Wciągająca historia „czterech jeźdźców amerykańskiego konserwatyzmu”. Recenzja książki Lee Edwardsa

1 grudnia na polskim rynku wydawniczym ukazała się książka ” Rewolucja konserwatywna. Rzecz o ruchu, który odmienił Amerykę”. Radio WNET objęło publikację patronatem medialnym.

Lee Edwards / Fot. Wikimedia Commons

Wydana niedawno w polskim tłumaczeniu książka amerykańskiego Lee Edwardsa ( ur. 1932 ) „Rewolucja konserwatywna, rzecz o ruchu, który zmienił Amerykę” opowiada dzieje konserwatyzmu w USA po drugiej wojnie światowej i drodze, jaką przeszło  w tym czasie to środowisko ideowe: od funkcjonowania w cieniu Partii Demokratycznej w okresie postrooseveltowskim, aż do triumfalnego powrotu na szczyty władzy w  latach 80.

Książka zawiera rys biografii czterech liderów, którzy odcisnęli największe piętno na amerykańskim, powojennym konserwatyzmie, oraz najmocniej przyczynili się do jego triumfu. Chodzi o Roberta Tafta, Barry’ego Goldwatera, Ronalda Reagana i Newta Gingricha.

Sylwetki tych wybitnych polityków zostały umieszczone w kontekście przemian społeczno-politycznych, jakie zaszły w USA przez pół wieku od zakończenia wojny. Kraj ten przeszedł drogę od opiekuńczego państwa opartego na spuściźnie Rooseveltowskiego Nowego Ładu,  do ustroju społeczno-gospodarczego kładącego nacisk na niskie podatki i doceniającego wolność i prywatną inicjatywę obywateli. Jak czytamy na stronie internetowej książki:

Triumf ruchu konserwatywnego w przekształcaniu polityki amerykańskiej to jedna z największych nieopowiedzianych historii ostatniego wieku. Pod koniec II wojny światowej mało kto w życiu publicznym przyznawał się do bycia konserwatystą.

Fot. commons.wikimedia.org/White House Photographic Office

Lee Edwards ze swadą i pewną dozą humoru opowiada o tym, jak konserwatyści zdobywali kolejne przyczółki dla przyświecającej im idei. Historię tego ruchu opowiada się mu tym łatwiej, że przez wiele lat był aktywnym członkiem tego środowiska. Już w latach 60. założył organizację Young Americans for Freedom, a następnie redagował związany z nią magazyn New Guard.  Publikował  w pismach takich jak: The Boston Globe, The Wall Street Journal czy The Washington Times.

Ponadto, założył Instytut Dziennikarstwa Politycznego na Uniwersytecie Georgetown, wykładał w Instytucie Politologii w John F. Kennedy School of Government na Harvardzie oraz w Centrum Studiów Amerykanistycznych im. B. Kennetha Simona w Heritage Foundation. Obecnie, piastuje stanowisko adiunkta, wykładając nauki polityczne w Katolickim Uniwersytecie Ameryki oraz w Instytucie Polityki Światowej. Ponadto Edwards przewodniczy Fundacji Pamięci Ofiar Komunizmu, której nadrzędną misją jest edukacja młodych pokoleń na temat ideologii, historii i spuścizny komunizmu. Dzięki Fundacji, w Waszyngtonie powstało międzynarodowe miejsce pamięci poświęcone ofiarom komunizmu, stworzono również Globalne Muzeum Komunizmu.

Ronald Reagan mówił o nim następująco:

Edwards od zawsze stoi na czele wysiłków o to, aby odbudować Amerykę, aby przywrócić ją do wartości, w jakich była od początku zakotwiczona… Lee walczy zdecydowanie, wykazując się nieprzeciętną inteligencją i inwencją. To człowiek, który okazał się szlachetny w czasie pomyślności i w czasie trudu.

Barry Goldwater / Fot. Wikimedia Commons

Jak wspomniałem, 40. prezydent USA jest jednym z głównych bohaterów książki Edwardsa. Jako że oryginalne wydanie ukazało się 18 lat temu, publikacja nie wnosi wiele nowego do wiedzy polskiego czytelnika o Reaganie. Po jego śmierci w 2004 r. na naszym rynku wydawniczym pojawiło się wiele książek wszechstronnie analizujących jego osobowość i drogę polityczną.

Za to postacie Roberta Tafta, Barry’ego Goldwatera i Newta Gingricha nie są tak dobrze znane Polakom. Lee Edwards odsłania je nie unikając anegdot, co czyni jego przekaz atrakcyjnym.

Co istotne, narracja Edwardsa jest bardzo dobrze osadzona w powojennej historii USA.

Warsztat historyczny autora nie budzi zastrzeżeń, jednak książka ma charakter popularnonaukowy. Przypisy ograniczono do absolutnego minimum. Choćby podstawowa bibliografia na końcu książki ułatwiłaby czytelnikowi dalsze poszukiwania monograficzne.

Tworzenie własnych elit nie jest łatwe; warto się uczyć od bolszewików/ Jan Martini, „Wielkopolski Kurier WNET” 77/2020

To pewne – nie można rządzić wbrew nadbudowie. Jeśli szybko nie wytworzy się własnych elit artystycznych, literackich, naukowych czy prawniczych, nie można liczyć na zwycięstwo w następnych wyborach.

Jan Martini

Nadbudowa, głupcze!

Dlaczego wyborcy głosują przeciw swojemu interesowi?

Młodzi ludzie mogą nie pamiętać, że obecna opozycja, gdy rządziła, miała tylko jedną propozycję dla młodych – pracę na zmywaku w Anglii. Bardzo konkretne działanie rządu PiS – zniesienie podatku dla wyborców do 26 roku życia – pod względem skuteczności wyborczej okazało się daremne, bo młodzież generalnie zagłosowała przeciw PiS.

Za „pierwszego PiS-u” Kaczyński ogłosił zamiar przekopania tunelu do Świnoujścia. Po objęciu władzy przez PO od pomysłu odstąpiono (miasto nie jest „odcięte od świata”, bo ma piękne połączenie do Berlina…). Mimo to mieszkańcy Świnoujścia gremialnie głosowali „na Rafała”.

Artyści za rządów PO mieli nielekko – zlikwidowano im ulgę na tzw. koszty uzysku. Nie zmieniło to entuzjastycznego poparcia środowiska dla tej partii. PiS, pragnąc „odbić kulturę”, przywrócił tę ulgę. Jednak umizgi te nie zmieniły wrogości artystów do Prawa i Sprawiedliwości.

Teraz istnieje zamiar zajęcia się losem ludzi najbardziej pokrzywdzonych przez transformację – pracowników rolnych byłych PGR-ów, którzy z maniackim uporem głosują na kontynuatorów Balcerowicza – sprawcy ich nędzy. Prawdopodobnie efekt wyborczy będzie taki sam…

Przygotowując swoją reformę szkolnictwa wyższego, premier Gowin odbył ogromną ilość konsultacji ze środowiskiem akademickim, w wyniku których uwzględniono postulaty tego środowiska – zwłaszcza „autonomię uczelni”. To brzmi pięknie, ale w praktyce oznacza „zabetonowanie” starych, postkomunistycznych układów.

