Dyrektor Gminnego Ośrodka Sportu i Turystyki gminy Solina opisuje atrakcje regionu. Turysta możne obejrzeć film pod gołym niebem, wysłuchać koncertu w amfiteatrze, przy okazji smakując lokalnych dań.
Wywiadu można posłuchać w całości!
Krzysztof Pecka opowiada nam o tym, dlaczego warto przyjechać do gminy Solina.
Regularnie odbywają się wydarzenia kulturalne zwane „wieczorami bieszczadzkimi”. Sezon rozpoczyna się w czerwcu – organizowane są wtedy Dni gminy Solina. W wakacje dużą popularnością cieszą się koncerty oraz imprezy kulinarne. Raz w tygodniu w piątki działa kino plenerowe.
Niewątpliwą atrakcją jest koncert „Gwiazdy pod Gwiazdami”. Odbędzie się on 3 sierpnia w amfiteatrze w Polańczyku. Wystąpią między innymi: wokalista Gabriel Fleszar wraz z zespołem, a także Jacek Stachurski.
W ostatnich tygodniach baza noclegowa jest w niemal 100% zapełniona. W Polańczyku, Solinie ciężko już cokolwiek znaleźć. Początek sezonu nie zapowiadał takiej frekwencji.
Stworzyliśmy spoty promujące to, że w Bieszczadach jest bezpiecznie. Filmy obejrzało kilkaset tysięcy osób, co mam nadzieję przełożyło się na wzrost turystyki. Znajdujemy się 30 km od granicy z Ukrainą, ale jest bardzo spokojnie i nie ma ryzyka – tłumaczy Krzysztof Pecka.
Ruch turystyczny między Ukrainą, a Bieszczadami właściwie zamarł. Jest jednak wielu uchodźców, w większości na okres przejściowy. Gmina Solina wzięła udział w pomaganiu uchodźcom.
Kuchnia regionalna to mieszanka różnych nurtów: kuchni łemkowskiej, bojkowskiej czy karpackiej. Mieszają się ze sobą różne smaki. Na koncertach ludzie poznają kuchnię regionalną. Proziaki i inne dania spotykają się z dużym uznaniem przyjezdnych.
Bieszczady, Jabłonki. Po prawej widoczny pomnik K. Świerczewskiego | Fot. T. Sumiński, domena publiczna, Wikipedia
„A może tak wszystko rzucić i pojechać w Bieszczady…” – marzy o tym niejeden pracownik wielkomiejskiej korporacji. Ale zazwyczaj na marzeniach się kończy. A gdyby tak te marzenia zrealizować…?
Leszek Mnich może wyjaśnić, co byłoby dalej. Od wielu lat żyje w Bieszczadach. Tamtejsze góry, lasy i przełęcze zna jak własną kieszeń. Na tym polega jego zawód – jest bowiem ratownikiem z Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz przewodnikiem turystycznym. W rozmowie z Magdaleną Uchaniuk zdradza swoje ulubione szlaki i interesujące miejsca wokół Zalewu Solińskiego:
Już za Półwyspem Jaworu, zaczyna się główna część doliny Sanu – są tam piękne, malownicze zatoki, aż do Czarnego Potoku…
Wspomina także niezwykłych ludzi związanych z tym zakątkiem Polski, takich jak Henryk Wiktorini (współpracujący z Wadimem Berstowskim przy produkcji pierwszego „polskiego westernu” o tytule „Rancho Texas” – wyprodukowanym w 1958 roku) czy płk. Józef Pawłusiewicz. Ten ostatni oprócz zasług wojennych (dowodził oddziałem samoobrony, chroniącym ludność polską przed Niemcami i Ukraińcami) ma też zasługi w… hodowli psów.
Był on twórcą Szkoły Ogara Polskiego w woj. poznańskim. Ma duże zasługi w promowaniu tej rasy w Polsce i Europie.
Bieszczadzki pustelnik opowiada o realizowaniu marzeń z dzieciństwa, życiu w biedzie i pięknych okolicznościach przyrody. Każdy dzień zaczyna od modlitwy i kontemplacji Pisma Świętego.
Jan Darecki opisuje swoją ścieżkę do zostania pustelnikiem:
Już od dzieciństwa miałem marzenie, by mieszkać w osamotnieniu, w skrajnej nędzy. Pustelnictwo to kwestia stanu psychicznego. Można nim być też w mieście. W większości przebywam w samotności. Piszę książki, czasem prowadzę wywiady. Zawsze jednak wracam do swojej pustelni – mówi mieszkaniec Bieszczad.
