Niedawno ukazało się ukraińskie tłumaczenie „Wspomnień wojennych” Karoliny Lanckorońskiej. Gościem Studia Lwów była tłumaczka tej książki, dr Natalia Tkaczyk.
Karolina Lanckoronska była świadkiem na procesie Hansa Krügera po II wojnie świtowej. Oprawca wyznał w czasie przesłuchania, że brał udział w zbrodni. Uważał, że Karolina Lanckorońska niebawem zakończy życie w niewoli:
Kruger był pewny, że ona nie żyje i powiedział sędziemu, że nie miał nic wspólnego z morderstwem profesorów lwowskich. Dodał, że gdyby żyła hrabina Karolina Lanskorońska, ona udowodniłaby, ona wiedziała, że Krüger nie brał udziału w tej zbrodni.
W tym momencie otworzyły się drzwi, weszła Karolina, no i można sobie wyobrazić po prostu przerażenie, które było na twarzy Krügera, który faktycznie zobaczył kogoś, kogo on uważał za już dawno nieżyjącego – powiedziała dr Natalia Tkaczyk.
Na Zachodzie „Wspomnień wojennych” nie chciano drukować:
I od razu po tym spisaniu Karolina Lanckorońska wysłała kilka egzemplarzy do różnych wydawnictw. Dostała odpowiedź z części z nich, że niestety te wspomnienia nie mogą być nadrukowane, ponieważ książka jest zbyt antyniemiecka. Od części wydawnictw dostała odpowiedź, że książka nie może być wydrukowana, ponieważ jest w dużej mierze zbyt antyrosyjska. Dlatego Karolina Lanskorońska zamknęła tą sprawę na ileś lat i ta książka zobaczyła świat w 2000 roku, 2 lata przed śmiercią Karoliny Lanckorońskiej.
Nasz gość przetłumaczył również książki Tadeusza Olszańskiego o Stanisławowie. Natalia Tkaczyk jest również poetką, której wiersze były opublikowane w tomie „Wojna 2022” wydanego nakładem „Nowej Polszczy”. Obecnie pracuje nad kolejnymi tłumaczeniami i artykułami.
Wito Nadaszkiewicz, główny koordynator Poland Helps na Ukrainie, prawnik, dziennikarz, Lwów / fot.: Wojciech Metody Jankowski
Życie zwykłych ludzi pod Chersoniem. Innowacyjne, polskie protezy dla rannych żołnierzy ukraińskich.
Wito Nadaszkiewicz, główny koordynator Poland Helps na Ukrainie, prawnik, dziennikarz opowiadał o sytuacji ludności zamieszkującej tereny pod Chersoniem:
Ani wody, ani prądu, no i naprawdę sytuacja tam jest fatalna i nie tak dawno nasi wolontariusze jeździli właśnie do tych wiosek, tam wciąż mieszkają ludzie, ale też zastanawiamy się, czy warto tam jeździć i pomagać, czy może jednak agitować, żeby opuścili jednak swoje domy i wyjechali, No bo tak naprawdę jeśli człowiek tam mieszka, to ryzyko, że zostanie zabitym przez pocisk lub przez dron, który rzuca granaty, jest na tyle duże, że codziennie ludzie po prostu patrzą w oczy śmierci. I jeśli wolontariusze tam wyjeżdżają, no to też niestety mogą stracić życie. I teraz zastanawiamy się, że może jednak lepiej zapewnić dla tych osób jakieś warunki, może nie gdzieś tam na zachodzie Ukrainy, może boją się wyjeżdżać gdzieś daleko, dlatego że nigdy nie opuszczali tak naprawdę swojego obwodu w życiu większość tych ludzi. Może gdzieś blisko, ale troszeczkę na zachód, gdzieś tam w kierunku Mikołajowa na przykład.
Wito Nadaszkiewicz poruszył się również temat polskich protez dla ukraińskich żołnierzy, akcji którą prowadzą Poland Helps, firma ENForce i inż. Adama Gramala od dawna:
Kontynuujemy protezowania żołnierzy ukraińskich nie tylko protezami bionicznymi, które podłączają się do komórki odpowiednio i sam pacjent i jego rehabilitolog posiadają wszystkie statystyki używania tej protezy i w taki sposób na przykład rehabilitolog może zdalnie kontrolować stan swojego pacjenta, w razie czego zadzwonić do niego, coś się dowiedzieć, zaprosić na wizytę i tak dalej.
