O. Paweł Cebula wyjaśnia czemu został postulatem w procesie beatyfikacyjnym Jánosa Esterházy’ego, który ratował Żydów na Węgrzech podczas drugiej wojny światowej. Duchownemu rola taka została przydzielona przez abp Marka Jędraszewskiego. [Informując o procesie beatyfikacyjnym karmelici bosy zwracają uwagę na związek Sługi Bożego z Polską przez jego matkę Elżbietę, córkę Stanisława hr. Tarnowskiego- przyp. red.] Nasz gość mówi, iż bohatera należy zrehabilitować, ponieważ wiele środowisk dziś nazywa go paradoksalnie nazistą lub faszystą:
Człowiek, który przez całą wojnę był przeciw nazistom, faszystom i bolszewikom, jak przyszli bolszewicy został skazany w Czechosłowacji za współpracę z nazistami i faszystami.
János Esterházy był, działaczem mniejszości węgierskiej najpierw w Czechosłowacji, a później w kolaboracyjnej I Republice Słowackiej. W faszystowskim państwie marionetkowym ks. Tiso, podkreślał on, że „naszym znakiem jest krzyż, a nie swastyka”. [Jako jedyny ze słowackich parlamentarzystów głosował przeciwko wydaleniu Żydów do Rzeszy- przyp. red.] Na Słowacji przewodniczący Zjednoczonej Partii Węgierskiej oceniany jest przez pryzmat swojej działalności politycznej. Jednak, jak zauważa o. Cebula:
János jest kandydatem na ołtarze nie jako polityk, ale jako męczennik.
Esterházy po wkroczeniu Armii Czerwonej do Słowacji wstawił się za słowackimi Węgrami. Został wydany NKWD i przewieziony na Łubiankę. W 1949 r. dokonano jego ekstradycji do Czechosłowacji, gdzie wcześniej skazano go zaocznie na karę śmierci. Tą ostatnią zamieniono w mu na karę dożywocia. Rozmówca Katarzyny Adamiak-Sroczyńskiej podkreśla, że Węgier przebaczył swoim oprawcom, a nawet ofiarował swoje cierpienia w ich intencji. W gułagu nabawił się gruźlicy. Zmarł 8 marca 1957 r. w szpitalu więziennym.
Kapłan posługujący na Węgrzech informuje, że po upadku komunizmu
Prezydent Havel próbował doprowadzić do uchwalenia osobnej ustawy, która rehabilitowałaby go.
Obecnie Esterházy nadal jest uznawany na Słowacji i w Czechach za zbrodniarza wojennego.
Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!
K.T./A.P.