Smutny stan polskiej nauki i poziom naszych uczelni wynika m.in. z braku jakiejkolwiek lustracji i dekomunizacji. W Niemczech mogli przeprowadzić weryfikację stopni naukowych i oczyścić uczelnie dawnego NRD ze złogów komunizmu. Niestety w Polsce, ze względu na „prawa człowieka”, takie działania nie były możliwe, a przyczynił się do tego miłośnik wartości europejskich i praworządności – prof. Geremek.

W 2007 roku, będąc europarlamentarzystą, Geremek odmówił złożenia obowiązującego go oświadczenia lustracyjnego informując: „Powiedziano, że ustawa lustracyjna ma cel moralny. Nie podzielam tego poglądu. Uważam, że ustawa ta w obecnym kształcie narusza zasady moralne, stwarza zagrożenie dla wolności słowa, dla niezależności mediów, dla autonomii instytucji akademickich”.

W efekcie mamy sytuację, że w rankingach jeden z uniwersytetów w Ho Chi Minh (dawny Sajgon) notowany jest o 200 „oczek” wyżej niż najlepsza polska uczelnia, a ogromna większość naszej kadry akademickiej, pomimo reformy Gowina, zamiast cieszyć się z autonomii, głosowała na „opozycję demokratyczną”. Prawdopodobnie ci, którzy oddali głos na Trzaskowskiego (a było ich wielu), są zwolennikami pozatraktatowych i niepraworządnych sankcji finansowych, które zamierza zastosować brukselskie kierownictwo wobec „rządu PiS” za „autorytaryzm, antysemityzm, prześladowanie homoseksualistów i łamanie praworządności”. Sankcje takie uderzyłyby zarówno w elektorat „pisowski”, jak i w ten „postępowy” – proeuropejski. Jak widać, interes wyborców wcale nie jest najistotniejszym czynnikiem wpływającym na decyzje przy głosowaniu, co przy okazji udowadnia ograniczony efekt tzw. kiełbasy wyborczej.

Reakcje wyborców są trudno przewidywalne, bo pozbawione racjonalności. Dlatego prognozy wyborcze dla PiS – partii starającej się myśleć o interesie Polaków – nie wyglądają dobrze. Zwłaszcza, że w przyszłych wyborach głosować będą dzisiejsi 15-latkowie, z których nikt nie wie, kim był Kiszczak czy Urban, a PRL jawi się jako śmieszne dziwactwo.

Takie irracjonalne zachowanie elektoratu nie wynika z masochizmu czy „syndromu sztokholmskiego”, lecz z chęci naśladowania elit i aspiracji, by do nich należeć. Zjawisko to ilustruje wagę marksistowskiej nadbudowy w procesach społecznych.

Po 1945 roku Sowieci, podporządkowując sobie Polskę, przystąpili bardzo metodycznie do tworzenia swojej nadbudowy. W tym celu trzeba było wyniszczyć do końca resztki polskich elit, które zdołały przetrwać wojnę, i szybko wygenerować nowe. Takie dwutorowe, równoczesne działania najlepiej ilustruje aktywność braci Józefa i Benjamina Goldbergów. Jeden, jako płk Różański – szef Departamentu Śledczego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego – zajmował się fizyczną „neutralizacją” polskich elit, drugi – pod nazwiskiem Jerzy Borejsza – został organizatorem wielkiego wydawnictwa „Czytelnik” i animatorem nowej literatury. Równocześnie jeden z nielicznych intelektualistów etnicznie polskich – Stefan Żółkiewski – przeprowadzał stalinizację polskiej kultury. Jako kierownik wydziału oświaty i kultury KC PPR (później także wydziału nauki) wyszukiwał talenty wśród ideowej, komunistycznej młodzieży, umożliwiając im błyskawiczną karierę. W ten sposób wylansowana została np. Maria Janion, która będąc jeszcze studentką, została pracownikiem uniwersytetu. Przedwojenni profesorowie o bogatym dorobku naukowym, którym udało się przeżyć wojnę, zostali odsunięci od dydaktyki i wpływu na młodzież. W tym celu powołano w 1951 roku Polską Akademię Nauk – rodzaj kwarantanny, w której przechowywano np. resztki słynnej w Europie filozoficznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Ci profesorowie usuwani byli z uniwersytetu na żądanie różnych Hollandów, Kołakowskich czy Kuroniów – młodzieżowego aktywu, domagającego się wyczyszczenia uczelni z „burżuazyjnej” nauki.

Trzeba przyznać, że Sowieci, doceniając rolę nadbudowy, bardzo dbali o kulturę, np. budując sieć szkół artystycznych, bibliotek, tworząc zawodowe teatry i filharmonie, gdzie artyści mieli spokojną pracę na państwowych etatach.

Pisarze, mając do dyspozycji rozmaite Domy Pracy Twórczej, pozbawieni trosk i kosztów związanych z drukiem i dystrybucją (tym zajmował się Borejsza), mogli koncentrować się na twórczości. Jeśli ich „produkt” spełniał oczekiwania, mogli liczyć na nakład, o jakim pisarze „kapitalistyczni” nawet nie marzyli. Równocześnie prestiż i ranga literatów i artystów w społeczeństwie wzrosła niepomiernie. Można powiedzieć, że byli oni „pieszczochami” komuny, wiodąc stosunkowo wygodne, beztroskie życie w ówczesnej ponurej rzeczywistości. W zamian musieli tylko realizować wytyczne wydziału kultury KC PZPR.

Trudno uwierzyć, że w przeciągu kilku lat garstka komunistów (wspomagana kilkoma dywizjami wojsk NKWD) zdołała nie tylko opanować wrogo nastawiony kraj, ale także wytworzyć nowe, zdolne do samopowielania się elity, które spokojnie przetrwały transformację 1989 roku i do dziś dzierżą władzę nad mózgami Polaków.

Irracjonalna wrogość

Niechętne władzy (mówiąc oględnie) środowisko artystyczne wyraża swoje opinie nie tyle szemrząc po kątach, lecz wręcz krzycząc w przestrzeni publicznej. Czy spotyka ich jakaś krzywda ze strony władzy? Czy czują się „niedopieszczeni? Przecież nie powinni kąsać ręki, która ich karmi. Takiego nastawienia racjonalnie wytłumaczyć się nie da. Ale da się je wykorzystać.

Nie ulega wątpliwości, że idea polskiej podmiotowości ma potężnych wrogów, którzy wewnątrz kraju dysponują wielkimi zasobami. Wrogie środowisko artystyczne to dla obcych służb dar niebios. „Siła rażenia” tego środowiska jest przeogromna. Artyści udzielają wywiadów, używają różnych fejsbuków czy instagramów, a każdy ma wielu „followerów” i tysiące „polubień”. Całe środowisko działa jak potężna agentura wpływu, której nawet nie trzeba werbować. A wobec agentury wpływu demokratyczne państwo jest kompletnie bezradne. Agenta wpływu nie da się złapać, ponieważ nie robi on mikrofilmów, nie zostawia materiałów w wydrążonym kamieniu, nie spotyka się z oficerem prowadzącym i nie otrzymuje wynagrodzenia w gotówce.

Historia zna tylko jeden przypadek skazania agenta wpływu. Pierre Ch. Pathé ze znanej rodziny wynalazcy patefonu i wydawców kronik filmowych, po 20-letniej bezkarnej działalności wpadł przypadkowo podczas rutynowej inwigilacji nowego pracownika ambasady ZSRR. Wydawany przez niego dwutygodnik „Synthesis” z materiałami inspirowanymi przez KGB trafiał do 70 procent składu francuskiej Izby Deputowanych i połowy składu Senatu, a także wielu ambasadorów i dziennikarzy. Pathé działał świadomie i brał za to pieniądze, ale wielu agentów wpływu nawet nie wie, że są narzędziami, których ktoś używa do realizacji swoich celów.