I poza tym tradycyjnie Artur Żak o wydarzeniach z Ukrainy z ostatniej doby.
Audycję prowadził Wojciech Metody Jankowski, realizował Marcin Suchmiel.
o. Sławomir Bystry, kościół św. Antoniego we Lwowie // fot.: Marian Frużyński
Studio Lwów tym razem oprócz Lwowa odwiedziło również Stanisławów. Przybliżyliśmy kolędowanie w parafii św. Antoniego i pracę Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Międzykulturowego.
Stanisława Lech (Pnikut) wykonała kolędę, która napisał jej przodek w czasie I wojny światowej.
Sławomir Bystry, proboszcz parafii św. Antoniego we Lwowie:
Mamy jubileusz 800 lat od pierwszego – można tak powiedzieć – Bożego Narodzenia w Greccio. Franciszkanie mają w tym roku wiele jubileuszy. Najważniejszy dla nas jest jubileusz 800 lat naszej reguły franciszkańskiej, czyli takiego bardzo ważnego dokumentu, który otrzymał Franciszek od papieża i dzięki temu stworzył zakon. To podstawa, ważny dokument dla naszego zakonu. No i właśnie Franciszek wracał z Rzymu do Asyżu, to po drodze zatrzymał się, bo było Boże Narodzenie, było święto, zatrzymał się w Greccio. (…)Wymyślił sobie, że zrobi i to, co było w Betlejem, czyli szopka. Był żłóbek, były zwierzęta, takie jakby pierwsze jasełka, pierwsza szopka. Więc dzisiaj w tym roku my świętujemy 800 lat od tego wydarzenia, czyli początek szopek, jasełek, różnego rodzaju, wszystkiego.
Danuta Stefanko o pracy Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego (Stanisławów/Iwano-Framkiwsk):
Wojna zmieniła troszeczkę kierunek naszej działalności, a w zasadzie uzupełniła dlatego, że od założenia Centrum prowadziliśmy działalność kulturalną, oświatową, kursy języka polskiego, różne wydarzenia dotyczące upamiętnienia ważnych rocznic czy też obchody świąt narodowych. Natomiast od 2022 roku, w zasadzie od 25 lutego, zaczęliśmy też działalność humanitarną, działalność pomocową. 25 lutego Pierwsza Dama pani Agata Kornhauser-Duda zadzwoniła do pani dyrektor Marii Osidacz z pytaniem czego potrzebujemy, w jaki sposób można nam pomóc? No i właśnie od tego dnia zaczęliśmy sprowadzać pomoc humanitarną, jedzenie, leki, w miarę możliwości też środki higieny. I te wszystkie rzeczy były przekazywane i nadal są przekazywane żołnierzom, też osobom cywilnym, które potrzebują. W strefach frontowych też bardzo często trafiają na front do żołnierzy.
Audycję prowadzili Wojciech Metody Jankowski i Artur Żak.
Karol Kubica, Dyrektor Zagranicznego Biura Handlowego w Kijowie Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu
We Lwowie odbyło się spotkanie mające na celu zaktywizowanie polskich organizacji wspierających biznes.
Organizatorami spotkania było Międzynarodowe Stowarzyszenie Przedsiębiorców Polskich na Ukrainie, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Kijowie i Zagraniczne Biuro Handlowe w Kijowe Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu S.A. Inicjatywa była przeznaczona. W ramach wydarzenia odbyło się serdecznie zapraszają na seminarium i spotkanie, których celem jest zacieśnienie współpracy jednostek dyplomatycznych, polskich organizacji wspierających biznes oraz samego biznesu w Ukrainie.
