637 rocznica chrztu Władysława Jagiełły. Dr Jabłonka: był to człowiek prawy, myślę, że jego dusza dostąpiła świętości

Maksymilian Antoni Piotrowski - Władysław Jagiełło przed bitwą pod Grunwaldem / Fot. Picryl

Historyk mówi o tym, jak Jagiełło dotarł do Krakowa, jak został przyjęty przez Jadwigę oraz z jakiego powodu przyjął na chrzcie takie, a nie inne imię.

Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!

Rzeczpospolita to nie Polska, to też nie Ukraina. To wspólne dziedzictwo i rodzina – mówi dr Krzysztof Jabłonka

Prof. Cywiński: Litwini byli bardzo sprawni militarnie. Przodkowie Białorusinów byli lepsi kulturowo

Bohdan Cywiński, Fot. Radio Wnet

Jak powstało Wielkie Księstwo Litewskie? Prof. Bohdan Cywiński o dziejach Litwy, Białorusi, Ukrainy i Rosji.

Prof. Bohdan Cywiński zaznacza, że Litwa jest starsza od Rosji.

Rosja zaczyna się w wieku XIII. Wcześniej jest Ruś Kijowska, czyli Ukraina, a nie Rosja.

Historyk wyjaśnia, że przodkowie Litwinów mieszkali między późniejszym Smoleńskiem a Nowogrodem. Bałtowie zostali wyparci w kierunku Bałtyku przez wschodnich Słowian. Nie wiadomo jak dokładnie Litwini zdobyli władzę nad liczniejszymi od nich Rusinami. Jak zauważa prof. Cywiński,

Nie było znaczniejszych konfliktów zbrojnych między przodkami Białorusinów a Litwinami.

Gdy tworzyło się Wielkie Księstwo Litewskie Rusini reprezentowali siłę kulturową, a Litwini zbrojną.

A.P.

Czytaj także:

Bohdan Cywiński: kiedy wracałem do kraju, to widziałem, że Polska wpływa na historię świata

B9 – Urszula Doroszewska: na Litwie odradza się duch Rzeczpospolitej, duch Wielkiego Księstwa Litewskiego

Wilno, Katedra / Fot. Luiza Komorowska

Polska ambasador na Liwie tłumaczy, jakie czynniki wpływają na poprawę relacji polsko – litewskich. Wyjaśnia, w których dziedzinach polityki i gospodarki oba kraje współpracują najmocniej.

Urszula Doroszewska porusza temat stosunków polsko – litewskich. Podkreśla, że w kluczowych obecnie obszarach, czyli energetyce i wojskowości, wyglądają one dobrze od dłuższego czasu.

Wielkim sukcesem było z pewnością otwarcie w maju interkonektora gazowego łączącego Polskę i Litwę. To efekt dalekowzrocznej polityki śp. Lecha Kaczyńskiego i współpracy ministrów obu stron.

Czytaj także:

B9 – Dainius Kreivys: Litwa nie kupuje od Rosji żadnych surowców energetycznych. Nie finansujemy wojny na Ukrainie

Zmieniające się na lepsze relacje polsko – litewskie są też efektem zmieniającej się mentalności naszych sąsiadów. Coraz entuzjastyczniej świętują oni np. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Litwa odrzuciła narrację, że w czasach I Rzeczpospolitej była podporządkowana Polsce. Litwini patrzą teraz zupełnie inaczej na naszą wspólną przeszłość.

Oba kraje współpracują więc coraz mocniej ze sobą. Widać to np. w działaniach podejmowanych na rzecz pomocy Ukrainie. Polska ambasador podkreśla, że zarówno Polska, jak i Litwa, w podobny sposób zapatrują się na konflikt na wschodzie.

K.B.

Robert Czyżewski: Podobieństw między Polakami a Ukraińcami jest wiele. Nie grozi nam ukrainizacja Polski

Fot.Ukraina, Donbas/Pixabay

Dyrektor Instytutu Polskiego w Kijowie tłumaczy, na czym polega świadomość narodowa Ukraińców. Wyjaśnia genezę kształtowania się tego narodu. Mówi też o relacjach polsko-ukraińskich.

Robert Czyżewski podkreśla, że aby zrozumieć społeczeństwo ukraińskie, należy uświadomić sobie, że jest ono duża bardziej zróżnicowane od naszego. Istotny jest jego podział na osoby, które doświadczyły radzieckiej industrializacji i te, które nie miały z nią do czynienia.

Jest to ważne, ponieważ ukraińskość to przede wszystkim ludowość. Gdybym miał jakoś zakwalifikować naród ukraiński, to jest on właśnie typowym narodem ludowym.