Stosunek aktorów do obecnej władzy, do Polski i „polskości – nienormalności” jest powszechnie znany.

Wstydliwy Stuhr senior nie wstydzi się swojego ojca (a powinien), lecz wstydzi się za granicą mówić po polsku, więc musi korzystać z jakiegoś innego języka (jidisz? rosyjski?). Artyści o bogatym dorobku wypowiadają się publicznie w szokujący sposób.

„Myślę sobie czasem, czy rozbiory nie były najlepszym rozwiązaniem wobec tego kraju i mówię to z całą odpowiedzialnością” – oznajmił w wywiadzie jazzman Michał Urbaniak. „Z całą odpowiedzialnością” można go nazwać renegatem. Ta wypowiedź jest nie do przebicia, ale inni muzycy z górnej półki, o nazwiskach znanych także poza Polską, również „koncertują”.

Zbigniew Preisner poczuł się dotknięty faktem rzekomego wykorzystania jego utworu podczas „miesięcznicy” smoleńskiej: „Oświadczam publicznie: nie jestem żadnym wyznawcą religii smoleńskiej. Nic mnie z tą grupą ludzi nie łączy. Nie jestem żadnym oszołomem, który wierzy w jakiś zamach. Mam tylko jedną prośbę do państwa z PiS, żeby naprawdę dali mi święty spokój i przestali używać mojej twórczości do własnych, politycznych celów”. Preisner był członkiem komitetu poparcia prezydenta Komorowskiego, który odznaczył go później Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Kompozytor jest chyba jedynym człowiekiem, który zmienił sobie swojskie nazwisko Kowalski na „internacjonalne” (sądził, że ułatwi mu to karierę?). W Polsce z reguły zmieniano nazwiska w drugą stronę – ze „światowych” na rozmaitych Dobrowolskich, Wróblewskich, Romkowskich. Każdy profesjonalny muzyk wie, że Preisner jest dyletantem przyuczonym do zawodu. Jego nieporadności warsztatowe są łatwo zauważalne, ale jest na tyle zdolny, że ludzie nie będący wyrafinowanymi melomanami odbierają jego muzykę jako „wielką sztukę”. Piękne wokalizy Elżbiety Towarnickiej w wysokim rejestrze, z pogłosem, na tle dość banalnych akordów smyczków, czasem z kilkoma nutami oboju – brzmią wzniośle i szlachetnie.

Preisner miał szczęście i znalazł się w odpowiednim miejscu o odpowiednim czasie – filmy Kieślowskiego przyniosły mu sławę. Ale jeszcze w latach 90. miał dystans do swojej twórczości – zwierzał się mojemu znajomemu muzykowi z Krakowa, że nie wie, co się dzieje, dlaczego ma tyle zamówień, telefony z Japonii, wielkie zlecenia itp.

W znakomitym przedstawieniu Teatru Telewizji pt. Norymberga (dostępne na YT) jest ukazany mechanizm, za pomocą którego komunistyczne służby dyskretnie wpływały na losy ludzi. Mogły spowodować, że ktoś miał „pod górkę” i spadały na niego przeciwności niczym na Hioba, lub na odwrót – wszystko się wspaniale układało. Delikwent nawet nie wiedział, że korzystne zrządzenie losu to coś więcej niż łut szczęścia.

W internecie można przeczytać, że „obsypany licznymi nagrodami kompozytorskimi, jazzowymi i dyrygenckimi Krzesimir Dębski jest jednym z najwybitniejszych polskich artystów”. Dębskiego właściwie nie znam (lata temu ograliśmy wspólnie chałturniczą trasę po Festiwalu Opolskim), ale wiem, że pochodzi on ze szlachty kresowej naznaczonej traumą wołyńską. Tacy ludzie przeważnie pielęgnują tradycje patriotyczne, jednak kompozytor jest „postępowy” – propaguje antypisowski i antyklerykalny hejt: „Koronawirus to mały pikuś, 3 mln Polaków cierpi na kaczyzm”. Mimo swej wrogości do „reżimu”, Dębski regularnie dostaje wielkie zlecenia od instytucji państwowych – MKiS i TVP. Jako wzięty kompozytor, Dębski ma bardzo dużo pracy. Być może z braku czasu niekiedy ucieka się do plagiatu. Np. jeden z głównych wątków melodycznych filmu Niepodległość jest bezwstydnie inspirowany (?) muzyką Nina Roty z filmu Romeo i Julia. Przed laty, na zaproszenie polsko-australijskiego milionera Ryszarda Opary (powszechnie kojarzonego z WSI), Dębski odbył rejs po Morzu Śródziemnym. Państwo Oparowie – przemili ludzie – wspominali mi, że podobną wycieczkę zasponsorowali też pewnemu aktorowi, którego nazwiska nie pamiętam. Zjawisko wspomagania artystów przez bogatych ludzi – mecenasów sztuki – znane jest od stuleci, a Dębski z pewnością nie musi wykonywać żadnych zadań w ramach wdzięczności.

Pozyskać czy kreować?

Widać, że próba pozyskania wrogich środowisk przez intratne zlecenia najwyraźniej nie przynosi rezultatów, czy warto zatem „dokarmiać” artystów – „tłustych misiów”, energicznie zwalczających „reżim Pis-u”? Mając narzędzia (np. w postaci ministerialnych zamówień), chyba lepiej kreować własne elity. Jest co najmniej kilku kompozytorów, którzy są w stanie napisać muzykę nie gorszą niż Dębski.

Chociażby Bartosz Kowalski (nie zmienił nazwiska) – młody, lecz mający spory dorobek kompozytor, swobodnie czujący się w jazzie i w muzyce poważnej – wysoko ceniony przez K. Pendereckiego.

Przy zwalczaniu zarazy pomaga wykształcenie tzw. odporności stadnej. Może gdyby w środowiskach artystycznych, naukowych czy prawniczych udało się wytworzyć 20-procentową grupę „nowych” elit, homogeniczna zwartość tych środowisk wraz z grupową solidarnością, owczym pędem, obawą przed ostracyzmem, mogłaby zostać przełamana. Nie chodzi wcale o to, by „nowi” byli przekonanymi „pisowcami”, lecz by nie wykazywali gorliwości w zwalczaniu rządu, paląc świeczki czy skacząc z Giertychem na demonstracji KOD-u. A także powstrzymywali się od szkalowania własnego kraju wobec gremiów międzynarodowych.

Zdolnych ludzi nie brakuje, ale zdolności niestymulowane i nierozwijane zanikają, potrzebny jest więc rodzaj mecenatu (niekoniecznie rejsy po ciepłych morzach) i w miarę regularne zlecenia. Tylko lewica wykształciła mechanizmy generowania swoich elit, które następnie propagują miłe jej treści. Nawet gdyby dziś rządzący powołali różne odpowiedniki „paszportów Polityki”, czy nagród Nike, to nie zdołają wylansować „swoich” artystów, bo do tego są potrzebne recenzje w opiniotwórczych pismach i laury międzynarodowe.