Przeprowadził wywiady z wielkimi polskimi muzykami, aktualnie kończy książkę opartą na tych rozmowach. W Bieszczadach nad Jeziorem Solińskim panują dogodne warunki do życia w samotności. Darecki fotografuje i portretuje ludzi. Jest miłośnikiem dobrego filmu i muzyki.
Pustelnik to słowo o znaczeniu chrześcijańskim, to ktoś inny niż samotnik. Dochodzi ten wymiar życia duchowego. Co ciekawe pan Jan wywodzi się z kręgu hipisowskiego – długie włosy, długa brodę, opaska na włosach.
Mam dwie twarze – samotnika i człowieka, który kocha ludzi. Lubi z nimi przebywać. Bieszczady fotografuje od 70 lat, moje albumy są głównie o ludziach – wyjaśnia nasz rozmówca.
Dzień zaczyna od modlitwy, czytania Pisma Świętego i chrześcijańskich mistyków. Dużą część dnia zajmuje mu pisanie książek.
Bojkowie z powiatu kałuskiego, rok 1910 [źródło fotografii: Wikimedia Commons]
Bojkowie – ta nazwa wielu Polakom może wydać się bardzo obca. A przecież Bojkowie to jedna z grup górali zamieszkująca Bieszczady! O historii i kulturze tego ludu opowiadał w studiu Stanisław Drozd.
Stanisław Drozd jest z pochodzenia Bojkiem, a z zawodu kierownikiem Gminnego Centrum Kultury Bojków w Myczkowie. W rozmowie z Magdaleną Uchaniuk opowiada fascynującą historię swojego regionu. Była to historia nieraz tragiczna – po II wojnie Bojkowie zostali uznani za Ukraińców i z tego powodu wysiedleni przez komunistów w Akcji „Wisła”. Jak mówi Stanisław Drozd:
„Ukrainiec” u nas [Bojków] oznaczał działacza politycznego. Dopiero w czasach II Wojny Światowej weszli Niemcy i kazali nam się zadeklarować. W tamtym czasie mieliśmy kennkarty z literą „U”, jak Ukrainiec.
Dawne dzieje Bojków są równie skomplikowane – jedna z hipotez głosi, że wywodzą się oni z… Wołoszczyzny, a więc dzisiejszej Rumunii.
Wołosi przybyli tutaj około XV wieku. Wzięli swoje stada, rodziny i poszli w Karpaty. Od dwóch możnych rodów węgierskich dostali te ziemie i żyli tak aż do XX-wiecznych wywózek.
– mówi historyk.
Czym jest „wiek rębny” u Bojków? Jak ten lud przetrwał II Wojnę Światową? Tego wszystkiego i jeszcze więcej dowiecie się w audycji Radia Wnet!
Popołudnia Wnet można słuchać od poniedziałku do piątku w godzinach 16:00 – 18:00 na: www.wnet.fm oraz w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Białymstoku, Szczecinie, Łodzi i Bydgoszczy.
Goście „Popołudnia Wnet”:
Rusłan Szoszyn – dziennikarz i publicysta Rzeczpospolitej,
Adam Piątkowski – wójt gminy Solina,
Sławomir Drozd – kierownik centrum kultury Muzeum Bojkow,
Krzysztof Majcher – dyrektor Zapory Solina PGE,
Daniel Wojtas – dyrektor Eko Marine w Polańczyku,
Zbigniew Wilk – właściciel parku liniowego w Solinie.
Prowadząca: Magdalena Uchaniuk
Realizacja: Joanna Rejner
Rusłan Szoszyn mówi o rocznice protestów na Białorusi. Przyszłość Białorusi, zdaniem publicysty, zależy od wyników wojny w Ukrainie. Ponadto Rosja próbuje wciągnąć w konflikt Białoruś, która próbuje zostać bezstronna.
Adam Piątkowski | fot. Małgorzata Kleszcz, radio Wnet
Adam Piątkowski mówi o turystyce w gminie Solina. Dzięki wparciu władz gminy, w regionie rozwijają się przedsiębiorstwa. Ponadto, wójt gminy zapowiada nowe inwestycyjne projekty. Adam Piątkowski wyraża nadzieje, że uda się zdobyć fundusze PKO, które zostaną przeznaczone na rozwój gminy.
Sławomir Drozd tłumaczy kim są bojkowie, zamieszkujące Karpaty Wschodnie. Mówi o powojennych losach tej grupy etnicznej i historii własnej rodziny. Zachęca do odwiedzenia Muzeum Bojków w Myczkowie, gdzie można zobaczyć przedmioty związane z dawnym życiem okolicznych wsi, dworów oraz miasteczek. Utrwala wiedzę na temat zwyczajów, obrzędów, tradycji i codziennej pracy ludzi minionej epoki.
Krzysztof Majcher | fot. Radio Wnet, Małgorzata Kleszcz
Krzysztof Majcher mówi o bezpieczeństwie energetycznym. Dyrektor Zapory Solina PGE tłumaczy, że należy zmienić obecnie system energetyki polskiej. Dodaje, że musi być oparty na jak najbardziej różnorodnych źródłach. Krzysztof Majcher jest przekonany, że w świetle kryzysu należy dywersyfikować dostawy i opierać się nie tylko na klasycznych źródłach energii, ale także odnawialnych.
Zbigniew Wilk | fot. Małgorzata Kleszcz, Radio Wnet
Zbigniew Wilk mówi o tym, jak wojna w Ukrainie wpłynęła na ruch turystyczny w Solinie. Opowiada również o kierunkach swoich podróży.
Daniel Wojtas opowiada o swojej Eko Marine’ie. To miejsce, z którego można zabrać się w rejs z wykwalifikowanym żeglarzem lub wyczarterować jacht i popłynąć samemu. Przedsięwzięcie pana Daniela oferuje także inne atrakcje: „W Eko Marine’ie, nie będąc żeglarzem, można nocować na jachcie”.
Piotr Rogala bieszczadzki bard; fot.: Małgorzata Kleszcz, Radio Wnet
Przewodnik i muzyk mówi o rdzennej ludności – Łojkach, którzy zostali w całości wysiedleni z tych terenów. Rozmawiamy także o pierwszych mieszkańcach zasiedlających te dziewicze tereny.
Piotr Rogala – bieszczadzki muzyk i przewodnik opowiada o charakterystyce regionu.
Znajdujemy się w okolicy góry Jawor. Nazwa szczytu wzięła się od drzew, które tę górę porastały (powszechna praktyka nazywania wzniesień). Kiedyś jaworów rosło tutaj wiele i tworzyły bajkowy krajobraz.
O zaporze wodnej w Solinie: pomysły jej utworzenia pojawiły się już sto lat temu. Pierwsze próby budowy podjęto zaraz po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Z czasem prace zostały przerwane, rzeka wylewała i niszczyła postępy. Po ulewnych deszczach lub wiosennych roztopach poziom wód był w górach bardzo wysoki. Prowadziło to do powodzi.
Rdzenni mieszkańcy Bieszczad to Łojkowie. Po II wojnie światowej wysiedlono ich z tych terenów całkowicie w ramach „akcji Wisła”. Przeprowadzono ją tutaj w sposób bardzo brutalny.
Przyjeżdżało wojsko, ludzie mieli 3 godziny na spakowanie wszystkiego, zabierano ich na dworzec. Dobytek, który po nich zostawał, był palony, tak żeby Ukraińcy nie mogli z niego korzystać. Do lat 80-tych właściwie nie można było tam przyjeżdżać, osiedlać się – wyjaśnia Piotr Rogala.
Bieszczady zostały wyludnione, większość miejscowości spalono. Główny kierunek deportacji to tereny Związku Radzieckiego, Mazur, oraz zachodniej Polski.
Bieszczadami nazywano miejsca niedostępne, mocno zalesione i takie to pasmo rzeczywiście było. Górskie tereny zaczęły być zasiedlane dopiero w połowie XV wieku. Trzeba było zachęcać ludzi do zamieszkiwania tego trudnego terenu – ubogie gleby, góry, mało osadników. Wprowadzono więc wolniznę (ówczesne zwolnienie od podatku) na 25 lat. Była to zachęta, by osiedlać się na tych ziemiach. Tworzono pastwiska, karczowano lasy i przygotowywano ziemię pod uprawy.
Obecnie również można spotkać dzikie zwierzęta i podziwiać piękno przyrody. Największym żyjącym w tym rejonie stworzeniem jest żubr. W Bieszczadach znajdują się duże skupiska wilków. Zdarza się, że atakują one zwierzęta hodowlane, wilki tylko w wyjątkowych sytuacjach atakują ludzi – opowiada lokalny przewodnik.
Zachęcamy do wysłuchania całego wywiadu prosto z Bieszczad!
Cała ludność w promieniu 50 km została wysiedlona. Żyją jeszcze ci, którzy pamiętają czasy, kiedy nie było zalewu; ja ich nazywam dziećmi Soliny, bo byli wysiedlani jako młodzi ludzie albo dzieci.
Jan Brewczyński
Łukasz Jankowski
Zbigniew Kozicki
Gdzie się znajdujemy? Co to są za ziemie?
To są Bieszczady, a kulturowo to jest Ziemia Bojkowska. Tutaj mieszkali górale karpaccy. Dzisiaj pozostała tylko historia, bo w czterdziestym siódmym roku podczas Akcji Wisła wszystkich wysiedlili, zostali tylko aborygeni-Polacy, a Bojków wywieziono na Ziemie Zachodnie lub na Ukrainę. Bojkowie, w odróżnieniu od Łemków, którzy mieszkali w dolinie Krynicy, byli wyznania grekokatolickiego. Wszystkie kościółki, które są obecnie w każdej wsi, były kiedyś cerkwiami grekokatolickimi. Po wysiedleniu Kościół rzymskokatolicki przejął te cerkiewki i w ten sposób uratował je od zniknięcia. Bo za Polski Ludowej wszystko zaczęli burzyć. Nie po drodze im było z chrześcijaństwem. Ale arcybiskup Tokarczuk zajął się przejmowaniem tych cerkiewek na rzecz Kościoła rzymskokatolickiego i dzięki temu je ocalił.
Ile pozostało po Bojkach – historia, cerkwie, chaty, czy może przetrwała jakaś społeczność?
Po Bojkach napłynęła ludność osiedleńcza. Zaczęli się tu osiedlać ludzie z województwa krakowskiego, rzeszowskiego. Część nie wytrzymała warunków życia i wróciła w swoje rodzinne strony, a część pozostała i jest do dzisiaj, i tak sobie tutaj żyjemy.
Ja jestem miejscowy aborygen z Ucharzu z Mineralnych, dziesięć kilometrów stąd, a w Solinie mieszkam, od kiedy przyszedłem tu do pracy, od siedemdziesiątego trzeciego roku. (…)
Kiedy Pan się zajął historią? Bo jest Pan autorem trzech książek o tutejszej mikrohistorii.
Trzydzieści lat temu kolega, z którym pracowałem, zaraził mnie historią Bieszczadów, bo przedtem Bieszczady traktowałem dość obojętnie.
Obracałem się w środowisku przewodnickim, gdzie kultywują tradycje, pokazują turystom, jak Bieszczady wyglądały kiedyś. Pracowałem w elektrowni i rozmawiałem o dawnej wsi Solina, która teraz jest pod wodą. I pomyślałem, że wszyscy o tej Solinie mówią i mówią, a nikt nic nie widział i nie słyszał. No to zacząłem grzebać w papierzyskach, rozmawiać z ludźmi i natrafiłem na zdjęcia zabudowy dawnej wsi. I tak już poszło… (…)
Jak ta wieś wyglądała przed jej zalaniem w latach sześćdziesiątych?
Wieś, jak każda wieś w Bieszczadach: bieda i wszyscy żyli w rytmie przyrody. Nikt nie widział pieniążków, tylko to, co Bozia dała i ziemia. W ten sposób sobie gospodarowali. Wieś Solina była wsią katolicką. Liczyła sześciuset mieszkańców. Jak na wieś była duża i była tak zwaną wsią polską, jak się mówiło w tamtym czasie. A mieszkali… dramatycznie, bo oni mieli świadomość, że będzie budowa zapory.
Chałupy były jeszcze z czasów Austrii, galicyjskich. Tylko że nieremontowane, bo oni już w latach trzydziestych wiedzieli, że będzie budowa. Już były przymiarki do budowy zapory w Solinie. Nie wierzyli, że przyjdzie taka woda i zaleje, ale już nie remontowali, bo mieli zakaz. Kto mógł, reperował sobie dom. Pewnie, że były domy w lepszym i w gorszym stanie, bo to zależy od człowieka. Jeden potrafi lepiej zadbać, gospodarzyć, a drugi nie. Tak jak wszędzie.
Cały wywiad Jana Brewczyńskiego i Łukasza Jankowskiego ze Zbigniewem Kozickim, pt. „Solina – podwodna wieś”, znajduje się na s. 13 lipcowego „Kuriera WNET” nr 49/2018, wnet.webbook.pl.
„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.
Wersja elektroniczna „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem wnet.webbook.pl. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.
Wywiad Jana Brewczyńskiego i Łukasza Jankowskiego ze Zbigniewem Kozickim, pt. „Solina – podwodna wieś” na s. 13 lipcowego „Kuriera WNET” nr 49/2018, wnet.webbook.pl
![Bojkowie z powiatu kałuskiego, rok 1910 [źródło fotografii: Wikimedia Commons]](https://wnet.fm/wp-content/uploads/2022/08/1095px-Bojky-744x495.jpg)
