„To jest Profesor Rafał Wilczur!” to jedna z kultowych scen, którą Jerzy Hoffmana przywołuje wspominając „Znachora” z 1982 roku. Ale kim był autor powieści? Jakie były losy twórcy postaci Znachora?
Najpoczytniejszy pisarz 20-lecia międzywojennego. Tak o Tadeuszu Dołędze-Mostowiczu mówi się do dziś. Spod jego pióra wyszły takie powieści jak „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Znachor”, „Pamiętnik pani Hanki” i wiele innych. Jeszcze przed wojną pisał scenariusze, a wiele z jego powieści znalazło się na ekranach kin. Wojna przerwała jego życiorys jak wielu innym, ale do dziś twórcy powracają do jego dzieł. Świetnym przykładem jest kultowy już film „Znachor” w reżyserii Jerzego Hoffmana, z którym mieliśmy przyjemność porozmawiać. Pod koniec września na platformie Netflix ma się pojawić nowa wersja filmowa „Znachora”. W audycji tej przypominamy sylwetkę pisarza, ale i jego dzieła w szczególności film z 1982 roku. Tematem audycji była również rekonstrukcja i digitalizacja filmów, w tym powojennego „Znachora”, o czym opowiedział Zastępca Kierownika Działu Digitalizacji i Restauracji Zbiorów Grzegorz Krynicki.
Dr Krzysztof Jabłonka / Fot. Konrad Tomaszewski, Radio WNET
15 marca 1923 r. Konferencja Ambasadorów Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch i Japonii uznała wschodnie granicę Polski. Wokół tego wydarzenia skoncentrowany jest miniwykład dra Krzysztofa Jabłonki.
W ramach cyklu „Ulicami Historii” przedstawiamy sylwetkę patrona jednej z ulic Lublina – Jerzego Albina de Tramecourta.
Główny bohater urodził się oraz zmarł w Lublinie. Na świat przyszedł 1 marca 1889. Już jako uczeń mocno angażował się w działalność społeczną, za co został pozbawiony prawa do edukacji w Lublinie. Był zmuszony przeprowadzić się do Warszawy, gdzie kontynuował naukę. Dalsze jego losy są już związane z wydarzeniami podczas Pierwszej Wojny Światowej. Gdzie walczył na różnych frontach oraz w różnych armiach.
W międzyczasie był aresztowany, bo odmówił udzielenia poparcia dla cesarza. W związku z tym jego losy były dosyć burzliwe.
Uczestniczył również w wojnie polsko-bolszewickiej. Po jej zakończeniu służył jeszcze jakiś czas w armii. Kiedy przeszedł w czas spoczynku, piastował m.in. urząd wojewody poleskiego. Dnia 10 września 1937 roku został mianowany na podobne stanowisko a mianowicie wojewody lubelskiego. Ogromną zasługą Jerzego Albina było również ocalenie przez niego dwóch obrazów
Podczas II Wojny światowej uratował dwa obrazy z Muzeum Lubelskiego, czyli „Bitwę pod Grunwaldem” i „Kazanie Skargi”, które za jego przyczyną zostały zabezpieczone i przewiezione do Kazimierza
Dalsze jego losy były całkowicie związane z II Wojną Światową. Stanowisko wojewody lubelskiego pełnił do 14 września 1939 roku. Niestety w październiku został aresztowany.
A już miesiąc później został zamordowany w bardzo niewyjaśnionych okolicznościach […] nie ma jego mogiły. Dosyć taka zawiła i jakby nierozwikłana do tej pory zagadka.
Sama ta akcja była przeprowadzona przed planowaną Akcją AB. Aczkolwiek można domniemywać, że nawet przed skrystalizowaniem się planu tej akcji, Niemcy już wtedy wiedzieli, że ważnym jest eliminacja m.in. kadry urzędniczej, która mogłaby stanowić o sile polskiej administracji.
Chcesz wiedzieć więcej o tej postaci? Zachęcamy do wysłuchania całej rozmowy!
