W najnowszym Programie Wschodnim poruszono kwestię Trójkąta Lubelskiego. Nie zabrakło również przeglądu najważniejszych informacji z regionu.
Prowadzący: Wojciech Jankowski
Realizator: Karina Wysoczańska
Goście Programu Wschodniego:
Dr Jakub Olchowski, Instytut Europy Środkowej, UMCS;
Petro Hawryłyszyn, publicysta „Kuriera Galicyjskiego”, historyk;
Dr Jakub Olchowski odniósł się do spotkania ministrów spraw zagranicznych Litwy, Polski i Ukrainy w ramach Trójkąta Lubelskiego. W związku z pandemią spotkanie miało charakter zdalny. W części dot. Białorusi uczestniczyła też Swietłana Cichanouska.
Sama inicjatywa jest bardzo dobra, zwłaszcza w tej części Europy. (…) Trójkąt Lubelski ma być przede wszystkim forum współpracy politycznej, dlatego była mowa o współpracy z nową administracją w USA, o szczepionkach, a także o Białorusi. Poza tą płaszczyzną polityczną jest cały szereg innych np. kwestia bezpieczeństwa – wskazywał dr Jakub Olchowski.
Jak zaznaczył ekspert Trójkąt Lubelski jest nie na rękę Rosji, która w takim porozumieniu upatruje zagrożenie.
Rosja zrobi wszystko, (…) żeby inicjatywa Trójkąta Lubelskiego się nie udała, by nie doszło do zacieśnienia współpracy między tymi państwami. To nie jest w interesie Rosji, by państwa z jej sąsiedztwa ze sobą współpracowały – zauważył.
Ważnym akcentem był udział w spotkaniu Swietłany Cichanouskiej.
Dyskusja odbywała się on-line i brała udział w niej Swietłana Cichanouska. Wszystkie trzy państwa potwierdziły swe poparcie dla białoruskich aspiracji demokratycznych. To ważny sygnał – ocenił.
Petro Hawryłyszyn mówił o historii swojej rodziny, pochodzącej ze wski Wielka Kamionka na dzisiejszej Ukrainie, kiedyś znajdującej się w granicach II RP.
W rzeczywistości Trójkąt Lubelski powstał w Lublinie 28 lipca br. Powołali go ministrowie spraw zagranicznych Litwy, Polski i Ukrainy w celu rozwoju współpracy politycznej, ekonomicznej i społecznej.
Wojciech Pokora
9 sierpnia 2020 roku Białorusini wybierali swojego prezydenta. Gdy wieczorem ogłoszono wyniki ich wyboru, okazało się, że odbiega on od oczekiwań obywateli. Natychmiast rozpoczęły się protesty. Już po godz. 20.00 w Warszawie, przed Ambasadą Białorusi w Polsce zebrali się Białorusini, którzy nie zdążyli wziąć udziału w wyborach. Przed Ambasadą Białorusi w Moskwie tłum skandował „Odejdź!”. W Mińsku doszło do pierwszych starć z milicją. Relacjonujące wydarzenia rosyjskie media od razu zaczęły nazywać te wydarzenia „zamachem stanu” i wskazywać winnych – to Trójkąt Lubelski – nowy, rusofobiczny format współpracy Litwy, Polski i Ukrainy – głosiły media takie jak NewsFront czy Politnavigator. Zaczęto wskazywać, że Trójkąt Lubelski powołany został tylko po to, by jak najbardziej oderwać Białoruś od Rosji. Pisano, że ten „twór” jest tylko z pozoru nieszkodliwy, a w rzeczywistości stanowi narzędzie zewnętrznego sterowania wzniecenia „Majdanu” na Białorusi.
Zrzut strony medium rosyjskiego obwiniającego Trójkąt Lubelski o inspirowanie protestów na Białorusi | Fot. W. Pokora
W rzeczywistości Trójkąt Lubelski to format zapoczątkowany w Lublinie 28 lipca 2020 roku przez ministrów spraw zagranicznych Litwy, Polski i Ukrainy w celu rozwoju współpracy politycznej, ekonomicznej i społecznej. Jednym z celów jest też pomoc Ukrainie w odzyskaniu integralności terytorialnej oraz w integracji z Unią Europejską i NATO. Stąd też apel członków Trójkąta do Rosji o zaprzestanie agresji na Ukrainę, przerwanie aneksji Krymu i wycofanie wojsk z obwodów Donieckiego i Ługańskiego na Ukrainie. Jednak dla Rosji oznacza to, że inicjatywa jest „trójkątem nienawiści do Rosji”.
Nie było także prób ingerencji w sprawy wewnętrzne Białorusi. Chyba, że można tak nazwać apel o powstrzymanie się od użycia siły, wystosowany 10 sierpnia 2020 roku:
„My, ministrowie spraw zagranicznych Trójkąta Lubelskiego, wyrażamy głębokie zaniepokojenie eskalacją sytuacji na Białorusi po wyborach prezydenckich. Zwracamy się do władz o powstrzymanie się od użycia siły oraz uwolnienie wszystkich osób zatrzymanych wczorajszej nocy” – napisali ministrowie spraw zagranicznych Litwy, Polski i Ukrainy. Ponadto zaoferowali swoją pomoc w nawiązaniu dialogu między władzami Białorusi a opozycją, bowiem „dobrobyt i rozkwit Białorusi i jej mieszkańców są ważne dla całej Europy, a zwłaszcza dla naszego regionu”.