Na Ukrainie niezwykle ważny jest również mit kozacki. Zdaniem dyrektora Instytutu Polskiego w Kijowie przeciwstawianie sobie Polaków i mieszkańców Dzikich Pól jest wynikiem działania Rosji od II poł. XVII wieku.

Kozactwo bardzo długo przedstawiano jako coś antypolskiego. Trzeba zacząć zmieniać tę narrację, pokazywać, że Polacy i Kozacy nie tylko walczyli ze sobą, ale również współpracowali.

Gość Radia Wnet uważa, że stosunek Ukraińców do naszych rodaków już przed wojną był w miarę dobry. To my bardziej nie lubiliśmy naszych wschodnich sąsiadów, niż oni nas.

Polacy w Ukrainie widzieli przeszłość, utracone Dzikie Pola. Ukraińcy z kolei postrzegali nasz kraj jako przyszłość. Byliśmy dla nich wzorem odbudowy kraju po latach komunizmu.

K.B.

Czytaj też:

Gen. Bogusław Samol: Putin przygotowuje się na długą wojnę na Ukrainie i nie rezygnuje ze swoich celów

120 rocznica narodzin Józefa Mackiewicza

Znaczek poczty polskiej z Józefem Mackiewiczem

Obywatel Wielkiego Księstwa Litewskiego narodowości antykomunistycznej, publicysta i pisarz walczący o prawdę, gdyż „tylko ona jest ciekawa”. 1 kwietnia 1902 r. narodził się Józef Mackiewicz.

Józef Mackiewicz – człowiek legenda. Odważny patriota nie tylko w słowach, ale też i w czynach. Jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy i publicystów XX wieku, niewątpliwy autorytet, bojownik o prawdę, człowiek o niezwykłej biografii. Chcąc uczcić 120. rocznicę jego urodzin z wielką radością włączyliśmy się w obchody Roku Mackiewicza.

W tych słowach wiceprezes Poczty Polskiej zaprezentował wczoraj znaczek Poczty Polskiej z Józefem Mackiewiczem, który dzisiaj wchodzi do użytku. Jest to część obchodów ogłoszonego przez Sejm roku Józefa Mackiewcza. Rok 2022 był świadkiem nie tylko 120 rocznicy narodzin autora „Nie trzeba głośno mówić”, ale także śmierci jego wieloletniego populazytora Jacka Trznadla.

Nie żyje krytyk literacki Jacek Trznadel. Autor „Hańby domowej” miał 91 lat

Urodzony w 1902 r. w Petersburgu Józef Mackiewicz przeniósł się w wieku pięć lat do Wilna. W mieście tym uczył się i studiował. Od 1923 r. pracował w wileńskim dzienniku „Słowo”. Na jego łamach drukowane były reportaże z północno-wschodnich Kresów Rzeczypospolitej wydane w 1938 r. w zbiorze „Bunt Rojstów”.

Bunt Rojstów – Józef Mackiewicz – recenzja

Józef Mackiewicz czuł się związany z dziedzictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego protestując przeciwko prześladowaniu przez polskie władze mniejszości narodowych i religijnych. W duchu pogodzenia między narodami dawnego Wielkiego Księstwa pisał także po 1939 r. w przekazanym przez Sowietów Litwinom Wilnie.

Rok 2022 rokiem Józefa Mackiewicza. Prof. Bolecki: był nie tylko twórcą antykomunistycznym, ale i antypolitycznym

Głównym rysem pisarskiej działalności Józefa Mackiewicza był jego antykomunizm. W wieku 17 lat wziął udział na ochotnika w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1941, w okupowanym przez Niemców Wilnie napisał kilka artykułów antykomunistycznych do gadzinowego „Gońca Codziennego”, co stało się przyczyną późniejszych oskarżeń o kolaborację. W maju 1943 r. Mackiewicz, na zaproszenie Niemców i za zgodą polskiej konspiracji, znalazł się w składzie delegacji wizytującej groby polskich oficerów w Katyniu.

Prawda zwycięża, ale droga do zwycięstwa jest usłana cierniami. Spotkanie sprzed lat Jana Bogatki z Józefem Mackiewiczem

Kolejne lata swego życia autor Zbrodnii katyńskiej w świetle dokumentów poświęcił na walkę o prawdę na temat sowieckiej zbrodni na polskich jeńcach. Pozostający po wojnie na emigracji (od 1955 r. w Monachium) Mackiewicz był na cenzurowanym w rządzonej przez komunistów Polsce. Jednak radykalne tezy i poglądy autora „Watykanu w cieniu czerwonej gwiazdy” były trudne do przyjęcia także w środowisku emigracyjnym. Skonfliktował się z Janem Nowakiem Jeziorańskim.

