Wojciech Mucha
Ta nienośna biegunka pseudoinformacyjna sprowadza się choćby do tego, że w chwili, gdy piszę ten tekst, na jednym z największych polskich portali informacyjnych „główne wiadomości” to w zestaw zagadkowych tytułów w typie: „Łzy trenera polskich skoczków. – Muszę to przyznać” (O co chodzi? Kliknij! – przyp. W.M.) i przerażających doniesień: „Robimy mało testów, ale nie tu jest problem. Prof. Gut ostrzega rząd” (Straszne! Kliknij! – przyp. WM) czy „Będziemy ofiarami. Słowa prof. De Barbaro niepokoją” (Sprawdź, kliknij! – przyp. WM). I tak każdego dnia.
Można spytać: kto uznaje, że są to treści tak ważne, że trzeba je zaserwować milionom Polaków? Co takiego dzieje się w redakcjach, które przyjmują taki model komunikacji? Wreszcie – dlaczego robi się z nas idiotów, karmiąc nas tymi clickbaitami – bezsensownymi wiadomościami o chwytliwych tytułach, które mają sprawić, że nabijemy temu czy innemu serwisowi oglądalność?
Odpowiedz jest prosta – robi się to dla pieniędzy. Dla statystyk, które potem pokazuje się reklamodawcom, wreszcie, w szerszym planie, dla przyzwyczajania czytelnika tych śmieciowych informacji do dalszej konsumpcji podobnych treści. Ogłupia się nas, po prostu. Że robią to durnie? Cóż, świadczy to tylko o nas…
Oczywiście może pomyślą Państwo, że przecież wszyscy o tym wiemy, że nikt się na to nie nabiera. Cóż, gdyby tak było, żaden macher od mediów nie wymyślałby kłamliwych, szokujących, wyolbrzymiających tytułów. Nikt nie traciłby czasu na kompilowanie „newsów”, w których jedyną treścią jest kretyński komentarza polityka, który ten wcześniej zamieścił w serwisie społecznościowym lub relacja z programu publicystycznego, gdzie w zależności od linii programowej portalu ten czy ów został „zmasakrowany” lub „zaorał” przeciwnika. Gdyby to „nie żarło”, nikt by tego nie robił. Tymczasem i wśród moich znajomych mam ludzi, którzy nie ustają w konsumpcji i przekazywaniu dalej podobnych treści. Czyli działa.
Co to ma jednak wspólnego z dezinformacją? Wbrew pozorom – wiele. Oprócz tego, że samo w sobie jest zaśmiecaniem mózgu, to zalew treści niskiej jakości jest doskonałym nośnikiem dla fake newsów. Przyzwyczajenie umysłu do bzdurnych lub sensacyjnych newsów o tym, że „jedna baba drugiej babie”, stępienie wrażliwości i koncentracji powoduje, że kolporterzy dezinformacji mają zadanie proste jak nigdy – nie muszą się wysilać.
Jeśli nasz umysł nie tylko przyzwyczaja się do niewymagających przekazów, swoistego darmowego medialnego fast foodu, to tym łatwiej jest wcisnąć nam przekaz, w który jeszcze nie tak dawno z pewnością byśmy nie uwierzyli. Coś jak wirus, który przenosi się na wiele metrów w chmurze kaszlu.
Czy jest z tego wyjście? Cóż, naukowcy go szukają. Jak czytamy w „Scientific American” –najstarszym amerykańskim miesięczniku popularnonaukowym (wydawanym od 1845 roku) – im prędzej odejdziemy od tworzenia i udostepnienia materiałów niskiej jakości, tym szybciej pozbawimy twórców dezinformacji nośników dla tejże. Amerykanie piszą wprost: Może najwyższa pora zacząć zmuszać ludzi do płacenia za udostępnianie lub otrzymywanie informacji? I nie chodzi koniecznie o pieniądze: „Płatność może mieć formę poświęcenia czasu, pracy umysłowej, takiej jak układanie puzzli lub mikroskopijnych opłat za subskrypcje lub użytkowanie”. Wszystko dlatego, że jak zauważają badacze: „Bezpłatna komunikacja nie jest bezpłatna. Obniżając koszt informacji, zmniejszyliśmy jej wartość i zachęciliśmy do jej fałszowania”.
Czytelnicy „Kuriera WNET” zapewne mają tego świadomość. Wszak to bodaj ostatnia gazeta w Polsce ukazująca się w formacie broadsheet, który już poprzez swoją formę zmusza Odbiorcę do pewnego fizycznego wysiłku i intelektualnego skupienia. Tu nie ma „kliknij i zapomnij”, nie ma też śmieciowych treści, bo nikt ich nie chce.
Czy jednak jesteśmy w stanie wygrać globalną walkę z wirusowymi wiadomościami, infodemią, klikofilią czy portalozą? Czy zmusimy wydawców serwisów internetowych, by zrezygnowali z zysku i publikowali „ambitne treści” w stonowany sposób, i to jeszcze obarczając dostęp do nich rygorem intelektualnego wysiłku lub mikropłatności? No nie, to na pewno się nie uda. A siewcy fake newsów wiedzą o tym doskonale.
Artykuł Wojciecha Muchy pt. „Biegunka pseudoinformacyjna” znajduje się na s. 7 grudniowo-styczniowego „Kuriera WNET” nr 78/2020–79/2021.
- Świąteczny, grudniowo-styczniowy numer „Kuriera WNET” (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) można nabyć kioskach sieci RUCH, Garmond Press i Kolporter oraz w Empikach w cenie 9 zł.
- Wydanie elektroniczne jest dostępne w cenie 7,9 zł pod adresami: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl.
- Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
- Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
- Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