Prowadzimy szereg działań mających na celu poszukiwanie partnerów, odbiorców danych, towarów, usług z Polski, ale też informowanie polskiego biznesu toczących się przetargach, które są realizowane przez całe środowisko międzynarodowe, przez różnego typu rządy czy norweskie granty czy banki. Banki światowe czy banki? Banki inwestycyjne. I tutaj śledzimy te wszystkie procesy, które się dzieją, aby polski biznes miał informacje, że może w nich uczestniczyć. I tak naprawdę każda branża ma szansę wejścia na rynek ukraińskich i uczestniczenia w takim procesie, który już trwa. Ta odbudowa Ukrainy jest realizowana, bo sama nawet ta pomoc duża, humanitarna dla takiego przedsiębiorcy, to jest dostarczenie swoich usług i produktów, czyli dla niego to jest biznes. A ale tutaj ta pomoc humanitarna jest ogromna, też na rynek ukraiński i tutaj dla polskich przedsiębiorców realizujemy szereg różnych seminariów, takich tutaj dzisiaj we Lwowie, ale też w Kijowie, realizujemy misje gospodarcze, przyjazd tutaj. Najbliższa też misja będzie dla branży dotyczącej rozwinąć. Realizujemy misje gospodarcze ukraińskiego biznesu do Polski na najbliższe targi w Poznaniu. Tam będą też będzie 8 ukraińskich firm zainteresowanych zakupem materiałów budowlanych i kooperacją z polskimi spółkami z sektora budowy, budownictwa i wykańczania budowli. I tu widzimy też ruch, że ukraiński biznes jest zainteresowany polskimi towarami z uwagi na to, że jest bliskości 2 wysokiej jakości, a przede wszystkim cenowo jesteśmy konkurencyjni wobec innych państw Unii Europejskiej czy świata – powiedział Karol Kubica, Dyrektor Zagranicznego Biura Handlowego w Kijowie Polskiej Agencji Inwestycji Handlu.
Karol Kubica, Dyrektor Zagranicznego Biura Handlowego w Kijowie Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu
W styczniu odszedł Janusz Majewski, reżyser, scenarzysta, pisarz, rektor Warszawskiej Szkoły Teatralnej (ur. 5 sierpnia 1931 we Lwowie, zm. 10 stycznia 2024). Janusz Majewski uczestniczył rokrocznie w kolejnych edycjach Festiwalu Najnowszych Filmów „Pod Wysokim Zamkiem” we Lwowie. Zmarłego reżysera wspominała Beata Kost:
Na pewno dużo dały mu studia na architekturze, które odbył po drugiej wojnie światowej. I to właśnie pewien sposób budowania świata, opowiadania o świecie, postrzegania świata. Rzeczywiście do Lwowa bardzo chętnie wracał. Myślę, że to było mimo wszystko, mimo tego, że był małym chłopcem, kiedy wyjechał ze Lwowa, było to dla niego bardzo ważne miejsce. Przez choćby właśnie te opowieści, wspomnienia rodziców. Dość długo próbował jakoś tam wypierać, tak jak to często robiło to pokolenie wychowanków, którzy musieli opuścić miasto, którzy jako bardzo małe dzieci opuszczały miasto, albo były dziećmi urodzonymi w nowych granicach Polski. Przez to, że właśnie ta narracja rodziców była taka prawda, że dużo się mówiło o Lwowie, wciąż ten temat był w domach poruszany.
Audycję prowadzili Artur Żak i Wojciech Metody Jankowski.
Iwona Romaniak, prezes Fundacji Bratnia Dusza. Spotkanie Katolickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku we Lwowie | fot.: Wojciech Metody Jankowski
Chrystus Frasobliwy z Kaplicy Boimów po restauracji w Polsce jest nów we Lowie. Fundacja Dobra Nadzieja wyrusza znów do Lwowa.
Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor Instytutu Polonica powiedziała o wystawie Chrystusa Frasobliwego z Kaplicy Boimów, który wrócił do Lwowa po restauracji w Polsce:
Pokazujemy to, czego nie widać, czyli to, co jest niezbędne, by prawidłowo wykonać dość skomplikowany projekt konserwatorskich. Ta wystawa pokazuje cały proces przygotowawczy, te badania, które były prowadzone, najróżniejsze badania od prac w archiwach po prace na bogato, ruiny czy prace już bezpośrednio przy samej rzeźbie z tej wystawy, która jest w trzech językach, bo jest przygotowana po polsku, po ukraińsku i po angielsku. Można się dowiedzieć, jak cały taki proces przebiega. Przy okazji właśnie dowiedzieć się, dlaczego też prace konserwatorskie trwają tak długo, dlaczego są kosztowne. I tak naprawdę co w dzisiejszych czasach jest potrzebne do tego, by taki projekt przeprowadzić?
