET” nr 52/2018, wnet.webbook.pl.
„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.
Wersja elektroniczna „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem wnet.webbook.pl. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.