Polemika w sprawie konfliktu Józef Mackiewicz – Jan Nowak Jeziorański/ Konrad Tatarowski, „Kurier WNET” nr 77/2020

Mimo kontrowersji Mackiewicz jest wspominany jako nauczyciel niepokornych, niechcących się pogodzić z rzeczywistością PRL-u.

Mackiewicz napisał: „Tylko prawda jest ciekawa”. W latach 80. całe niepokorne pokolenie uczyło się na Mackiewiczu

A.P.

Klaudiusz Wesołek: Idea Międzymorza pod zaborami i na emigracji

Seria felietonów Klaudiusza Wesołka, dotycząca historii idei Międzymorza na portalu wnet.fm w każdy wtorek.

Współczesna koncepcja Międzymorza zaczęła rodzić się w XIX wieku pod zaborami, a także na emigracji. Powstanie Listopadowe objęło głównie „kongresowe” Królestwo Polskie i tylko w niewielkim stopniu objęło Litwę i Ruś. Na emigracji po Powstaniu Listopadowym, idea odnowienia wspólnoty polsko-litewskiej była popierana przez Księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, działacza politycznego stojącego na czele konserwatywnego Hôtelu Lambert w Paryżu.Czartoryski aspirował do odtworzenia dawnej Rzeczypospolitej – polsko-litewskiej wspólnoty sfederowanej z Czechami, Słowacją, Węgrami, Rumunią i wszystkimi Słowianami południowymi. Według niego,  Polska mogłaby mediować w konfliktach między Węgrami i Słowianami.

Wielu Polaków wsparło powstanie na Węgrzech w 1848 r. za co Węgrzy byli bardzo wdzięczni, ale nie nawiązywali do dawnej wieloetnicznej Korony Świętego Stefana, tylko chcieli budować madziarskie państwo etniczne, choć w historycznych granicach. W 1867 Cesarstwo Austriackie stało się dwuczłonową monarchią austro-wegierską. W części austriackiej poszczególne ziemie otrzymywały autonomię,  a arcyksiążę Ferdynand Habsburg pracował ze swoimi słowackimi i rumuńskimi współpracownikami nad planami federalizacji monarchii.

Niestety Madziarzy w swojej części, odwrotnie niż Austriacy, wprowadzali centralizm i madziaryzację. Wspierali ich w tym Niemcy – ci „pruscy”, z Berlina. W związku z tym idea Międzymorza, na południowej flance, upadła.

Czytaj też:

Klaudiusz Wesołek: Międzymorze Jagiellońskie czy Jagiełłowe?

Pod zaborem rosyjskim, bardzo ważna dla idei Międzymorza była Manifestacja Jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Horodle – w dniu 10 października 1861 r. na fali ówczesnych nastrojów politycznych w Królestwie Polskim, pod Horodłem odbyła się ogromna jak na owe czasy 10 tys. manifestacja ludności rozmaitych stanów i wyznań i narodowości przybyłej tu z różnych części Rzeczypospolitej, dla uczczenia  rocznicy Unii Horodelskiej. Zadeklarowano tam wolę odbudowy dawnej Rzeczypospolitej na zasadach federacyjnych.

Dwa lata później wybuchło Powstanie Styczniowe, które nie bez powodu odbyło się pod sztandarem trzech krajów Rzeczypospolitej – na jednym herbie polski Orzeł, litewsko-białoruska Pogoń i Archanioł Michał, symbolizujący Ruś-Ukrainę. Do powstania walnie przyłączyli się Białorusini (wtedy jeszcze nazywający się Litwinami). Wincenty Konstanty Kalinowski pociągnął za sobą nawet białoruskich chłopów. Ich udział w powstaniu (do dziś nazywanym przez Białorusinów Powstaniem Kalinowskiego) był chyba większy niż chłopów polskich. Do powstania przyłączyło się wielu przedstawicieli ukraińskiej szlachty i inteligencji, ale chłopi ukraińscy do powstania odnieśli się chłodno a niektórzy nawet wrogo. Podobnie było z etnicznymi Litwinami. Klęska powstania i rozwój nacjonalizmów spowodował, że koncepcja Międzymorza została na jakiś czas zapomniana.

Klaudiusz Wesołek

Michał Litwiniuk: Inwestycje w Białej Podlaskiej są pięć razy większe bez zaciągania nowych zobowiązań

Prezydent Białej Podlaskiej o historii miasta, tym jak poradziło sobie z pandemią oraz o pominięciu go w rozdziale rządowych środków.