Skąd więc tak agresywna narracja rosyjskich mediów? Dr Jakub Olchowski z Instytutu Europy Środkowej w Lublinie i Wydziału Politologii i Dziennikarstwa UMCS w wypowiedzi dla Stop Fake stwierdził, że to nic zaskakującego:
– Insynuacje rosyjskich mediów i oficjalnych mediów białoruskich, które w dużej mierze są kontrolowane przez Rosję, jakoby protesty na Białorusi były organizowane czy inspirowane przez Trójkąt Lubelski, czyli nową inicjatywę współpracy państw Europy Środkowej, nie są niczym zaskakującym. One się doskonale wpisują w szersze działania Federacji Rosyjskiej w infosferze. Te działania, jak wiemy, zakrojone są na szeroką skalę, bo Rosja doskonale sobie zdaje sprawę, że w takim konflikcie asymetrycznym z Zachodem w przypadku działań dezinformacyjnych ma przewagę. Może generować jednolity przekaz, bo kontroluje ten przekaz poprzez kontrolę własnej infosfery. Natomiast Zachód, postrzegany jako przeciwnik w tej walce, nie jest w stanie tego zrobić. Jest z natury swojej demokratyczny, co wiąże się z wolnością słowa i pluralizmem opinii. Natomiast Rosja w dużej mierze kontroluje swoją sferę informacyjną i używa informacji jako broni – uważa dr Jakub Olchowski.
Warto podkreślić, że ministrowie spraw zagranicznych Litwy, Polski i Ukrainy zastrzegli, że format Trójkąta Lubelskiego nie zakłada rozstrzygania kwestii historycznych:
– Trójkąt Lubelski to współpraca o charakterze regionalnym, wielostronnym. Nie przewidujemy dialogu na tematy dwustronne. Do tego służyć mogą inne fora – komisje rządowe, komitety międzyresortowe – podkreślili.
Artykuł Wojciecha Pokory pt. „»Rusofobiczny Trójkąt Lubelski«, czyli źdźbło w oku Rosji”, znajduje się na s. 4 listopadowego „Kuriera WNET” nr 77/2020.
Z przykrością zawiadamiamy, że z powodu ograniczeń związanych z pandemią ten numer „Kuriera WNET” można nabyć wyłącznie w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl.
Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
Co Polska robi ws. protestów na Białorusi? Czy Rosja zdecyduje się na interwencję? Prof. Przemysław Żurawski vel Grajewski o perspektywach stojących przed naszym wschodnim sąsiadem.
Prof. Przemysław Żurawski vel Grajewski uważa, że upór Białorusinów pragnących dokonać zmian na stanowisku prezydenta tego państwa jest „cechą charakterystyczną tego narodu, który nie jest łatwo zapalny, ale konsekwentny w sytuacji, kiedy się przebudzi”. Politolog stwierdza, że w interesie Polski leży niepodległa i demokratyczna Białoruś nastawiona na współpracę z Zachodem, a nie jak dotychczas z Rosją. Dodaje, że jego zdaniem Łukaszenka nie utrzyma się na stanowisku, gdyż protesty stały się zbyt potężne i otworzyły bramę do zmian politycznych.
Zmiany, które następują otwierają drogę do ewolucyjnej drogi do demokracji.
Nasz kraj może odegrać w tej sprawie rolę dyplomatyczną. Gość Popołudnia Wnet przypomina działania podjęte przez Warszawę w porozumieniu z Wilnem i Kijowem w ramach Trójkąta Lubelskiego. Stanowisko polskie zostało poparte przez Łotwę i Finlandię. Ekspert ds. międzynarodowych przypisuje Polsce rolę państwa, które „obudziło cały Zachód” poprzez koordynacje wspólnych działań i wydanie deklaracji z innymi państwami, zainicjowanie spotkania Rady UE czy zwołania nadzwyczajnego spotkania Rady Europejskiej w sprawie sytuacji na Białorusi. Podkreśla także fakt, że diaspora białoruska w USA, zwróciła się do tamtejszej Polonii z prośbą o współpracę w oddziaływaniu na rząd amerykański, by udzielił on poparcia demonstrującym na Białorusi.
Rozmówca Łukasza Jankowskiego nie wyobraża sobie sytuacji zmasowanej inwazji rosyjskiej w celu utrzymania na stanowisku Aleksandra Łukaszenki. Sądzi, że przy obecnym stanie rosyjskiej gospodarki Kreml nie zdecyduje się na interwencję u swego zachodniego sąsiada. Prof. Żurawski vel Grajewski podkreśla, że Polska powinna pokazywać, że koszty międzynarodowe takiej interwencji byłyby wysokie. Jak mówi:
Uważam, że Łukaszenka tak, czy inaczej upadnie. Jeżeli będzie trwać, to będzie w pełni zależny od Rosji.
Rola Łukaszenki jako tego, który stara się zachować względną niezależność Białorusi od jej wschodniej sąsiadki się skończyła. Wchodzimy, jak mówi, w nową epokę polityczną:
Wyobrażenie sobie, że stłumienie demonstracji doprowadzi do powrotu sytuacji sprzed sierpnia, jest czystym chciejstwem politycznym. Tak już nigdy nie będzie.
Prof. Żurawski vel Grajewski przyznaje przy tym, że białoruska opozycja jest słaba, rozdrobniona i finansowana z zagranicy.