Prawica nigdy nie będzie miała dojść do Festiwalu w Edynburgu czy Biennale w Wenecji. To dlatego, jak pisze Dębski, „w świecie PiS nie ma sztuki, kultury, książek, artystów, aktorów, twórców, ludzi wybitnie uzdolnionych, ludzi cenionych i nagradzanych prestiżowymi nagrodami, ludzi pogodnych, pięknych duchem”.

Proces tworzenia elit nie jest łatwy i wymaga czasu, warto się jednak uczyć skuteczności i determinacji od bolszewików – mistrzów kreacji.

Mechanizmy sterowania karierą ukazuje kompletnie przemilczana, jedyna niehagiograficzna książka o A. Wajdzie – Pan Andrzej Piotra Włodarskiego. Nie ulega wątpliwości, że Wajdzie stworzono wręcz cieplarniane warunki rozwoju artystycznego – co roku dostawał zlecenia na nowe filmy i był intensywnie promowany w kraju i za granicą. Od pierwszych swoich filmów jak Lotna, w której zawarł kłamliwe tezy niemieckiej propagandy (szarża kawalerii na czołgi, gdzie głupkowaci Polacy okładają szablami pancerze czołgów), poprzez filmy szkalujące AK, aż po najbardziej zakłamany film Człowiek nadziei, będący odpowiedzią na dekonspirację Wałęsy – reżyser był narzędziem. Ci, którzy się nim posługiwali, wiedzieli, że im zdolniejszy i głośniejszy artysta, tym skuteczniejsze narzędzie. Dlatego troskliwie pielęgnowali jego karierę, a przy okazji powstało kilka wybitnych filmów.

Wkrótce po tym, jak Jelcyn przyznał się do sowieckiego sprawstwa zbrodni katyńskiej, reżyser Robert Gliński (brat premiera) przygotował scenariusz i chciał kręcić film o tym dramatycznym wydarzeniu. Jednak władze instytucji filmowych ciągle pozostawały w dobrych, sprawdzonych rękach, a ten temat był przeznaczony dla Wajdy i czekał na odpowiedni moment historii. Dopiero kilkanaście lat po „upadku” komunizmu taki moment nadszedł. Po dojściu do władzy Tuska – „naszego człowieka w Warszawie”, nastąpił gwałtowny wybuch przyjaźni polsko-rosyjskiej, zacieśnienie współpracy, „pojednanie Kościołów” i wówczas powstał film Wajdy Katyń. Aby złagodzić antyrosyjską wymowę filmu, Wajda wprowadził postać „dobrego” oficera radzieckiego. Być może tacy ludzie istnieli, ale się „nie wychylali” i nikt ich nie widział.

Wajda wraz ze swoimi znakomitymi aktorami (Olbrychski, Janda, Seweryn, Gajos, Pszoniak) „walczył z komuną” i popierał Solidarność. Dziś wszyscy oni stoją „murem za Wałęsą”, wyznają kiszczakową wersję historii i pozostają na pierwszej linii walki z „kaczyzmem”… Ci wybitni artyści byli (i są!) bardzo użyteczni – oddali nieocenione usługi organizatorom „demokratyzmu oligarchicznego” Kulczyka, Krauzego, Czarneckiego.

Tylko ok. 25 procent Polaków z wyższym wykształceniem głosowało na PiS. Można ich uznać za kontynuatorów tradycji I Rzeczypospolitej, powstańców, inteligencji międzywojennej, AK i Żołnierzy Wyklętych. Inteligencja o tym rodowodzie została fizycznie zniszczona, zmarginalizowana i rozproszona, a w III RP wciąż nie ma dobrych warunków do odtwarzania się środowisk nawiązujących do tradycyjnej polskiej inteligencji – patriotycznej i mającej silne poczucie misji.

Jedno jest pewne – nie można rządzić wbrew nadbudowie. Jeśli szybko nie wytworzy się własnych elit artystycznych, literackich, naukowych czy prawniczych, nie można liczyć na zwycięstwo w następnych wyborach.

Artykuł Jana Martiniego pt. „Nadbudowa, głupcze!” znajduje się na s. 5 listopadowego „Wielkopolskiego Kuriera WNET” nr 77/2020.

 


  • Z przykrością zawiadamiamy, że z powodu ograniczeń związanych z pandemią ten numer „Kuriera WNET” można nabyć wyłącznie w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
  • Od lipca 2020 r. cena wydania papierowego „Kuriera WNET” wynosi 9 zł.
Artykuł Jana Martiniego pt. „Nadbudowa, głupcze!” na s. 5 listopadowego „Wielkopolskiego Kuriera WNET” nr 77/2020

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

„Mały Oświęcim” – książka o mało znanym fragmencie II wojny światowej – obozie koncentracyjnym dla dzieci w Łodzi

Gdy nadchodził zmierzch, wtedy te umęczone, biedne dzieci siadały na swoich zawszonych, piętrowych pryczach i wszystkie płakały. Te chwile mamę bolały najbardziej. Te łzy, co kapią do pustego kubka.

Jolanta Sowińska-Gogacz

W połowie września, nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka, wydana została pierwsza po roku 1975 obszerna publikacja poświęcona polskim dzieciom więzionym w hitlerowskim lagrze utworzonym na terenie Litzmannstadt Getto, zwanym obozem na Przemysłowej (1942–1945). Książka składa się z kilku części, a w każdej z nich odnajdziemy zwierzenia i wypowiedzi Ocalałych, które zebrała i opracowała Jolanta Sowińska-Gogacz. Oto fragmenty „Małego Oświęcimia”.

Jerzy Jeżewicz (rocznik 1940)

Przyjechaliśmy do Łodzi z o rok starszym bratem w transporcie z Mosiny we wrześniu roku 1943 jako dzieci politycznych. Ja miałem niecałe trzy latka, Edward jest o rok starszy.

Najmłodsze dzieci, do lat ośmiu, czyli także my, zamknięte były w murowanym budynku na terenie obozu dziewcząt, za siatką. Spaliśmy na równolegle ustawionych piętrowych pryczach. Na szczęście spałem z bratem, na dolnej kondygnacji, pod jednym kocem. Cośmy mieli pod głowami, nie pamiętam. Może nic.

Po wojnie cały czas odczuwało się brak mamy i ojca, wie pani, trudno było słuchać tego wołania z dworu, jak matki wołały kolegów. To był najgorszy moment, gdy zacząłem sobie zdawać sprawę z tego, że coś jest nie tak. Myśmy po wyjściu z obozów nie potrafili kontaktować się ze światem jak normalni ludzie, nie byliśmy w stanie myśleć, tylko wykonywać polecenia. Dopiero potem, jak już człowiek podrastał, jak inni zaczęli w szkole i w domu na ten rozmawiać, człowiek sobie uzmysławiał, co się stało.

Proszę nie wierzyć, że najmłodsze dzieci nic nie pamiętają. Ja przez całe życie miałem w głowie i mam do dziś jak na dłoni dokładne, gotowe obrazy. Nie wierząc samemu sobie, że są zwierciadłem rzeczywistości. Dopiero w latach 70., gdy zacząłem rozmawiać ze starszymi kolegami i koleżankami z obozu, okazało się, że ich opisy są identyczne z moimi.