Chrystus Frasobliwy z kaplicy Boimów we Lwowie | fot. Aleksander Kuśnierz
Iwona Romaniak, prezes Fundacji Bratnia Dusza o Pomocy Polakom we Lwowie:
Gdyby ktoś z Państwa miał też ochotę dołączyć do naszej akcji np. jechać z nami na Ukrainę, bo coraz mniej organizacji jedzie, coraz mniej osób pomagasz na wojnach, to ja też bardzo będę wdzięczna, bo może jeśli ktoś zobaczy taką osobę, porozmawia to powiem może nieskromnie to jest nasz człowiek, bo on żyje życiem na Ukrainie, żyje życiem tych ludzi potrzebujących już nie potrafi inaczej. Po prostu musi pomagać, musi jeździć, bo serce nie pozwala inaczej. Ja tutaj może podam telefon jeszcze bezpośrednio do fundacji, do mnie, bo każda pomoc jest na wagę złota. Każde dobre serce, każdy uścisk dłoni, każda przekazana złotówka to jest coś, co sprawia, że dajemy nadzieję, że mamy wsparcie naszym rodakom. Telefon kontaktowy do mnie to jest 511 243 447. Ja nazywam się Iwona Romaniuk, jestem prezesem Fundacji Bratnia Dusza.
Iwona Romaniak, prezes Fundacji Bratnia Dusza. Spotkanie Katolickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku we Lwowie | fot.: Wojciech Metody Jankowski
Chrystus Frasobliwy z Kaplicy Boimów po restauracji w Polsce jest nów we Lowie. Fundacja Dobra Nadzieja wyrusza znów do Lwowa.
Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor Instytutu Polonica powiedziała o wystawie Chrystusa Frasobliwego z Kaplicy Boimów, który wrócił do Lwowa po restauracji w Polsce:
Pokazujemy to, czego nie widać, czyli to, co jest niezbędne, by prawidłowo wykonać dość skomplikowany projekt konserwatorskich. Ta wystawa pokazuje cały proces przygotowawczy, te badania, które były prowadzone, najróżniejsze badania od prac w archiwach po prace na bogato, ruiny czy prace już bezpośrednio przy samej rzeźbie z tej wystawy, która jest w trzech językach, bo jest przygotowana po polsku, po ukraińsku i po angielsku. Można się dowiedzieć, jak cały taki proces przebiega. Przy okazji właśnie dowiedzieć się, dlaczego też prace konserwatorskie trwają tak długo, dlaczego są kosztowne. I tak naprawdę co w dzisiejszych czasach jest potrzebne do tego, by taki projekt przeprowadzić?
Chrystus Frasobliwy z kaplicy Boimów we Lwowie | fot. Aleksander Kuśnierz
Iwona Romaniak, prezes Fundacji Bratnia Dusza o Pomocy Polakom we Lwowie:
Gdyby ktoś z Państwa miał też ochotę dołączyć do naszej akcji np. jechać z nami na Ukrainę, bo coraz mniej organizacji jedzie, coraz mniej osób pomagasz na wojnach, to ja też bardzo będę wdzięczna, bo może jeśli ktoś zobaczy taką osobę, porozmawia to powiem może nieskromnie to jest nasz człowiek, bo on żyje życiem na Ukrainie, żyje życiem tych ludzi potrzebujących już nie potrafi inaczej. Po prostu musi pomagać, musi jeździć, bo serce nie pozwala inaczej. Ja tutaj może podam telefon jeszcze bezpośrednio do fundacji, do mnie, bo każda pomoc jest na wagę złota. Każde dobre serce, każdy uścisk dłoni, każda przekazana złotówka to jest coś, co sprawia, że dajemy nadzieję, że mamy wsparcie naszym rodakom. Telefon kontaktowy do mnie to jest 511 243 447. Ja nazywam się Iwona Romaniuk, jestem prezesem Fundacji Bratnia Dusza.
Choinka we Lwowie, grudzień A.D. 2023 | fot.: Aleksander Kuśnierz
We Lwowskich tramwajach nie można usłyszeć już kolęd w okresie bożonarodzeniowym. Pasażerowie są proszeni też o powściągliwość w tej kwestii.