Główny bohater urodził się oraz zmarł w Lublinie. Na świat przyszedł 1 marca 1889. Już jako uczeń mocno angażował się w działalność społeczną, za co został pozbawiony prawa do edukacji w Lublinie. Był zmuszony przeprowadzić się do Warszawy, gdzie kontynuował naukę. Dalsze jego losy są już związane z wydarzeniami podczas Pierwszej Wojny Światowej. Gdzie walczył na różnych frontach oraz w różnych armiach.
W międzyczasie był aresztowany, bo odmówił udzielenia poparcia dla cesarza. W związku z tym jego losy były dosyć burzliwe.
Uczestniczył również w wojnie bolszewickiej. Po jej zakończeniu służył jeszcze jakiś czas w armii. Kiedy przeszedł w czas spoczynku, piastował m.in. urząd wojewody poleskiego. Dnia 10 września 1937 roku został mianowany na podobne stanowisko a mianowicie wojewody lubelskiego. Ogromną zasługą Jerzego Albina było również ocalenie przez niego dwóch obrazów
Podczas II Wojny światowej uratował dwa obrazy z Muzeum Lubelskiego, czyli „Bitwę pod Grunwaldem” i „Kazanie Skargi”, które za jego przyczyną zostały zabezpieczone i przewiezione do Kazimierza
Dalsze jego losy były całkowicie związane z II Wojną Światową. Stanowisko wojewody lubelskiego pełnił do 14 września 1939 roku. Niestety w październiku został aresztowany.
A już miesiąc później został zamordowany w bardzo niewyjaśnionych okolicznościach […] nie ma jego mogiły. Dosyć taka zawiła i jakby nierozwikłana do tej pory zagadka.
Sama ta akcja była przeprowadzona przed planowaną Akcją AB. Aczkolwiek można domniemywać, że nawet przed skrystalizowaniem się planu tej akcji, Niemcy już wtedy wiedzieli, że ważnym jest eliminacja m.in. kadry urzędniczej, która mogłaby stanowić o sile polskiej administracji.
Chcesz wiedzieć więcej o tej postaci? Zachęcamy do wysłuchania całej rozmowy!
Jan Bogatko o imigracji greckiej w Zgorzelcu oraz o niemieckich lockdownie na święta wielkanocne.
Jan Bogatko zauważa, że do Zgorzelca po wojnie przyjechało wielu greckich komunistów. Ich potomków do dzisiaj widać w mieście. W niemieckim Zgorzelcu urodził się Milo Kurtis. Już w czasie I wojnie światowej w Zgorzelcu znaleźli się Grecy. Jak wyjaśnia Kurtis, byli to internowani żołnierze. Bogatko stwierdza, że Grecy
To jest bardzo korzystna dla Polski mniejszość, trochę jak ormiańska.
Tymczasem Die Welt pisze, iż Polska i Węgry wymierają. Artykuł został skrytykowany przez czytelników na stronie gazety. Zarzuca mu się tendencyjność. Korespondent informuje o postanowieniach odnośnie lockdownu w Niemczech.
Dziś o wpół do trzeciej rano zakończyły się rozmowy między landami.
Postanowiono o dodatkowych obostrzeniach na czas Triduum i Wielkanocy. Sklepy będą wówczas zamknięte, poza spożywczymi. Jak wskazuje nasz korespondent krążą sprzeczne informacje
Czy można jeździć do Polski, czy nie? Czy trzeba mieć szczepienie, czy nie?
Stwierdza, że sam nie może się dowiedzieć, gdzie ma się odbyć jego szczepienie.
Gospodarz „Studia Londyn” mówi o obchodach polskiego Święta Niepodległości w brytyjskiej stolicy. Opowiada o tym, jak wyglądają relacje pomiędzy rożnymi generacjami Polonii londyńskiej.
Wiele wydarzeń organizowanych przez brytyjskich Polaków przeniosło się do Internetu. Praktycznie wszystkie instytucje są udekorowane flagami.
Alex Sławiński mówi, że z powodu wprowadzonego w Wielkiej Brytanii lockdownu większość uroczystości związanych z polskim Świętem Niepodległości nie może się odbyć. Również obchody ważnej dla Brytyjczyków rocznicy zakończenia I wojny światowej są mocno ograniczone. Jak mówi gospodarz „Studia Londyn”:
Bardzo wiele tutejszych domów jest udekorowanych polskimi flagami. Nasze świętowanie harmonijnie łączy się ze świętowaniem brytyjskim.