Krystyna Wieczorkowska (rocznik 1930)

Uwięziono nas w getcie, żeby nikt o tym miejscu nie wiedział i żeby rodziny miały utrudniony dostęp do własnych dzieci. Po przyjeździe robiono nam zdjęcia z kilku stron, brano odciski palców, zabierano wszystkie osobiste rzeczy, dawano szare uniformy z drelichu, trepy (ja miałam oba w różnych rozmiarach) i nadawano numery. Prawie jak w Oświęcimiu, tylko bez tatuaży.

Potem kwarantanna, selekcja, przydział baraku. O szóstej była pobudka, po niej apel i przydział pracy. Kilka latryn – dół i drąg, bez ścian i dachu. Żeby pójść załatwić potrzebę w trakcie pracy, trzeba było się odmeldować wachmanowi. W nocy w barakach służyły nam wiadra. Pompa jedna – do mycia i do picia. Na śniadanie i kolację pajda kwaśnego chleba, a na obiad miska zupy z obierkami i robactwem. Wszystkie meldunki po niemiecku, bo inaczej baty, a każde uderzenie pejczem musieliśmy odliczać – eins, zwei, drei… W bykowce wyposażony był cały personel obozu. Byliśmy traktowani jak dorośli więźniowie, tyle że bez podania przyczyn osadzenia i daty zwolnienia.

Od świtu do wieczora pracowaliśmy na chwałę III Rzeszy. Dzieci pracowały w warsztatach szewskim, krawieckim, rymarskim, prostowania igieł przemysłowych, wikliniarskim, w pralni, równały teren tonowym walcem… Najmłodsze, nie mające jeszcze zręczności, siły i praktycznej wiedzy, skazane były na zagładę, bo nie wyrabiały narzuconych norm. Bito je za to i głodzono. Bicie nas, gdzie popadnie, i głodzenie to były kary podstawowe.

Ewa Gauss (rocznik 1938)

Kiedy trafiłam do obozu na Przemysłowej, miałam pięć lat, brat miał sześć.

Ojciec był właścicielem fabryki okuć metalowych, a mama była tam księgową. Współpracowali z Cegielskim. Mama w roku 1942 zaangażowała się w konspirację i była ważną osobą w grupie doktora Franciszka Witaszka. Tata zginął z rąk Sowietów. Gdy Niemcy wszystkich już wyłapali i zabili, zajęła się nami babcia. Strach o nas był ciągły, ale była też nadzieja, że dzieci Niemcy nie ruszą, że wystarczy im odebranie dorosłych. Któregoś dnia jednak, gdy wróciliśmy z babcią z parku, w domu czekało gestapo. Chcieli nas zabrać od razu, ale babcia ubłagała, żeby pozwolili nam zostać z nią jeszcze jedną noc. Przyrzekła, że następnego dnia doprowadzi nas sama do Domu Żołnierza. Tak się stało. Tam na miejscu rano widzieliśmy bardzo dużo innych dzieci. Wszystkie płakały. Mój brat także. Tylko ja nie płakałam, bo widocznie czas tęsknoty za rodzicami już mi się przez prawie rok czasu rozpłynął, a poza tym nie zdawałam sobie sprawy, jak trudna droga nas czeka. Mierzono nas i ważono. Dzieci, które z pewnych względów nie były kierowane do adopcji rodzinom niemieckim, wsadzono w pociąg i posłano do obozu koncentracyjnego w Łodzi. Nas również.

Pamiętam, jak wprowadzono nas do takiego dużego baraku i powtórzył się schemat z Poznania – znowu sala pełna płaczących dzieci, w tym mój lamentujący brat, i cicha ja, która jeszcze nie myślałam, że to nie wycieczka, tylko więzienie.

Aleksandra Kasińska, córka Gabrieli Jeżewicz:

Każde wspomnienie mamy o obozie łódzkim oznaczało płacz. W jej wielkiej sile, przejawianej w codziennych sprawach, tkwiła do końca niezakopana, nie uzupełniona niczym luka, dziecięca słabość. Zobaczyła Jurka – płacz, zobaczyła Edwarda – płacz, zobaczyła ich dzieci – od razu płacz. Płakała też zawsze, gdy raz w tygodniu odwiedzała nas ciocia Aniela, starsza siostra mamy, która przeżyła Oświęcim i Ravensbrück. Od łez zaczynało się każde przywitanie cioci na progu domu. Kogokolwiek jakkolwiek kojarzyła z obozami, momentalnie płakała.

Co było ciekawe, mama nie ubolewała nad tym zgniłym, podłym jedzeniem, nad bólem i zimnem, lecz nad czymś zupełnie innym. Gdy nadchodził zmierzch, gdy słońca już nie było na świecie, wtedy te umęczone, biedne dzieci siadały na swoich zawszonych, piętrowych pryczach i wszystkie płakały. Te chwile mamę bolały najbardziej. Te łzy, co kapią do pustego kubka.

Alicja Kwaśniewska (1929–2019)

To był czwartek, gdy Niemcy uciekli i obóz stał się wolny. Wie pani, ile się idzie z Łodzi do Kalisza? Tydzień. Szłam od czwartku do czwartku. Styczeń, śnieg, minus dwadzieścia cztery stopnie. Okropna droga, śnieżna. Zewsząd rosyjskie ostrzały, armaty. Huk, dym i strach. Nie wiedziałam kogo w domu zastanę, i czy kogokolwiek. Umarłabym po drodze, ale ktoś, nie wiem kto, śpiącą w rowie okrył mnie kocem. W tym kocu szłam do końca – brat, jak mnie zobaczył, to bardzo się rozpłakał. Strasznie płakali, cała rodzina. Wróciłam z odmrożonymi nogami. Miałam dziury w stopach, na palcach. Moja babunia brała piórko, maczała je w ciepłej nafcie, smarowała te rany i je wyleczyła.

Wybór i redakcja: Jolanta Sowińska-Gogacz

Cały artykuł Jolanty Sowińskiej-Gogacz pt. „»Mały Oświęcim«. Książka o obozie dla polskich dzieci” znajduje się na s. 7 listopadowego „Wielkopolskiego Kuriera WNET” nr 77/2020.

 


  • Z przykrością zawiadamiamy, że z powodu ograniczeń związanych z pandemią ten numer „Kuriera WNET” można nabyć wyłącznie w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
  • Od lipca 2020 r. cena wydania papierowego „Kuriera WNET” wynosi 9 zł.
Artykuł Jolanty Sowińskiej-Gogacz pt. „»Mały Oświęcim«. Książka o obozie dla polskich dzieci” na s. 7 listopadowego „Wielkopolskiego Kuriera WNET” nr 77/2020

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wolność, odpowiedzialność, sumienie – pojęcia, które dziś trzeba przypomnieć / Teresa Grabińska, „Kurier WNET” 77/2020

Wolność OD wszelkich ograniczeń wyboru czy wolność DO urzeczywistniania wartości (dobra)? W jakim wzajemnym splocie oba rodzaje wolności występują i jaką u podstaw przyjmuje się hierarchię wartości?

Teresa Grabińska

Wolność a odpowiedzialność. Sumienie prawe według Jana Pawła II

Wspomniany w październikowym eseju w „Kurierze WNET” angielski filozof utylitarysta John Stuart Mill w traktacie O wolności od razu odżegnał się od scholastycznej tradycji zajmowania się wolną wolą człowieka, przejawiającą się – jak pisał św. Tomasz z Akwinu w traktacie Człowiek (tom 6 londyńskiego wydania Sumy teologicznej) – swobodą „wyboru między dobrem a złem”. Skupił się zaś na tzw. wolności obywatelskiej lub społecznej, rozumianej jako „charakter i granice władzy, której społeczeństwo ma prawo podporządkować jednostkę”. We współcześnie zapominanym zwyczaju języka polskiego, bardziej odpowiednie byłoby tu wyrażenie: ‘swobody obywatelskie lub społeczne’.

