Maria Przełomiec: żadna władza od 1989 roku nie mogła zagwarantować mediom autentycznej niezależności

Maria Przełomiec / Fot. Konrad Tomaszewski, Radio Wnet

Dziennikarka zwraca uwagę na niebezpieczeństwo wewnętrznych podziałów w związku z trwającą wojną za wschodnią granicą.

Zachęcamy do wysłuchania całej audycji!

Maria Przełomiec wspomina również o zainteresowaniu zagranicznych mediów tym tematem i zauważa, że według rosyjskojęzycznych stron internetowych Putin jest zadowolony z tej sytuacji.

Posłuchaj także:

Andrzej Śliwka: środowisko Donalda Tuska już raz robiło zamach na media publiczne

12% naszych współobywateli zasadniczo nienawidzi Polski. Chcą, żeby Polski w Polsce nie było. Ze wszystkich sił!

W kontekście wydarzeń opisanych w VI tomie „Dziejów Polski” prof. Andrzeja Nowaka, „Potop i ogień”, Krzysztof Skowroński i prof. Andrzej Nowak rozmawiają o relacjach między władzą a społeczeństwem.

Andrzej Nowak, Krzysztof Skowroński

Czy rzeczywistość obroni się przed nierzeczywistością?

Potop zatopił Rzeczpospolitą, choć jeszcze nie w pełni, bo była mocarstwem europejskim. Ale to właśnie Szwedzi dokonali największego w historii Polski dzieła zniszczenia.

Nie sami Szwedzi. Myślę, że określenie ‘potop szwedzki’ jest mylące. Wynika troszkę z tego, że Henryk Sienkiewicz, autor najwspanialszej i bardzo bliskiej rzeczywistości historycznej wizji tych wydarzeń, pisał, pamiętajmy, pod cenzurą rosyjską. Dlatego jest tam mowa o podchodzeniu przez Kmicica jakiś tajemniczych rejonów. Pojawia się jakieś nazwisko, choć nie bardzo wiadomo, co ono znaczy.

Ale zanim był potop szwedzki, nastąpił potop moskiewski, rosyjski, który zajął ponad połowę terytorium Rzeczpospolitej.

I wtedy właśnie dołączyli się Szwedzi, którzy nie chcieli dopuścić, ażeby Moskwa zajęła całe wybrzeże Bałtyku należące do Rzeczpospolitej. A ich akcja rozwinęła się wskutek, powiedziałbym, słabości okazywanej przez część elit politycznych Rzeczpospolitej, które tak nienawidziły własnego króla i własnej władzy politycznej, czyli Jana Kazimierza, że gotowe były natychmiast poddać się Szwedom. I w ten sposób Karol Gustaw jak w masło wchodził w Rzeczpospolitą latem 1655 roku, zajął drugą połowę Rzeczpospolitej i z całego państwa został maleńki kawałek ziemi między Lwowem i Zamościem, Miasto Gdańsk i Jasna Góra.

To były jedyne miejsca niezajęte przez obce wojska okupacyjne w końcu 1655 roku – z miliona kilometrów kwadratowych, bo tyle mniej więcej powierzchni liczyła Rzeczpospolita, czyli trzy razy więcej niż obecnie. Zostało może kilka tysięcy kilometrów kwadratowych.

I to jest jedna bardzo smutna obserwacja o kryzysie elit, którego najbardziej haniebny przykład ujawnił się w Wielkopolsce, gdzie wojewodowie tamtejsi z entuzjazmem skapitulowali bez walki przed wkraczającymi, słabszymi oddziałami szwedzkimi, co było bezprecedensowym przejawem hańby. Kapitulacja bez nawet próby walki z jakimiś obdartusami z północy była niewątpliwie zjawiskiem, które nie miało wcześniej miejsca.

Ale potem – i to jest drugi aspekt spojrzenia na potop – potem duża część tej samej szlachty, która kapitulowała haniebnie w 1655 roku przed Szwedami, przed Moskalami – przecież dziesiątki tysięcy szlachty zaprzysięgły wierność carowi moskiewskiemu w 1654, 1655 roku – ci sami ludzie chwycili za broń, zmobilizowani przez przykład właśnie Lwowa, Jasnej Góry, Gdańska oraz Tatarów, którzy byli wtedy naszymi jedynymi sojusznikami.

I ten drugi aspekt cudu, jakim było zwycięstwo, można powiedzieć: pierwszego polskiego powstania, powstania polsko-litewskiego, powstania narodowego w obronie niepodległości, jest drugą stroną tej tragicznej historii potopu szwedzko-moskiewsko-brandenburskiego, bo Brandenburgia potem włączyła się do tej niszczącej działalności, Siedmiogród, razem ze zdrajcami wewnętrznymi, z Bogusławem Radziwiłłem.