Rozmówca Adriana Kowarzyka ocenia, że przekazywanie polskości w Wielkiej Brytanii jest ułatwione dzięki przychylności miejscowych władz.
Poruszony zostaje również temat różnic między poszczególnymi pokoleniami londyńskiej Polonii:
Na szczęście łączność między tymi, bardzo różnymi, grupami, wygląda dziś coraz lepiej.
Alex Sławiński zaprasza do wysłuchania rozmowy z ambasadorem RP w Londynie dr. hab. Arkadym Rzegockim, która zostanie wyemitowana w niedzielnym wydaniu „Studia Londyn.
Paweł Bobołowicz i Dmytro Antoniuk o wizycie w Stanisławowie, roli pociągów pancernych w 1920 r. i cmentarzu w Kołomyi.
Paweł Bobołowicz mówi o kolejnych miejscach, jakie odwiedził w ramach akcji „Rok 1920. Pamięć w czasach zarazy”. Jednym z nich był cmentarz w Stanisławowie, który, jak wskazuje Dmytro Antoniuk był niszczony w czasach Związku Radzieckiego. Nie ma tam upamiętnienia żołnierzy wojny z bolszewikami, choć można się domyślać, że tam leżą. Bobołowicz zwraca uwagę na udział pociągów pancernych w wojnie polsko-bolszewickiej.
Innym cmentarzem jaki odwiedzili jest nekropolia w Kołomyi. Znajduje się tam zaniedbany memoriał poświęcony polskim Legionom. Antoniuk zauważa, że na grobach polskich w latach 90. Ukraińcy zawiesili tabliczki ukraińskich żołnierzy. Są tam groby poległych w czasie I wojny światowej, wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej.
Paweł Bobołowicz rozmawia o cudownym obrazie Matki Boskiej w Latyczowie, który sto lat temu został ewakuowany z klasztoru. O dziejach wizerunku, jego ukryciu i wojnie z bolszewikami.
Paweł Bobołowicz przebywa teraz w Latyczowie, ukraiński mieście w obwodzie chmielnickim. W tej miejscowości jest zamek oraz Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i klasztor dominikanów, gdzie znajduje się słynny klasztor dominikański z cudownym obrazem Matki Boskiej Latyczowskiej. Dmytro Antoniuk przytacza historię obrazu będącego kopią rzymskiego wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej. Pobłogosławiony przez papieża Klemensa VIII trafił do założonego w 1606 r. klasztoru. Został koronowany w 1778 r. Jego dalsze losy przedstawia kolejny rozmówca Pawła Bobołowicza, czyli proboszcz parafii, ks. Adam Przywuski.
Proboszcz w Latyczowie widział jak narasta bunt chłopski przeciw porządkowi, który był.
W czasie I wojny światowej, po wybuchu rewolucji w Rosji, obraz został ukryty w kaplicy okolicznych hrabiów. Kiedy w 1918 r. Latyczów zajęły wojska austriackie obraz wrócił do klasztoru. Został on tam także po tym jak przyszli bolszewicy. Obraz ukryto przed nimi za wielką kotarą, tak, że „nie zorientowali się, że pod zasłoną jest tak wielki skarb”. W ten sposób doczekał on wyprawy kijowskiej 1920 r. Wierni przypisują zwycięstwa nad bolszewikami łaskom wyproszonym przez Matkę Boską Latyczowską.
Sławomir Wróbel mówi o relacjach między różnymi pokoleniami Polonii londyńskiej i o sobotniej wizycie w Londynie Agaty Kornhauser-Dudy. Alex Sławiński o Remembrance Sunday i o brytyjskiej polityce.