O ile wolność odniesiona do samostanowienia (przybliżonej w eseju lipcowym „Kuriera WNET” koncepcji Karola Wojtyły) jest władzą człowieka nad samym sobą w czynieniu dobra i doskonaleniu siebie, to swobody obywatelskie lub społeczne są osłabieniem przymusu władzy zewnętrznej – państwa lub obyczaju – wywieranego na jednostkę.

Mill jako teoretyk liberalizmu sformułował wiodącą zasadę, która głosi, „że jedynym celem usprawiedliwiającym przez ludzkość, indywidualnie lub zbiorowo, ograniczenie swobody działania jakiegokolwiek człowieka, jest samoobrona, że jedynym celem, dla osiągnięcia którego ma się prawo sprawować władzę nad członkiem cywilizowanej społeczności wbrew jego woli, jest zapobieżenie krzywdzie innych. Jego własne dobro, fizyczne lub moralne, nie jest wystarczającym usprawiedliwieniem”.

Na pierwszy rzut oka Millowska zasada mogłaby się wydać swoistym przeskalowaniem (z poziomu osoby na społeczność) Wojtyłowej normy personalistycznej (przedstawionej w październikowym „Kurierze WNET”). Zgodnie z nią

„Osoba jest takim dobrem, (…) które nie może być traktowane jako przedmiot użycia i w tej formie jako środek do celu. (…) osoba jest takim dobrem, że właściwe i pełnowartościowe odniesieniu do niej stanowi tylko miłość”.

Niewątpliwie zasada Milla słusznie staje w obronie każdego indywiduum, które ma prawo do swobody działania, akcentuje w ten sposób jego podmiotowość, broni przed naruszeniem jego dobrostanu. Co prawda jest pewien kłopot z ową Wojtyłową miłością, ale pewnie dałoby się jej realizację przełożyć na unikanie krzywdzenia drugiego człowieka? Okazuje się jednak, że uspójnienie obu zasad jest niewykonalne w bezpośrednim przekładzie znaczeń językowych, lecz dopiero na poziomie współuzupełniających się koncepcji wolności.

Po pierwsze, jednak postawa miłości, a nawet Arystotelesowskiej przyjaźni wobec drugiego człowieka to nie to samo, co niewyrządzanie mu krzywdy. Ponadto postulowana przez Milla możliwość nieuwzględniania dobra moralnego poszczególnego człowieka nie wpisuje się w relację miłości, a wraz z możliwością nieuwzględnienia dobra fizycznego zapowiada legalność nie tylko miękkiego, ale i twardego przymusu. Mimo zastrzeżenia szczególnych okoliczności użycia przymusu, jego cele i metody mogą być różne.

Po drugie, jeszcze trudniejszą do rozwiązania kwestią, wywołaną zestawieniem obu zasad, jest odpowiedzialność za czyn. Według Milla: „Każdy jest odpowiedzialny przed społeczeństwem jedynie za tę część swego postępowania, która dotyczy innych. W tej części, która dotyczy jego samego, jest absolutnie niezależny; ma suwerenną władzę nad sobą, nad swoim ciałem i umysłem”. Dziedzina wolności bowiem obejmuje „po pierwsze, wewnętrzną sferę świadomości: żądanie wolności sumienia w najszerszym znaczeniu tego słowa; wolności myśli i uczucia; absolutnej swobody opinii i osądu we wszystkich przedmiotach praktycznych lub filozoficznych, naukowych, moralnych lub teologicznych”.

W dziele personalisty Karola Wojtyły „Osoba i czyn” odpowiedzialność także ma wymiar społeczny, lecz zaczyna się w sprawcy czynu, przede wszystkim względem siebie samego, a względem zewnętrznych regulacji lub opinii społecznej w takim stopniu, w jakim są spójne z imperatywem wewnętrznym.

„Stosunek między sprawczością osoby a jej odpowiedzialnością daje podstawę do tych elementarnych ustaleń, na których opiera się cały porządek moralny i prawny w swym wymiarze międzyludzkim i społecznym. Tym niemniej stosunek ten, podobnie jak powinność, jest przede wszystkim pewną rzeczywistością w osobie, wewnątrz osoby. Tylko też dzięki tej rzeczywistości wewnątrzosobowej możemy z kolei mówić o społecznym znaczeniu odpowiedzialności i ustalać w życiu społecznym pewne jej zasady”.

Warto się zatem przyjrzeć tym jednak dwóm różnym rozumieniom odpowiedzialności za sprawstwo czynu oraz odpowiedzieć na pytanie: skąd ta różnica się bierze?

Porównanie w pierwszym już momencie ujawnia przeciwny zwrot relacji w zależności między indywiduum a grupą indywiduów (społecznością). W personalizmie (ale częściowo też w arystotelizmie) wszystko zaczyna się w osobie i to kondycja poszczególnych osób w swoistej wypadkowej wyznacza kondycję wspólnoty. Zależność ukierunkowana jest od dołu (od osoby) ku górze (ku wspólnocie). Natomiast w Millowskim podejściu to kondycja ogółu (społeczności, tj. od góry) wymaga niejako dopasowania stanu poszczególnych indywiduów (tj. ku dołowi). Jedno i drugie podejście jest istotne w odpowiednim uzupełnianiu się podczas wypracowywania właściwych relacji wewnątrz wspólnoty. Jednak od XIX w. zaczyna przeważać to drugie. Niebezpiecznie deprecjonuje status osoby i w istocie ignoruje etykę, aż po współczesny nurt transhumanizmu, który unieważnia w ogóle biologiczną (naturalnie psychofizyczną) strukturę organizmu ludzkiego na rzecz struktury stechnologizowanej.

J.S. Mill próbował uwzględnić oba te podejścia w swoich rozważaniach o wolności. Nie przypadkiem jednak uważa się go za równoległego twórcę filozofii pozytywistycznej (pozytywnej), obok francuskiego filozofa Auguste’a Comte’a. Pozytywizm za wiedzę prawdziwą uznaje jedynie wiedzę o faktach. Comte zapostulował wprost „unaukowienie” poznania ludzkiego postępowania w zaproponowanej przez siebie nowej dyscyplinie wiedzy – socjologii, która za przedmiot badań empirycznych przyjmuje fakty (zjawiska, fenomeny) społeczne. Badanie w ten sposób faktów społecznych rzeczywiście dostarcza wiele cennej wiedzy o ludzkim działaniu, determinowanym uwarunkowaniami społecznymi. Ma więc pozytywne znaczenie dla teorii moralnej w poszerzeniu jej zakresu przedmiotowego o tzw. moralność zsocjologizowaną.

Jednak dziewiętnastowieczni filozofowie nie poprzestali na socjologii w jej funkcji wzbogacania wiedzy o ludzkim działaniu w określonych warunkach kulturowych, bytowych, społecznych itp. Część z nich przyjęła stanowisko zrywające z moralną kwalifikacją ludzkiego czynu, nieuwzględniające innego rodzaju moralności niż ta zsocjologizowna.