Przypomnijmy, że te siły – bez Moskwy, która chciała połowy Rzeczpospolitej dla siebie, nie dzieląc się ze Szwedami i na szczęście nie weszła do tego układu – ale wszyscy pozostali wymienieni przeze mnie podpisali układ zbiorowy, który niestety jest przykładem pierwszego uderzenia w podstawę niepodległości Rzeczpospolitej jeszcze ponad sto lat przed pierwszym dokonanym skutecznie rozbiorem. Był to traktat z Radnot w Siedmiogrodzie, bo tam została podpisana umowa mająca zniszczyć państwo polsko-litewskie. Jednak obywatelom Rzeczpospolitej jeszcze udało się w latach 1656–1658 obronić.

A współczesne elity polityczne zebrały się przy ulicy Wiejskiej. Sejm dziesiątej kadencji zaczął swoje obrady. I jak Pan to widzi?

Takie elity zasiadają w Sejmie, jakie wybraliśmy. To niezwykle banalna uwaga, ale od niej trzeba zacząć. Nie można się obrażać na rzeczywistość, którą tworzymy naszymi wyborami.

Być może nie wszyscy w pełni mieli świadomość, kogo wybierają, ale wynikało to z olbrzymiej nierównowagi medialnej, która istniała nadal po roku 2015. Nierównowagi sprowadzającej się do tego, że najpotężniejsze kanały informacyjne, takie jak telewizje prywatne, które miały większość rynku, cała prasa lokalna, aż do zeszłego roku znajdowały się w rękach opozycji, z dumą nazywającej się totalną i totalnie zafałszowującej rzeczywistość, tak jakbyśmy żyli w kraju gorszym – wielokrotnie powtarzały się przecież takie nagłówki i strony tytułowe w „Newsweeku”, takie opinie w TVN-ie – w kraju znacznie gorszym niż Polska pod rządami Stalina.

Do teraz zresztą wracają te porównania, w sytuacji, kiedy ta nierównowaga medialna będzie prawdopodobnie jeszcze bardziej drastyczna, o czym mówi się wyraźnie ze strony tej już utworzonej koalicji, która chce rządzić Polską: że taka alternatywa, jaką była przez ostatnie 8 lat telewizja publiczna, która odgrywała – może niezgrabnie, może niezdarnie, ale jednak rolę kanału, w którym można było zobaczyć inną rzeczywistość niż ta, którą kreowały stacje nadawcze dominujące wcześniej, właściwie niemal w stu procentach, na rynku medialnym w Polsce – że ta właśnie alternatywa będzie zlikwidowana.

No i pytanie, czy rzeczywistość obroni się przed nierzeczywistością? To znaczy: czy obywatele zobaczą, czy ponownie będą mogli przekonać się, jak rządzi Donald Tusk i jego akolici, bo przecież widać, że to jest ta sama ekipa, te same twarze – zacięte, pełne nienawiści…

Czy obywatele zobaczą, czy nie zobaczą; czy zasłoni im skutecznie oczy ten obraz medialny, w którym będą wiwaty na cześć prezesa naszego klubu, znacznie bardziej skuteczne niż wiwaty, które rozlegały na cześć prezesa alternatywnego klubu PiS? Rzeczywiście czasem śmieszne, czasem groteskowe, ale zawsze, zawsze wyśmiewane przez potężniejsze media drugiej strony – a teraz tych mediów drugiej strony, czyli opozycji, ma nie być.

Będzie oczywiście Radio Wnet, będzie Telewizja Republika, razem mające dostęp do kilku procent rynku, ale ten obraz, ewentualnie przedstawiający coś innego na temat sposobu rządzenia, niż chcą rządzący, niekoniecznie będzie skuteczny. Ale może sama rzeczywistość przekona obywateli co do tego, że ich wybór nie był najszczęśliwszy. Poczynając od spraw materialnych, bytowych, tych najbardziej obchodzących większość ludzi, aż po sprawy, które nazywamy imponderabiliami, to znaczy sprawy dotyczące polskiej niepodległości.

Wielkie wrażenie zrobiło na mnie badanie, którego wyniki zostały ogłoszone przez, jeżeli dobrze pamiętam, Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk, dotyczące identyfikacji obywateli współczesnej Polski z Polską.

To badanie wyodrębniło grupę 12% naszych współobywateli, którzy zasadniczo nienawidzą Polski. Chcą, żeby Polski w Polsce nie było. Ze wszystkich sił. To jest niezwykłe zjawisko. Myślę, że to jest twardy elektorat przynajmniej części właśnie tworzącej się koalicji.