Sławomir Wróbel mówi o tym, że polscy weterani w pierwszym rzędzie obserwowali wczorajszą paradę zwycięstwa w rocznicę zakończenia I wojny światowej. Zwraca przy tym uwagę, że pamięć o niezaproszeniu polskich bohaterów na paradę po zakończeniu II wojny światowej jest nadal żywa wśród starszej Polonii brytyjskiej. Omawia trudne relacje między różnymi pokoleniami Polonii londyńskiej. „Niewątpliwie ta Polonia starsza, […], jest trochę sceptycznie do tych młodych nastawiona”. Opowiada o dwudniowej wizycie w Londynie Agaty Kornhauser-Dudy. Jak relacjonuje Sławomir Wróbel, nauczyciele z Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych im. Matki Boskiej Częstochowskiej uczestniczący w spotkaniu z Pierwszą Damą byli „zachwyceni”.
Pierwsza Dama zdobyła serca polskich dzieci, polskich rodziców i polskich nauczycieli.
podsumowuje wizytę Sławomir Wróbel. Działacz polonijny ma nadzieję, że takie wizyty będą odbywać się częściej.
Rozmówca Krzysztofa Skowrońskiego przywołuje postać Daniela Kawczyńskiego, jedynego przedstawiciela Polonii w brytyjskim parlamencie. Ocenia, że Kawczyński ma duże szanse, by po zbliżających się wyborach utrzymać swój mandat. Wróbel wskazuje, że partia Borisa Johnsona ma zdecydowaną przewagę w sondażach. Przedstawiciel londyńskiej Polonii krótko analizuje różne scenariusze dalszych postępów sprawy brexitu, zależnie od wyniku wyborów. Wróbel przypomina, że należy ostrożnie podchodzić do sondaży, gdyż w poprzednich wyborach źle przewidziały one ich rezultat.
Alex Sławiński relacjonuje paradę zwycięstwa w Londynie. Korespondent Radia WNET mówi, że czynny udział w paradzie brało 10 tys. osób, a kolejne dziesiątki tysięcy przyglądały się jej na ulicy. Dalsze miliony widzów śledziły wydarzenie w telewizji. Opowiada o niebezpiecznym incydencie podczas parady w hrabstwie Salford. Mimo to, jak podkreśla Alex Sławiński, uroczystości w całym kraju przebiegły bardzo bezpiecznie. Dziennikarz przywołuje postać poety Mariana Hemara, opowiada o tym, że przedstawiciele brytyjskiej Polonii bardzo dbają o pamięć o nim.
Karol Kicman wraz z Doktorem Lucjanem Felcem mówią o Twierdzy Przemyśl. To potężny zespół obiektów obronnych, i jedna z 200 wielkich fortyfikacji stałych istniejących w Europie w 1914 roku.
Twierdza Przemyśl to jest mit. Od 1939 roku jako taka twierdza nie istnieje. Nikt nie przewidywał obrony w oparciu o dawny system fortyfikacji austro-więgierskich z czasów I wojny światowej. 13 września jest to przede wszystkim spływanie w rejon Przemyśla jednostek wojska polskiego, który wycofywał się z Zachodu.
Kontynuując historyczną opowieść, goście „Poranka WNET” powracają do września 1939 roku, kiedy to w dniach 11-14 września trwały zażarte walki obronne przed niemiecką agresją. Natarcie zarówno z ziemi jak i powietrza było tragiczne w skutkach. Straty po Polskiej stronie to 565 zabitych i ponad 800 rannych.W dniu 15 września Przemyśl ostatecznie skapitulował.
Wspomnienia i relacje generała Kazimierza Sosnkowskiego są jednym z najpiękniejszych opisów kampanii wrześniowej. Ma on umiejętność pisania, robi to zresztą przepięknie, ale z drugiej strony jest kapitalną relacją, która pokazuje rolę Przemyślaka w jego życiu – twierdzi rozmówca.
Formowanie garnizonu przemyskiego ma miejsce 31 października 1918 roku. W tym okresie garnizon liczył ok. 12,5 tys. żołnierzy. Jest to potężna siła w nowo odradzającym się państwie polskim. Jeżeli chodzi o II wojnę światową miasto Przemyśl ma w niej krótki epizod. Naloty na miasto, które zaczynają się 8 września, kierowane są na infrastrukturę kolejową. Zniszczone zostają jednak obiekty, które znajdują się niedaleko dworca, jest to m.in. hotel, młyn Frenkla, szkołę czy towarzystwo gimnastyczne.
