Studio Dublin – wydanie specjalne w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego – 21 kwietnia 2019 r. – Symbolika jaja

Zmartwychwstanie, powrót wiosny, bezpieczeństwo, gniazdo czy więzienie, z którego uwalnia się pisklę. To tylko fragment bogatej symboliki przypisywanej jajku – najważniejszemu symbolowi Wielkanocy.

Białe pisanki mają w sobie coś hipnotyzującego i magicznego zarazem. / Fot. Silar CC BY-SA 3.0

Symbolika najważniejszego symbolu Wielkiej Nocy – jajka – pochodzi jeszcze z czasów przedchrześcijańskich. W wielu kulturach sądzono, że ma ono wspólny rytm ze wszechświatem, słońcem, ziemią, siłą życiową czy płodnością. Wiązano je również z odrodzeniem i zmartwychwstaniem, powrotem wiosny, poczuciem bezpieczeństwa, domem, gniazdem, a także więzieniem, z którego uwalnia się pisklę.

Jajko w przeszłości było również częścią świata zmarłych. W niektórych grobowcach antycznych umieszczano posążki Dionizosa, który trzyma wspomniany przedmiot, mający zapowiadać powrót do życia.

Chrześcijaństwo nie odrzuciło tych skojarzeń i uczyniło z jajka najważniejszy symbol Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego.

 

A.K.

Studio Dublin – wydanie specjalne w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego – 21 kwietnia 2019 r. – Jajko w zwyczajach

Choć wydaje się to niemożliwe, to po wprowadzeniu chrześcijaństwa w Polsce przez 250 lat duchowni zakazywali spożywania jajka podczas Wielkanocy. Czy dziś da się wyobrazić bez niego świąteczny stół?

Uczta u Radziwiłłów pędzla Aleksandra Orłowskiego (1777–1832) / Obraz ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie

Swego czasu śniadania wielkanocnego oczekiwano z dużo większą niecierpliwością niż obecnie. Trudno się temu dziwić – posiłek ten kojarzono z prawdziwą ucztą po czterdziestu dniach Wielkiego Postu opartego na znienawidzonym przez ten czas żurze i śledziu. Pamięć o tym zwyczaju zachowała się w ludowej przyśpiewce powtarzanej od Niedzieli Palmowej:

Jedzie Jezus, jedzie, weźmie żur i śledzie

Kiełbasę zostawi i pobłogosławi

Polscy chłopi wierzyli ponadto, że żadna część poświęconego pokarmu nie może się zmarnować. Z tego powodu okruszyny ciasta rozrzucano po ogrodzie, a skorupki jaj zakopywano przy roślinach by te lepiej rosły. Nie było to jednak jedyne zastosowanie najważniejszego symbolu Wielkiej Nocy – jajka. Lecz o tym w nagraniu.

 

A.K.