I on odbiera rzeczywistość zgodnie z jej konturami, to znaczy chce, żeby Polska była podległa, żeby straciła jakąkolwiek suwerenność, żeby zlikwidować jej kulturalną tożsamość, żeby nie było w telewizji Dziadów Adama Mickiewicza, żeby nie było w szkole nauczania polskiej historii. To jest duży elektorat.

Pytanie, co z resztą? Co z 28% społeczeństwa, które jest tam określone jako taka bierna masa „tutejszych”, którzy żyją z dnia na dzień i którzy raczej nie są zainteresowani polityką? Czy dotrą do nich złe skutki nieudolnego administrowania państwem, jakie pamiętamy z lat 2007–2015? I czy wreszcie zmobilizuje się ta pozostała grupa, zarówno tak zwanych otwartych, proeuropejskich demokratów, jak i dwie grupy bardziej konserwatywne? To jest pytanie, od odpowiedzi na które zależy to, czy Polska będzie mogła jeszcze zmienić swój rząd.

Wrócę na koniec do mediów. Radio Wnet nie jest od wiwatów, tylko od tego, żeby rzetelnie informować o tym, co się dzieje w Polsce i na świecie. Obserwując rzeczywistość i przewidując przyszłość, uznaliśmy, że społecznościowe wsparcie, finansowanie tego, co robimy, jest zasadne. Radio WNET jest na Patronite.pl/radiownet. I mówimy: w cenie jednej kajzerki dziennie jest najniższe wsparcie. Można zostać marynarzem i można powiedzieć: tak, chcemy takiego radia, które potrafi żeglować i pod, i nad wodą, po morzach i po oceanach. I też jeździć po Polsce i opowiadać o tym, co w tej Polsce się dzieje.

Metafora jest piękna. Przypomina mi się taki kawał z dawnych czasów: A teraz, panowie, nurkujemy! To rozmowa w piekle tych, którzy mają przerwę, prawda? Wydaje im się, że mogą pooddychać świeżym powietrzem. Ale przychodzi strażnik i mówi, że trzeba zanurkować.

Teraz jest taki czas, że trzeba zanurkować. I dobrze jest mieć łódź podwodną, w której możemy oddychać, w której możemy przetrwać. Tyle tylko, że chodzi o to, żebyśmy się ostatecznie mogli wynurzyć i zacumować przy stałym lądzie, na którym będziemy spotykali się swobodnie z innymi naszymi obywatelami.

Więc myślę, że doskonale, że jest takie narzędzie jak Wnet, obywatelskie narzędzie kontaktu z rzeczywistością. Ale pamiętajmy, że naszym zadaniem nie jest pozostanie w zanurzeniu, tylko praca nad tym, walka o to – wszystko jedno, jaką metaforę tutaj rozwiniemy – żeby wszyscy mogli oddychać czystym, świeżym powietrzem dostępu do rzetelnych, prawdziwych informacji.

Cały wywiad Krzysztofa Skowrońskiego z prof. Andrzejem Nowakiem pt. „Czy rzeczywistość obroni się przed nierzeczywistością?” znajduje się na s. 2, 6i 7 grudniowego „Kuriera WNET” nr 114/2023.

 


  • /Grudniowy numer „Kuriera WNET” można nabyć kioskach sieci RUCH, Garmond Press i Kolporter oraz w Empikach w cenie 9 zł.
  • Wydanie elektroniczne jest dostępne w cenie 7,9 zł pod adresami: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl. Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
Wywiad Krzysztofa Skowrońskiego z prof. Andrzejem Nowakiem pt. „Czy rzeczywistość obroni się przed nierzeczywistością?” na s. 6–7 grudniowego „Kuriera WNET” nr 114/2023

Na ile lewicowa jest w Niemczech klasyczna… prawica? Czy niemieckie media kłamią? O zarzutach wobec niemieckiej prasy

Dawniej wszystko było jasne. Już po pierwszej stronie niemieckiego dziennika poznawałeś, czy to gazeta konserwatywna, centrowa czy lewicowa. A dzisiaj? Też wszystko jest jasne. Wszystkie są… lewicowe.