Lwowską tradycja były kolędy wydobywające się z głośników we lwowskich tramwajach. To zjawisko przeszło już do historii Lwowa, to za sprawą prawa 231-ICh o „akustycznej przemocy”. Wojciech Jankowski zacytował Olgę Baczyńską, rzecznika:
Dlatego w tym roku nawołujemy pasażerów o kolędowanie w swoim gronie. A nasi kierowcy będę pilnować rozkładu jazdy i bezpieczeństwem przejazdów i z radością będą cichutko podśpiewywać pasażerom znane kolędy i pastorałki.
To jest przerażająca informacja. Tak naprawdę te kolędy zaczynały się w okresie świąt rzymskokatolickich albo właśnie kościołów zachodnich i trwały mniej więcej do połowy stycznia albo dużo, dużo dłużej. To był naprawdę bardzo miły aspekt. W tramwajach. Wydaje mi się, że nikomu to nie przeszkadzało. – skomentował Artur Żak
Artur Żak przybliżył również wewnętrzny audyt Ukraińskiego Ministerstwa Obrony, który:
ujawnił naruszenia o wartości ponad 10 mld hrywien (ponad 1 miliard złotych). Jedynym jednym z priorytetów Ministerstwa obrony jest oczyszczenie systemu z nieuczciwych podmiotów w systemie i poza nim.
Wojciech Jankowski i Artur Żak prezentują najważniejsze wiadomości w 686. dniu rosyjskiej inwazji na Ukrainę na pełną skalę. Wiadomości zostały przygotowane przez Wschodnią Redakcję Radia Wnet. Wiadomości są publikowane na profilu portalu „X” Czarne Niebo News.
Rynek we Lwowie, grudzień 2023 | fot.: Aleksander Kuśnierz
Artur Żak rozmawiał z biskupem pomocniczym archidiecezji lwowskiej Edwardem Kawą o świętach i o wpływie wojny na stan psychiczny mieszkańców Ukrainy, o pomoc Kościoła potrzebującym i o kapelanach.
Widzimy, ile jest zniszczeń, ile jest ofiar ludzkich i to wszystko to działa. Działa też na życie duchowe, na życie psychiczne i też na zmęczenie. Rozmawiałem z jednym z naszych parafian w Radechowie, który zajmuje się budową kościoła. Mówił, że jego dziecko dwunastoletnie jak słyszy alarm, to ma ataki bardzo depresyjne. Straszne, że po prostu potrzebuje też pomocy psychologa żeby sobie z tym poradzić. I takich sytuacji jest mnóstwo. Oczywiście teraz mamy święta i te święta wniosły dużo radości i światła. Chciałbym w tym takim niezbyt radosnym kontekście, w którym jesteśmy już drugi rok w kontekście wojny rosyjsko ukraińskiej, ale mimo to żyjemy w takim napięciu, dlatego, że nie wiemy, jakie będzie dzisiaj, jakie będzie jutro, czy będziemy mieli prąd, czy będziemy mieli ogrzewanie, czy będziemy mieli podstawowe rzeczy do życia. Dlatego że to wszystko zależy od tego, jak często i jak mocno będziemy bombardowani niszczeni przez Rosjan. I to się też przekazuje w życie duchowe – powiedział biskup Edward Kawa.
Artur Żak zapytał również o pierwsze Święta obchodzone razem przez chrześcijan wszystkich obrządków na Ukrainie:
Na pewno jest to historyczne wydarzenie, że po raz pierwszy wszyscy razem, wszyscy chrześcijanie. Może poza małymi wyjątkami w Ukrainie świętowali Boże Narodzenie dwudziestego piątego. Aczkolwiek mimo tego, że wszystkie kościoły ogłosiły jako dzień Bożego Narodzenia dwudziestego piątego, myślę, że w mentalności ludzi jeszcze nie jest to takie łatwe do przeskoczenia, dlatego że ludzie są przyzwyczajeni. Rozmawiałem z wieloma prawosławnymi, grekokatolikami. Mówią, że bez problemu przeszli na ten nowy kalendarz. Akurat w dzień 25 grudnia jechałem przez Stanisławów we wczesnych godzinach porannych do Zaleszczyk. No i właśnie miałem możliwość zobaczyć ile ludzi uczestniczy w Mszach świętych, też w kościołach wschodnich. Nie jednak widziałem tłumów.
