Paweł Bobołowicz
Wojciech Pokora
Zapomniani bohaterowie niepodległości
W stulecie odzyskania niepodległości, ale jednocześnie w miesiącu, który przypomina zdradziecką napaść Sowietów, publikujemy, prawdopodobnie po raz pierwszy, fotografie polskich żołnierzy odnalezione w archiwach sowieckich służb. Fotografie pochodzą z tzw. archiwum KGB – dokumentów odtajnionych przez Służbę Bezpieczeństwa Ukrainy (szerzej o archiwum pisaliśmy m.in. w „Kurierze WNET” nr 33/2017).
W aktach sowieckich służb można odnaleźć zdjęcia, a czasem też inne drobne materiały, pochodzące z domowych zbiorów (notatki, rysunki), które sowieccy agenci, śledczy uznali za ważne dla danej sprawy. Niestety nie zachowały się inne przedmioty, które były zatrzymywane podczas rewizji – śladem po nich jest tylko adnotacja w protokole.
Często trudno jest ustalić, czy dane fotografie na pewno dotyczą konkretnej sprawy i kto na nich się znajduje. W innych przypadkach wyraźnie widać, że należą one do osoby zatrzymanej. Czasem układają się w historię służby w różnych formacjach wojskowych: od armii zaborczych poprzez legiony, aż do służby w wojsku, KOP czy policji II RP. To losy ludzi, którzy wywalczyli naszą niepodległość w 1918 roku, zwyciężyli w 1920 i zostali zdradzeni w 1939.
Fotografiom z domowych archiwów albo tym, które aresztowani mieli przy sobie, towarzyszą ich zdjęcia w więziennych, obozowych pasiakach. Często są to ich ostatnie fotografie.
Zdjęcia, które publikujemy, zostały odnalezione w archiwach SBU w Równym i Tarnopolu. Przekazał nam je ukraiński historyk i badacz archiwów sowieckich Wołodymyr Birczak w czasie międzynarodowego seminarium „Archiwa KGB dla mediów” realizowanego przez ukraińskie Centrum Badań Ruchu Wyzwoleńczego.
Fotografie mają tylko częściowe opisy, a ich oryginały nadal znajdują się w aktach. W miarę naszych możliwości będziemy docierać do tych spraw i publikować kolejne szczegóły.
Będziemy też wdzięczni za wszystkie uwagi, podpowiedzi. Być może rozpoznacie Państwo twarze swoich bliskich, znajome miejsca. Być może Waszą uwagę zwrócą odznaczenia, mundury, nazwy. Prosimy dzielić się swoimi uwagami, nadsyłając nam listy na adres [email protected].
Z powodu ograniczonej objętości publikacja prasowa nie zawiera wszystkich udostępnionych nam zdjęć. Dlatego zapraszamy również do przeglądania publikowanych materiałów na profilu Facebook: Tajemnice Archiwum KGB i oczywiście materiałów w Radiu WNET i na portalu wnet.fm.
Pragniemy przywrócić pamięć o tych, którzy zginęli w sowieckich katowniach i łagrach. O tych, których miejsca pochówków pozostają nieznane. Liczymy jednak, że być może niektórym z więźniów udało się uniknąć najgorszego, a Państwo opowiecie nam ich dalsze losy.
Fotografie z akt Władysława Cybulskiego s. Adama i Józefa Rosy s. Franciszka
Fotografie z akt Grzegorza Ditkowskiego s. Kazimierza, aresztowanego w 1940 roku
Fotografie z akt Stefana Jaroszka s. Kajetana, aresztowanego w 1941 roku
Fotografia z akt Grzegorza Filipczuka (s. Jana). Podpis: Kraków. Filipczuk Gryc. Tynne. Wawel 17.12.1936 r. Kraków 5. DAK
Artykuł Pawła Bobołowicza i Wojciecha Pokory pt. „Zapomniani bohaterowie niepodległości” znajduje się na s. 1 i 8 wrześniowego „Śląskiego Kuriera WNET” nr 51/2018, wnet.webbook.pl.
„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.
Wersja elektroniczna „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem wnet.webbook.pl. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.