Jan Bogatko

„Afera” wybuchła już dawno temu, ale do tej pory wstrząsa ona niemieckim środowiskiem dziennikarskim jak rzadko kiedy i jak rzadko co. Najbardziej stronniczy dziennikarze protestują, kiedy się ich nazywa stronniczymi. Szwajcarski dziennik NZZ („Neue Zürcher Zeitung”) zamieścił swego czasu relację własnego korespondenta we Frankfurcie nad Menem, Michaela Rascha, pod wszystko mówiącym tytułem Serce niemieckich dziennikarzy bije na lewo. Każdy polski czytelnik niemieckich gazet wie o tym najpóźniej od wyborów w 2015 roku, lecz Niemcy mają z tym trudności. Wydaje im się, że biorąc do ręki „Frankfurter Allgemeine Zeitung” czy „Die Welt”, mają na kolanach konserwatywny dziennik. Ato pułapka! I na tym polega skuteczność propagandy.

Nie znaczy to wcale, że Niemcy dają się łatwo nabierać. Owszem, na Zachodzie, gdzie komunizm był znany tylko w salonach najzamożniejszej burżuazji, może i tak. Ale mam w pamięci rozmowę w jednym ze studiów telewizyjnych z udziałem ówczesnego premiera rządu bawarskiego (Niemcy to federacja państw, zwanych krajami), Franza Josefa Straußa (1915–1988). Lewicowi dziennikarze ubóstwiali brać go na ząb. Jak w tym programie.

– Dlaczego nazwał pan dziennikarza pismakiem? – pyta Straußa prowadzący.
Polityk nastroszył się, jak to miał w zwyczaju, kiedy zadawano mu niewygodne pytanie. I odparował:
– Ja? Dziennikarza? Pismakiem?! Ja nigdy nie nazwałem dziennikarza pismakiem!
A na to prowadzący – A przecież nazwał pan [powiedzmy] Meiera pismakiem.
Strauß na to bez sekundy zwłoki: – Ależ tak, ale Meier to nie dziennikarz, to pismak!

Dzisiaj, w czasach, kiedy trudno jest odróżnić komentarz od informacji, a informację od płatnego ogłoszenia, trudno jest odróżnić dziennikarza od pismaka. Nawet w czasach politycznej dysleksji nie odróżnimy go po ortografii. Pismacy zmieniają się w bijące serce partii, tracąc dystans do siebie samych. Niemiecki korespondent szwajcarskiego dziennika wystawia fatalne świadectwo niemieckim mediom, pisząc: „Niemal wymarło neutralne dziennikarstwo. Rozpoczyna się do od wyboru tematów, a kończy przy komentarzu. Jeszcze ostrzej to zjawisko rzuca się w oczy w sprawozdawczości politycznej, bowiem w kwestii zbliżenia do linii partii politycznych niemieccy dziennikarze mają zgoła poważnie odmienne preferencje niż średnia krajowa”.

Od wielu lat słychać w Niemczech zarzuty, że prasa kłamie. Owszem, takie wypadki się zdarzają, ale – na szczęście – dość rzadko.

Cały felieton Jana Bogatki pt. „Media czy komedia” – jak co miesiąc, na stronie 3 „Wolna Europa” „Kuriera WNET”, nr październikowy 64/2019, gumroad.com.

Aktualne komentarze Jana Bogatki do bieżących wydarzeń – co czwartek w Poranku WNET na wnet.fm.

 


„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.

Wersja elektroniczna aktualnego numeru „Kuriera WNET” jest do nabycia  na gumroad.com. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.

Felieton Jana Bogatki pt. „Media czy komedia?” na s. 3 „Wolna Europa” październikowego „Kuriera WNET” nr 64/2019, gumroad.com

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Słuchając niektórych polityków zachodnich, zwłaszcza francuskich, chciałoby się, aby lepiej wiedzieli, o czym mówią

Chciałoby się postawić ich przed polskim kioskiem z gazetami, aby raz przynajmniej zobaczyli, jak bardzo różni się „Gazeta Wyborcza” od „Gazety Polskiej” albo dwa dzienniki z nazwy katolickie.

Piotr Witt

Po transformacji ustrojowej – tu zwracam się do mego kolegi z Radia WE i przyjaciela, Jana Bogatki – dyrekcja Radia sugerowała nam – dziennikarzom radiowym, aby więcej czasu w naszych materiałach poświęcać nauczaniu demokracji zachodniej. Istotnie, po czterdziestu pięciu latach komunizmu Kraj miał tych lekcji wielką potrzebę. W ludziach pozostały nawyki utrwalone przez dziesięciolecia: odruchowy lęk przed swobodnym wypowiadaniem poglądów politycznych; tylko najstarsi pamiętali, co to są wolne wybory. Tym, co mówili za dużo, przypominano, kto budował Kanał Białomorski: prawą ścianę kanału budowali ci, co wypowiadali uwagi polityczne, lewą ci, którzy ich słuchali.