Wojciech Jankowski i Artur Żak prezentują najważniejsze wiadomości w 679. dniu rosyjskiej inwazji na Ukrainę na pełną skalę.
Audycję prowadzili Artur Żak i Wojciech Metody Jankowski
Cmentarz Obrońców Lwowa na Cmentarzu Janowskim we Lwowie | fot.: Artur
Rodzina Rodzin istnieje od 1994 roku. Jest stowarzyszeniem katolickim skupiającym Polaków ze Lwowa. Szczególnym aspektem ich działalności jest opieka nad polskimi grobami na Cmentarzu Janowskim.
Pani Halina Wencak, prezes Rodziny Rodzin opowiadała, jak na prośbę koleżanki z Nowego Targu o odszukanie grobu krewnego – polskiego lotnika na Cmentarzu Janowskim, po czym znalazła ten pochówek. W tym okresie całe zaangażowanie szło w opiekę na Cmentarzem Łyczakowskim a na Cmentarz Janowski przychodzili starzy lwowiacy:
Oni nam podpowiadali, gdzie kto leży i oni się sterali, żeby nie zginęły polskie mogiły.
Zdecydowaliśmy, że idziemy na Cmentarz Janowski i zaczynami sprzątanie. To na początku było odnajdowanie tych grobów, nie było krzyży, nagrobki były poniszczone, dość poważnie al. można było odczytać, że to lotnik. Porem już po roku 2000 poprawiło się to, że dołączali się do nas pracownicy konsulatu i polskich organizacji ze Lwowa.
Halina Wencak wspomniała też Józefa Żaka, który w dużym stopniu był zaangażowany w restaurowanie polskich grobów i organizację polską Zabytek. Fundacja Wolność i Demokracja, gdy się zorientowała, że są kompetentni ludzie, którzy zajmą się grobami miejscowymi, rozpoczęła prace konserwatorskie. Obecnie jest to już piękna kwatera.
Rozmawiał Artur Żak
Poza tym Wojciech Jankowski pogratulował Pawłowi Bobołowiczowi ukraińskiego odznaczenia państwowego.
W Warszawie audycję prowadził Wojciech Metody Jankowski.
Artur Chasikowski, prezes Fundacji Zakres | fot. archiwum Fundacji Zakres
Artur Chasikowski, prezes fundacji Zakres mówił o działalności organizacji, o pomocy i o tym jaki Polacy i Ukraińcy odbierają kwestię blokady granicy.
Artur Żak zaprezentował 2 część rozmowy (1 cz. była wyemitowana 28 listopada 2023 r.) na temat fundacji Zakres. Jest to organizacja, która od początku inwazji Rosji na pełną inwazji na Ukrainę świadczy pomoc humanitarną zarówno dla ukraińskich obrońców, jak i dla cywili.
Poruszony był między innymi temat blokady granicy:
My jesteśmy w takiej sytuacji, w której musimy wsłuchiwać się też po pierwsze w narrację ukraińskiej stronie, po drugie w osobiste odczucia, ponieważ wśród naszych wolontariuszy również są Ukraińcy, którzy tutaj na miejscu w Polsce pomagają nam w tych transportach, to jest też w ich żywotnym interesie, aby nasza fundacja i podobne organizacje działały jak najlepiej, ponieważ działamy na rzecz ich rodaków, ich państwa, obywateli. – powiedział Artur Chasikowski.
Więc bardzo nas cieszy to zaangażowanie wolontariuszy pochodzenia ukraińskiego, którzy angażują się w pomoc po stronie polskiej. Ale oni też na ten konflikt patrzą w inny sposób. Mam na myśli konflikty między pracownikami, pomiędzy polskimi i ukraińskimi przewoźnikami. Oni to odbierają też w inny sposób i nawet na takim poziomie wolontariatu staramy się wsłuchiwać w te potrzeby i optykę, jaka jest. Prawdopodobnie będziemy w tej materii pomagać po obu stronach granicy – dodał prezes fundacji Zakres
W Warszawie audycję prowadził Wojciech Metody Jankowski.