Odrzuca ono zatem tzw. sądy wartościujące czyn, tzn. stwierdzenia tego, czy jest dobry, czy zły. A skoro tak, to człowiek nie jest moralnie odpowiedzialny za swój czyn, lecz wyłącznie wobec ustanowionych w społeczności reguł (prawnych) i wobec własnego zindywidualizowanego sumienia. W ten sposób powstał żywotny do dziś nurt zwany socjologizmem.

W definicji francuskiego personalisty Jacquesa Maritaina (z jego Dziewięciu wykładów o podstawowych pojęciach filozofii moralnej) socjologizm jest nurtem będącym „ekstrapolacją socjologii, utożsamiającym ją z filozofią życia moralnego i zastępującym nią etykę”. Nie tylko ze względu na własne odmienne stanowisko filozoficzne Maritain uznał socjologizm „za pozbawiony sensu”, lecz wykazywał jego wewnętrzne sprzeczności, niespójności i konsekwencje, które ostatecznie unieważniają jego przedmiot. M.in. poruszył problem sumienia, który wiąże się z wolnością podejmowania czynu i równocześnie z odpowiedzialnością zań. Pisał o tym tak:

„Zawsze gdy w życiu codziennym ze względu na sumienie – aby mieć czyste sumienie – rezygnujemy z czegoś, co rzeczywiście sprawia nam przyjemność, zawsze gdy wznosimy się ponad to, co się robi i myśli, aby podjąć decyzję, którą uważamy za naprawdę dobrą, doświadczenie moralne stawia nas wobec rzeczywistości, która jest autentycznie nasza, zakorzeniona w mojej wolności osobowej, tak że wszelka presja zewnętrzna ma władzę nade mną tylko o tyle, o ile tego chcę”.

W przytoczonym wcześniej fragmencie autorstwa Milla i ostatnim cytacie autorstwa Maritaina występuje sumienie jako instancja, do której się człowiek odwołuje w ocenie moralnej podejmowanego czynu. Już po pobieżnym porównaniu obu tekstów widoczna się staje zasadnicza różnica w rozumieniu, czym sumienie jest dla każdego z autorów. W podejściu Milla do wolności jest to instancja zindywidualizowana, stając się u różnych ludzi w różny sposób podstawą moralnej oceny własnego czynu. U Maritaina, jak i u innych personalistów, sumienie jest uniwersalnym, niejako gatunkowym miernikiem przystawalności czynu osoby do dobra.

W świetle podjętych rozważań bardziej jasne staje się osłabienie (a nawet wykluczenie) jednostkowej odpowiedzialności za moralne zło czynu, gdy sumienie ma wymiar indywidualny. Natomiast ujednorodniony stopień odpowiedzialności za czyn względem sumienia uniwersalnego prowadzi do samoregulacji poszczególnych osób w ich postępowaniu, ze względu na tę samą ocenę czynu w sumieniu. Jednostki o zindywidualizowanym sumieniu bardziej wymagają regulacji zewnętrznych (prawnych, konwencjonalnych) niż jednostki o sumieniu uniwersalnym (prawym), które wedle tego samego wzorca moralnego niejako same się względem siebie dopasowują, harmonizują we wspólnotę.

Powstaje jednak pytanie, czy w tym drugim przypadku nie ma miejsca krępowanie indywidualnej wolności, hamowanie twórczości i przekraczania rozmaitego typu barier, służącego rozwojowi? Tak lub nie; wszystko bowiem zależy od tego, jak się rozumie wolność w relacji do systemu wartości, a więc od tego, od czego zaczął się niniejszy esej:

Czy wolność OD wszelkich ograniczeń wyboru, czy wolność DO urzeczywistniania wartości (dobra)? W jakim wzajemnym splocie oba rodzaje wolności występują i jaką u podstaw przyjmuje się hierarchię wartości?

Piękną wykładnię funkcji sumienia prawego dał Jan Paweł II w encyklice Veritatis splendor (Blask prawdy). Są to złożone i trudne rozważania teologiczne, adresowane do biskupów, nie zaś bezpośrednio do wiernych, którym to biskupi mają przybliżać ich tok i wyniki. Pisząca nie jest teologiem, a więc może tylko sygnalizować niektóre ważne punkty powiązania wolności i koncepcji sumienia.

Sumienie jest pojęciem teologicznym. Jedna z jego definicji pochodzi z Listu do Rzymian św. Pawła. Powołuje się na nią Jan Paweł Ii, gdy pisze, że „sumienie w pewnym sensie stawia człowieka wobec prawa, samo stając się «świadkiem» w jego sprawie: świadkiem jego wierności lub niewierności prawu, tzn. jego istotnej prawości lub niegodziwości moralnej. (…) Sumienie składa swoje świadectwo wyłącznie wobec samej osoby. Z kolei tylko ona sama zna własną odpowiedź na głos sumienia”.

W cytacie tym termin ‘prawo’ to prawo naturalne. „[O]dnosi się ono do pierwotnej natury właściwej człowiekowi, do «natury osoby ludzkiej», którą jest sama osoba jako jedność duszy i ciała, jako jedność wszystkich jej skłonności zarówno duchowych, jak i biologicznych, oraz wszelkich innych właściwości, które są niezbędne, by mogła dążyć do swego celu”. W chrześcijaństwie prawo naturalne jest utożsamiane z prawem Bożym. Jest w swoim ogólnym zarysie powszechne (uniwersalne) i niezmienne.

W 1987 r. Jana Paweł II w lubelskiej homilii, skierowanej do kapłanów, powiedział, że „człowiek (…) rośnie przez osąd sumienia”. Jednak sama zgodność osądu moralnego czynu z wyrokiem sumienia nie oznacza, że jest ów osąd prawdziwy.

Jak to już było wskazane w eseju lipcowym „Kuriera WNET”, współcześnie zanika „nieodzowny wymóg prawdy, ustępując miejsca szczerości, autentyczności, «zgodności z samym sobą», co doprowadziło do skrajnie subiektywistycznej interpretacji osądu moralnego”. W języku codziennym wyraża się to frazą, że każdy ma swoją własną prawdę, w jednakowym stopniu godną uznania. Owszem, godną zastanowienia, pochylenia się nad nią, zrozumienia, ale nie można zgodzić się na to, aby przyznawać „sumieniu jednostki wyłączny przywilej autonomicznego określania kryteriów dobra i zła oraz zgodnego z tym działania”. Te kryteria są bowiem obiektywne i uniwersalne, gdy wynikają z prawa naturalnego.

Rozmycie klasycznego rozumienia prawdy jako zgodności sądu z rzeczywistością albo zgodności bytu z poznaniem jest przyczyną błędnego osądu sumienia. Błąd sumienia może mieć jednak dwojakie pochodzenie. Po pierwsze, przy zachowaniu dążenia do prawdy obiektywnej, człowiek oceniający czyn może nie mieć dostatecznej wiedzy i nie być tego świadom. Mimo błędu, człowiek dalej legitymuje się prawym sumieniem, choć swoim czynem powoduje niezawinione zło.

Natomiast po drugie, gdy człowiek legitymuje się błędnym sumieniem, pracującym w matrycy subiektywnie (indywidualnie) oraz dowolnie dobieranych norm i zasad, wyroki tak ukształtowanego sumienia, prowadzące do czynów złych, obarczają sprawcę winą.