Biała Podlaska jest miastem przyjaznym, nie tylko mieszkańcom, ale i odwiedzającym.

Michał Litwiniuk wskazuje, że miasto był najbliżej położonym Warszawy przyczółkiem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Biała Podlaska była w XVIII w. własnością Radziwiłłów. Prezydent Białej Podlaskiej informuje, że

W pandemii to na nas spadła znaczna część działalności stanowiącej odpowiedzialność państwa.

Na prośbę wojewodów organizowali m.in. szpitale covidowe. Tymczasem miasto nie otrzymało środków z Funduszu Samorządowego w ramach ostatniej i przedostatniej transzy.

Nie otrzymaliśmy tego wsparcia.

Podkreśla, że mieszkańcy Białej Podlaskiej nie różnią się od mieszkańców innych miast jeśli chodzi o zaangażowanie dla dobra wspólnego. Litwiniuk odnosi się do nieudzielenia mu przez Radę Miasta absolutorium.

Nieudzielenie absolutorium jest niczym więcej jak aktem politycznej przepychanki.

Wskazuje, że Białej Podlaskiej inwestycje są pięć razy większe niż kiedykolwiek i to bez powiększenia długu miasta.

To był rekordowy budżet miasta.

Apeluje do radnych Zjednoczonej Prawicy.

Nie wprowadzajcie polityki do naszej gospodarki i naszej współpracy.

Posłuchaj całej rozmowy już teraz!

A.P.

S. Rak o pogrzebie powstańców styczniowych w Wilnie: To była potężna lekcja historii

Siostra Michaela Rak o pochówku powstańców styczniowych na Rossie, tym jak on przebiegał i atmosferze, jaka towarzyszyła temu wydarzeniu.

Siostra Michaela Rak mówi na temat uroczystego pochówku szczątek powstańców styczniowych, który w piątek miał miejsce w Wilnie. Stwierdza, że to była potężna lekcja historii. Trumny powstańców, m.in. Konstantego Kalinowskiego, dowódcy Powstania Styczniowego na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, zostały złożone w kaplicy na Starej Rossie. Przedstawiciele Polaków, Litwinów, Łotyszy i Białorusinów brali udział na pogrzebie. Na balkonach można zobaczyć ludzi z flagami tych państw. W przypadku Białorusi są to flagi biało-czerwono-białe, nieuznawane przez państwo białoruskie i używane przez opozycję wobec prezydenta Aleksandra Łukaszenki.

Powiem, że podstawa na baczność naszych i litewskich żołnierzy trzymało mnie i siostrę w postawie klęczącej […] To było bardzo wzruszające.

Nasza rozmówczyni podkreśla wzruszenie, jakie widać było u obecnych na uroczystościach prezydentów, którzy wymieniali się między sobą uwagami (nie było słychać jakimi).

Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!

K.T./A.P.

Tuckus: Dzięki podpisaniu Unii Lubelskiej mamy nowy początek Unii Europejskiej

W „Poranku WNET” Andrius Tuckus mówi o konfliktach polsko-litewskich jak i działaniach Rosji, które w większości przypadków prowadzą do sporów.

 

 

Andrius Tuckus prosto z Wilna w „Poranku WNET” na samym początku rozmowy wspomniał o trwającej w Wilnie uroczystości 450-lecia podpisania Unii Lubelskiej. Sekretarz generalny Sejudisu na temat rocznicy wypowiada się następująco:

Trzeba liczyć, co byłoby, gdyby nie było Unii, czy byśmy teraz rozmawiali tak z Polską, czy byłaby Litwa, Wilno i czy byłby Adam Mickiewicz.

Dodaje również, że gdyby Litwini i Polacy nie podpisali aktu Unii Lubelskiej, w społeczeństwie żyłoby się na pewno gorzej. Politycy litewscy szczególnie teraz zdają sobie sprawę z tego, że istnieją czarne chmury, symbolizujące Rosję jako państwo chcące rozłamu dobrych stosunków między Polską a Litwa. Udział Rosji w konfliktach polsko-litewskich rozmówca określa jako natarczywe dążenie do kłótni i rozpadu dobrych relacji między państwami:

Podpisanie Unii lubelskiego było początkiem Unii Europejskiej – zaznacza Tuckus o związku Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Podczas rozmowy poruszony został również temat wyborów prezydenckich na Litwie, w ramach których wybrany został nowy prezydent Gitanas Nauseda. Nasz gość określa to jako pozytywny wybór państwa litewskiego. Pierwszą wizytę zagraniczną nowo wybrany prezydent Republiki Litewskiej ma zamiar złożyć w Warszawie.

M.N.