Warto podczas wyjazdów do Iwonicza-Zdroju ze Śląska pamiętać o wielowiekowych powiązaniach między tymi polskimi ziemiami

„Do tych wód z całego prawie Królestwa Polskiego i z zagranicy, a najwięcej z Węgier, niezmierna corocznie napływa ludność, doświadczeniami swoimi rozsławiając właściwości tej wody”.

Stanisław Orzeł

Iwonicz Zdrój jest znanym od wieków uzdrowiskiem na Podkarpaciu. (…) Już za rządów Zygmunta I Starego (1505–1548) po całej Polsce rozeszła się wieść o leczniczych walorach wód iwonickich. Gdy Iwonicz należał do rodu Bobolów, w 1578 r. ówczesny lekarz nadworny króla Stefana Batorego, Wojciech Oczko (Ocellus, ur. 1537 – zm. 1599) opublikował pierwsze polskie dzieło o balneologii, zatytułowane „Cieplice”, w którym sklasyfikował wody mineralne i lecznicze na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów, opisał ich działanie i metody leczenia nimi, wymieniając wśród polskich uzdrowisk m. in. Iwonicz obok Szkła i Jaworowa pod Lwowem. Dlatego rok 1578 przyjmuje się jako symboliczny początek uzdrowiska Iwonicz Zdrój. (…)

W 1639 r. dziekan przemyski, ks. Fryderyk Alembek, podczas wizytacji swojego dziekanatu zapoznał się ze zdrojami iwonickimi, co tak opisał w aktach powizytacyjnych: „Dodać trzeba znakomitą Boskiej Opatrzności dla tej parafii łaskę i dobroć; w granicach onej albowiem znajdują się źródła wody ciągle bijące, lekarskimi właściwościami słynne, które na oko mają barwę deszczowej wody, w kolor cytrynowy wpadające, czyli naftą przejęte, dlatego gdy w nie proch lub papier zapalony się wpuści, zajmują się płomieniem i nie gasną łatwo, aż mocno i długo gałęziami jodłowymi tłumione i bite”.

„Za wyrokiem medyków posiadają własność najskuteczniejszą trawienia, szczególnie słabościom artretycznym są pomocne, żołądek wzmacniają i chęć jedzenia pobudzają. Do tych wód z całego prawie Królestwa Polskiego i z zagranicy, a najwięcej z Węgier, jakoby do wód Siloe lub cudownej Sadzawki Owczej niezmierna corocznie napływa ludność, a doświadczeniami swoimi rozsławiając właściwości tej wody, Ojcowskiej Pana Najwyższego chwały ogłaszać nigdy nie przestaje”.

Nawet zniszczenie Iwonicza podczas potopu szwedzkiego (1655–1656) i najazdu wojsk siedmiogrodzkich Jerzego Rakoczego (1657) nie powstrzymały zainteresowania źródłami iwonickimi. Najpierw opisał je i zbadał lekarz nadworny króla Jana III Sobieskiego, dr Wawrzyniec Braun, gdy przygotowywał – nie zrealizowany – przyjazd Marysieńki Sobieskiej do Iwonicza. W jego opisie, opublikowanym w Lipsku, w zbiorze dzieł lekarskich Acta Eruditorum, pojawiło się określenie góry, z której wypływała większość owych zdrojów, jako Mons Admirabilis (dziś – Góra Przedziwna):

„W województwie krakowskim w Małopolsce znajduje się góra zwana cudowną, pokryta trawami i kwiatami zarówno aromatycznymi (leczniczymi, korzennymi), jak i pachnącymi, a także wiekowymi dębami, jodłami i świerkami, tryskająca źródłami tak słodkimi, jak i słonymi, bogata w różnego rodzaju metale i minerały. W połowie południowego stoku tej góry tryska pewne źródło bardzo czystej wody, z szumem i wyraźnym kipieniem. Kipienie to albo burzenie się wzmaga się, w miarę jak księżyc dobiega pełni, a przy ubywaniu księżyca powoli cofa się, opada. Osadzający się szlam pomaga przeciw świerzbowi, zastarzałemu artretyzmowi, paraliżowi i podobnym bardziej uporczywym schorzeniom.

Woda ta może być daleko przewożona i dość długo przechowywana bez zepsucia. Po jej odparowaniu pozostaje rodzaj czarniawej smoły, która doskonale leczy świeże i zastarzałe wrzody. Oprócz właściwości leczniczej ci, którzy ją (wodę) piją, odzyskują rześkość i zwykły wigor i stąd tutejsi mieszkańcy długowieczni są, do 100 i 150 lat życia…”

Cały artykuł Stanisława Orła pt. „Śląskie tropy w historii Iwonicza Zdroju i okolic” znajduje się na s. 10 i 12 sierpniowego „Śląskiego Kuriera WNET” nr 50/2018, wnet.webbook.pl.

 


„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.

Wersja elektroniczna „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem wnet.webbook.pl. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.

Artykuł Stanisława Orła pt. „Śląskie tropy w historii Iwonicza Zdroju i okolic” na s. 10 sierpniowego „Śląskiego Kuriera WNET” nr 50/2018, wnet.webbook.pl

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Komentarze