To prawda, że dziś karta bankowa dotykowa stała się w Polsce urządzeniem banalnym, jak portmonetka albo długopis, ale wówczas trwało pewien czas, zanim Polacy przyzwyczaili się do konta w banku i książeczki czekowej, a jeszcze dłużej, zanim odzwyczaili się od nienormalnych stosunków gospodarczych. Mnie samemu po przyjeździe do Francji potrzeba było dobrych paru miesięcy, zanim odzwyczaiłem się od traktowania każdej ekspedientki jak śmiertelnego wroga.

Jedna z tych lekcji, najważniejsza, dotyczyła wolnych wyborów demokratycznych. Nie przypuszczaliśmy, że demokracja, podobnie jak przed nią socjalizm, utoruje sobie swoją własną – polską drogę. Nie wiedzieliśmy, że po jednej i po drugiej stronie Okrągłego Stołu zasiedli autoryzowani przedstawiciele tej samej Firmy. Firmy „kłamstwa, żelaza i papieru”, jak mówił poeta Gałczyński. Nie braliśmy pod uwagę np., że zamiast zwykłych karteczek z nazwiskiem kandydata – metody najprostszej i jednoznacznej – w Polsce sporządzi się karty wyborcze z rubrykami – rzecz najłatwiejszą do fałszowania.

Jako że doskonałość nie jest z tego świata, starałem się mówić zarówno o zaletach, jak i wadach zachodniego modelu demokratycznego, nacisk kładąc jednakże na zalety, gdyż nawet niedoskonała demokracja francuska różniła się przecież od totalitaryzmu komunistycznego jak dzień od nocy. Sytuacja zmieniła się od tamtego czasu i dzisiaj politycy zachodni, a zwłaszcza francuscy, wzięli sobie za punkt honoru, żeby pouczać Polaków. Słuchając niektórych, chciałoby się, aby lepiej wiedzieli, o czym mówią. Chciałoby się zobaczyć ich przed polskim kioskiem z gazetami, aby raz przynajmniej spojrzeli na różnorodność wyrażanych opinii. Aby zobaczyli, jak bardzo różni się „Gazeta Wyborcza” od „Gazety Polskiej”, jak różne są dwa dzienniki z nazwy katolickie, „Słowo Powszechne” i „Nowy Dziennik”, a jeszcze „Rzeczpospolita”, „Gazeta Prawna” itd., itd., podczas gdy prasa francuska jest „toujours unanime”. I dzisiaj konserwatywny „Le Figaro” różni się jeszcze mniej od lewicowego „Le Monde” niż za czasów Radia Wolna Europa. Różnice i ton zaznaczają się zwłaszcza w okresie przedwyborczym.

We Francji poglądy większości społeczeństwa nie znajdują wyrazu ani w parlamencie, ani w mediach oficjalnych. Z etykietą potępionych antydemokratycznych ekstremów tułają się po krańcach internetu i jednym lub dwóch pokątnych pisemkach. I nawet stamtąd projektowane ustawy starają się je wyrugować.

Totalitaryzm polega na jednomyślności. W Związku Radzieckim, kto głosił poglądy inne niż dziennik „Prawda” ten szedł na Kanał Białomorski albo na Wyspy Sołowieckie. Jednomyślność panowała absolutna.

W dzisiejszej Francji dopiero wybory w tajemnicy izolatorium – kabiny do głosowania ujawniają prawdziwe preferencje polityczne społeczeństwa. Podczas wyborów prezydenckich, które koniec końców wygrał zmarły niedawno Jacques Chirac, jego kontrkandydat w pierwszej turze otrzymał 80% głosów. Był nim Jean-Marie Le Pen, którego partia nie posiadała notabene w Parlamencie ani jednego przedstawiciela, skutkiem uczonego i bardzo przemyślanego pocięcia kraju na okręgi wyborcze – dzieło ministra spraw wewnętrznych.

Artykuł „Otumanienie” Piotra Witta, stałego felietonisty „Kuriera WNET”, obserwującego i komentującego bieżące wydarzenia z Paryża, można przeczytać w całości w październikowym „Kurierze WNET” nr 64/2019, s. 3 – „Wolna Europa”, gumroad.com.

Piotr Witt komentuje rzeczywistość w każdą środę w Poranku WNET na wnet.fm.

 


„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach.
Wersja elektroniczna aktualnego numeru „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem gumroad.com. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.

Felieton Piotra Witta pt. „Otumanienie” na s. 3 „Wolna Europa” październikowego „Kuriera WNET” nr 63/2019, gumroad.com

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego