Generał chorąży Wołodymir Oskiłko – krytyk i rywal atamana Symona Petlury. Wspomnienie w 94 rocznicę śmierci

Wołodymir Oskiłko został skrytobójczo zabity 19 czerwca 1926 roku w swojej rodzinnej wsi Horodok przez nieznanych sprawców. Zabójstwo nastąpiło miesiąc po zamordowaniu w Paryżu Symona Petlury.

Sergij Porowczuk

Wołodymyr Oskiłko (ur. 1892 w Horodku koło Równego, zm. 19 czerwca 1926 tamże) był ukraińskim działaczem społecznym i wojskowym, atamanem i generałem chorążym armii Ukraińskiej Republiki Ludowej, organizatorem i dowódcą północnej grupy wojsk URL, a także jednym z przywódców Ukraińskiej Partii Socjalistów-Niepodległościowców. Przy wsparciu jej członków zorganizował nieudany zamach stanu w Kijowie. (…)

Wiosną 1919 r. sytuacja militarno-strategiczna na Ukrainie była trudna. Zdaniem generała Oskiłki, bolszewiccy agenci z Czeka infiltrowali aparat państwowy i dowództwo armii Ukraińskiej Republiki Ludowej, a ich działalność wywrotowa doprowadziła do serii porażek Ukraińców na frontach.

Oskiłko nie uważał Symona Petlury za agenta Moskwy, jednak uznawał go za osobę pozbawioną charyzmy i niekonsekwentną, która uległa wpływowi „zdrajców generałów”.

Wołodymir Oskiłko | Fot. Wikipedia

12 kwietnia 1919 r. powołano nowy gabinet ministrów URL, na czele stanął ukraiński socjaldemokrata Boris Martos, który ogłosił utworzenie „republiki rad robotniczych” i oświadczył o swoim zamiarze zawarcia pokojowego porozumienia z bolszewicką Rosją. Kilka partii ukraińskich: socjaliści-niepodległościowcy, socjaliści-federaliści i republikanie narodowi – powierzyło generałowi Oskiłce zadanie przekazania Petlurze memorandum w sprawie natychmiastowego odwołania rządu Martosa. 20 kwietnia w Zdołbunowie memorandum zostało przekazane, ale Petlura publicznie podarł ten dokument.

Pod koniec kwietnia 1919 r. Petlura dwukrotnie wystosował rozkaz dla generała chorążego, aby udał się ze swoimi żołnierzami na front bolszewicki, ale Oskiłko zignorował oba rozkazy głównego atamana. Ponadto Petlura wystosował rozkaz o odwołaniu generała Agapiewa ze stanowiska szefa sztabu Frontu Północno-Zachodniego, ale generał chorąży odmówił wykonania tego polecenia. Stało się jasne, że Wołodymyr Oskiłko ostatecznie wypowiedział posłuszeństwo głównemu dowództwu wojskowemu.

28 kwietnia 1919 r. Oskiłko otrzymał kolejny rozkaz naczelnego wodza, zgodnie z którym powinien był przekazać dowództwo generałowi Żelichowskiemu. 29 kwietnia 1919 r., przy wsparciu Ukraińskiej Partii Socjalistów-Niepodległościowców i Ukraińskiej Partii Ludowo-Republikańskiej, podjął próbę przewrotu, aresztując kilku ministrów i wysokich oficerów rządu URL.

Buntownicy zażądali zwołania Zgromadzenia Ustawodawczego i usunięcia Petlury z kierownictwa spraw wojskowych. Oskiłko wysłał także swoich przedstawicieli do Polski w celu prowadzenia negocjacji pokojowych.

Szef rządu Boris Martos, większość ministrów i generał Żelichowski zostali aresztowani, jednak aresztowanie Petlury nie było możliwe, ponieważ w tym czasie nie było go w Równem. Przebywał na stacji kolejowej Zdołbunów. Generał nakazał dowódcy dużego oddziału kawalerii, Semenowi Gryzło, aresztować Głównego Atamana Dyrektoriatu URL. Rebelianci spodziewali się, że w Zdołbunowie nikt nie wie o buncie, ale gdy tylko Semen Gryzło zbliżył się do stacji, jego oddział natychmiast został otoczony przez jednostki lojalne wobec Petlury. Dowódca oddziału postanowił nie uczestniczyć w bitwie i wrócił do Równego.

Wkrótce Oskiłko powtórzył próbę aresztowania Petlury, wysyłając do Zdolbunowa jeden ze swoich najlepszych oddziałów, kierowany przez Atamana Bielousowa, ale on również zawiódł. Tymczasem Równe zostało zaatakowane przez oddziały Korpusu Strzelców Siczowych, oddziały Straży Polowej Petlury i pociąg pancerny. O dziesiątej rano 30 kwietnia bunt został stłumiony, a Oskiłce z kilkoma współpracownikami udało się uciec z Równego i 12 maja zgłosić do przedstawicieli polskich władz. Został skierowany do obozu dla internowanych, następnie wyjechał do Wiednia.

W 1921 r. wrócił do Równego i zajął się wydawaniem gazety „Dzwin” (pol. „Dzwon”). Na jej łamach głosił program porozumienia z Polską i lansował hasło przyszłej federacji polsko-ukraińskiej.

Kierował utworzoną przez siebie Ukraińską Partią Ludową (UPL), która sprzeciwiała się polityce asymilacji narodowej reprezentowanej przez endecję i opowiadała się za reorganizację II Rzeczypospolitej na zasadach federalistycznych.

Cały artykuł Sergija Porowczuka pt. „Wołodymir Oskiłko – rywal Symona Petlury” znajduje się na s. 12 czerwcowego „Śląskiego Kuriera WNET” nr 72/2020.

 


  • Już od 2 lipca „Kurier WNET” na papierze w cenie 9 zł!
  • Ten numer „Kuriera WNET” można nabyć jedynie w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: e-kiosk.pl, egazety.pl lub nexto.pl.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.

O wszelkich zmianach będziemy Państwa informować na naszym portalu i na antenie Radia Wnet.

Artykuł Sergija Porowczuka pt. „Wołodymir Oskiłko – rywal Symona Petlury” na s. 12 czerwcowego „Śląskiego Kuriera WNET” nr 72/2020

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego