Zbigniew Berent
„To przedziwna sytuacja, gdy w moim kraju mamy swoje spojrzenie na historię, a cały świat rozumie wydarzenia historyczne zupełnie inaczej. Rzeczywiście wrażenie jest takie, że polityka Rosji opiera się na kłamstwach” – stwierdził z goryczą Nikita Pietrow, rosyjski historyk ze stowarzyszenia „Memoriał” w rozmowie z Polskim Radiem.
Wiosną 2017 r. badanie sondażowe dotyczące najwybitniejszych postaci wszech czasów przeprowadziło Centrum Analityczne Jurija Lewady z Moskwy – niezależny ośrodek badań opinii społecznej. Stalin nadal jest idolem. Wzrosła liczba Rosjan deklarujących pozytywne uczucia dla niego – szacunek, sympatię, a nawet zachwyt; takie postawy są dziś częstsze niż w ciągu poprzednich 16 lat – wynika z sondażu. Na Józefa Stalina oddało swój głos 38% uczestników sondażu. Aż 34% Rosjan wskazało na Władimira Putina. W pierwszej piątce najwybitniejszych Rosjan znaleźli się również Aleksander Puszkin, Włodzimierz Lenin i car Piotr I. (…)
Czy w Rosji funkcjonuje „społeczeństwo” rosyjskie? Czegoś takiego najwyraźniej nie ma, skoro aż 68% Rosjan chciałoby przywrócenia systemu socjalistycznego. Polska Agencja Prasowa poinformowała w kwietniu 2017 r. o wyniku badania Centrum Lewady: 56% Rosjan żałuje rozpadu Związku Sowieckiego. Odpowiedzi wskazujących na żal za ZSRS jest obecnie nieco więcej niż w kilku poprzednich sondażach. W kolejnych badaniach od 2010 roku od 49 do 54% Rosjan wyrażało żal z powodu rozpadu Związku Sowieckiego. (…)
W tym samym badaniu zapytano Rosjan o rolę Włodzimierza Lenina, organizatora i pierwszego przywódcy państwa radzieckiego, w historii ich kraju. Aż jedna piąta ankietowanych – 20% – nie miała zdania na ten temat. O zdecydowanie lub raczej pozytywnej roli Lenina przekonanych jest ponad połowa Rosjan – 53%. Zdecydowanie lub raczej negatywną rolę przypisało Leninowi 27% badanych. (…)
Według badania Centrum Lewady, w 2015 r. aż 42% Rosjan byłoby gotowych zrezygnować z wolności słowa i możliwości podróżowania poza granice kraju, gdyby władze państwowe zagwarantowały im w zamian godziwe wynagrodzenie. Podobna ilość uczestników sondażu wybrała przeciwną opcję.
Wynik badania jest zbliżony do osiągniętego w 2013 roku, kiedy to 43% Rosjan zadeklarowało, że woli stabilizację finansową niż prawo do swobodnej wypowiedzi i podróżowania. Przeciwną opinię wyraziło wówczas 46% uczestników sondażu. 10 lat wstecz za wolnością wypowiedzi i podróżowania opowiedziało się 54% uczestników badania Centrum Lewady, a tylko 35% wybrało stabilizację finansową. Zatem tendencja jest widoczna i niepokojąca. (…)
Istniejący obecnie w Rosji system społeczno-gospodarczy nie zmienił się. Ukształtował się on w połowie lat 90. XX wieku. Potem ewoluował, rozwijał się, jednak zmiany nie dotknęły jego istoty. Należy odnotować, że jest to jakiś rodzaj systemu kapitalistycznego, w którym istnieje własność prywatna i prywatna działalność gospodarcza. Ludzie mogą zakładać własne przedsiębiorstwa, sprzedawać swój biznes i przekazywać go w spadku. W ramach tego systemu istnieją mechanizmy rynkowe z określonym poziomem konkurencji. Zatem oficjalnie każdy może szukać nabywcy swojej produkcji i porozumieć się z nim co do ceny, bez formalnych pozwoleń ze strony organów państwowych. (…)
Władimir Putin jako nowy mąż opatrznościowy (…) sformułował cztery priorytetowe zadania państwa:
- walka z biedą;
- ochrona rynku (przedsiębiorcy) przed bezprawnym przejęciem zarówno ze strony urzędników, jak i kręgów kryminalnych;
- odrodzenie osobistej godności obywateli w imię wartości narodowych;
- prowadzenie polityki zagranicznej przy uwzględnieniu interesów narodowych Rosji, przewaga celów wewnętrznych nad zewnętrznymi.
Za tymi atrakcyjnymi hasłami sprytnie ukrył dążenie do odrodzenia sowieckiej potęgi wojskowo-gospodarczej i poczucie dumy „człowieka radzieckiego” ze swojego państwa. W tym samym okresie nowe kierownictwo ogłosiło, że państwo nie będzie dłużej tolerować ingerencji oligarchów w kierowanie państwem. (…)
- Putin na nowo obudził w ludziach postradzieckich poczucie dumy.
- Putin jest wyrachowanym graczem. Podejmuje decyzje w oparciu o analizy dziesiątków instytutów naukowych pracujących nad problemami geopolitycznymi, gospodarczymi i z dziedziny strategii wojskowej.
- Rosji nie chodzi o zdemontowanie NATO, ale o podważenie roli Stanów Zjednoczonych w świecie. Bez USA NATO nie ma większego znaczenia jako potęga militarna.
- Putin jest tylko elementem dominującego układu siłowego w Rosji, który dąży do upodmiotowienia Rosji jako elementu nowego, wielobiegunowego układu światowego bezpieczeństwa.
Rosjanie po dzień dzisiejszy pozostają wierni perspektywie opisującej świat z punktu widzenia zbiorowości, a także zasadzie nadrzędności dobra wspólnoty nad dobrem jednostkowym, bowiem w ich pojęciu to drugie może być zrealizowane tylko poprzez realizację tego pierwszego.
Cały artykuł Zbigniewa Berenta pt. „Cywilizacja turańska. Od Stalina do Putina” znajduje się na s. 13 kwietniowego „Kuriera WNET” nr 46/2018, wnet.webbook.pl.
„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.
Wersja elektroniczna „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem wnet.webbook.pl. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z regionalnymi dodatkami, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.