Jan Paweł II podkreślał kardynalną sprzeczność w liberalistycznym pojmowaniu wolności. Z jednej oto strony wolność OD wszelkich ograniczeń jest celem samym w sobie; „czyni się z niej absolut, który ma być źródłem wartości”. Z drugiej zaś strony, w tym ujęciu wolności płynność wartości i norm nie może być powstrzymana, aby nie deabsolutyzować wolności, nie tamować procesu samoprojektowania się wolności. W ludzkiej egzystencji prowadzi to do – jak to kiedyś nazwała pisząca – zniewolenia doraźnością, tym, co tu i teraz. Stan ten rodzi zarówno patologie społeczne, jak i patologie osobowościowe – znane współczesnym socjologom i psychologom. Oba rodzaje patologii są wynikiem fałszywie rozumianej wolności tak grupowej, jak jednostkowej, wynikającej z błędnie uformowanego sumienia.

Artykuł Teresy Grabińskiej pt. „Wolność a odpowiedzialność. Sumienie prawe wg Jana Pawła II” znajduje się na s. 13 listopadowego „Kuriera WNET” nr 77/2020.

 


  • Z przykrością zawiadamiamy, że z powodu ograniczeń związanych z pandemią ten numer „Kuriera WNET” można nabyć wyłącznie w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
  • Od lipca 2020 r. cena wydania papierowego „Kuriera WNET” wynosi 9 zł.
Artykuł Teresy Grabińskiej pt. „Wolność a odpowiedzialność. Sumienie prawe wg Jana Pawła II” na s. 15 listopadowego „Kuriera WNET” nr 77/2020

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Studio Dublin – 11 grudnia 2020 – ks. Krzysztof Sikora, Ewa Adams, Magda Lupicka, Bart Zdrojowy oraz Bogdan Feręc

W piątkowe przedpołudnie w Radiu WNET zawsze informacje z Republiki Irlandii a także wywiady, analizy, przeglądy prasy i korespondencje. Słów kilka także o przeżywaniu czasu Adwentu w Irlandii.

W gronie gości:

  • Bogdan Feręc – redaktor naczelny portalu Polska-IE.com,
  • Ewa Adams i Magda Lupicka – inicjatorki Lemon Project Ireland,
  • Bart Zdrojowy – prezes Polskiego Towarzystwa Oświatowego prowadzącego Polską Szkołę w Waterford, działacz polonijny i wolontariusz,
  • ks. Krzysztof Sikora SVD – proboszcz parafii rzymskokatolickiej w Roundstone w Hrabstwie Galway w Archidiecezji Tuam. 

 

Prowadzący: Tomasz Wybranowski,

Wydawca: Tomasz Wybranowski oraz Katarzyna Sudak i Bogdan Feręc (współpraca),

Realizator: Dariusz Kąkol (Warszawa) i Tomasz Wybranowski (Dublin),

Oprawa fotograficzna: Tomasz Szustek,

Wydawca techniczny: Andrzej Karaś i Aleksander Popielarz. 

 

Bogdan Feręc, szef portalu Polska – IE. Fot.: arch. Bogdana Feręca.

W piątkowym Studiu Dublin, połączymy się, jak nasza tradycja WNETowa nakazuje, z Bogdanem Feręcem, szefem portalu Polska-IE.com. Na wstępie dwie daty, kartki z kalendarza historycznego Irlandii.

Bo oto 14 grudnia 1918 roku odbyły się pierwsze wybory parlamentarne; powstał pierwszy rząd irlandzki z Éamonem de Valerą na czele. A trzy lata później, 6 grudnia 1921, podpisano traktat angielsko – irlandzki i powstało Wolne Państwo Irlandzkie.

To drugie zdarzenie przyniosło na Szmaragdową Wyspę wojnę domową.

Zapraszamy do Studia Dublin, piątek ok. 9.10. Irlandia z powietrza, napis EIRE, Bray kolo Dublina fot. Garda Air Support Unit

W drugiej części redaktor naczelny portalu Polska-IE.com skupił się na symbolicznym przekazaniu członkostwa w Radzie Bezpieczeństwa Republice Irlandii. Ceremonia odbędzie się w Berlinie.

Warto przypomnieć, że do tej pory niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ były Niemcy, ale już 1 stycznia 2021 roku, miejsce to zajmie Irlandia. Dzisiaj na uroczystości przekazania wybiera się do Berlina minister spraw zagranicznych Simon Coveney, który spotka się z ze swoim niemieckim odpowiednikiem Heiko Maasem.

Źródło: Gerd Altmann / Pixabay

 

Rząd USA wraz z 46 stanami pozwał w środę (6 grudnia 2020) Facebooka, oskarżając firmę Marka Zuckerberga o stosowanie licznych praktyk monopolistycznych. Olbrzymowi mediów społecznościowych grozi nawet rozbicie na mniejsze podmioty.

W pozwie, złożonym przez rząd amerykański, czterdzieści sześć stanów, wyspę Guam oraz Dystrykt Kolumbii, oskarżono Facebooka o działania antykonkurencyjne i wykorzystywanie dominacji rynkowej do gromadzenia danych konsumentów. Podobnie ma się rzecz w Republice Irlandii.

You Tube, Netflix, Apple i Facebook, mogą doczekać się wysokich kar. Tak powiedziała minister Catherine Martin, jeżeli dostawcy mediów społecznościowych i przekazu strumieniowego, nie dostosują się do irlandzkiego prawa, spotkają się z surowymi karami. – relacjonuje Bogdan Feręc.

Nowa ustawa, jaka pierwotnie wprowadzona została pod obrady irlandzkiego parlamentu w styczniu tego roku, przewiduje, że każdy dostawca mediów internetowych, zobowiązany jest do usuwania treści o zabarwieniu promującym przemoc, ale też zaburzeń odżywania, samookaleczeń i samobójstw.

Przepisy, które omawia Komisja Oireachtas ds. Komunikacji, dotyczą bezpieczeństwa w sieci i mają na celu zabezpieczenie mieszkańców Irlandii, przed szkodliwymi treściami.

Tutaj do wysłuchania rozmowa z Bogdanem Feręcem:

 

 

Bart Zdrojowy. Fot. arch. własne.

 

Kolejnym gościem Studia Dublin był Bart Zdrojowy. To jedna z jaśniejszych postaci polskiej emigracji do Irlandii po roku 2005. Bart Zdrojowy to prezes Polskiego Towarzystwa Oświatowego prowadzącego Polską Szkołę w Waterford.

Bart Zdrojowy przez lata jest również związany z Waterford Winterval, czyli największym w Irlandii zimowy festiwalem. Zawsze grudniową porą pojawiał się polski akcent: Wioska Świętego Mikołaja w której można było poznać polskie świąteczne potrawy i zwyczaje.

W rolę Świętego Mikołaja idealnie wcielał się przyjaciel Radia WNET Krzysztof Wiśniewski. Niestety czas pandemii sprawił, że miejsce festiwalowe zionie ciszą i pustką.

Barta Zdrojowego pytałem o stan ducha Polaków w Waterford i o to, jak przygotowują się na nadejście świąt. W finale rozmawialiśmy o tym, jak zmieniają się polskie dusze na emigracji i co dzieje się w polonijnych organizacjach rozsianych w hrabstwie Waterford.

Przygotowanie do świąt zawsze zaczynaliśmy już w październiku. To bardzo cementowało społeczność. W tym roku jest inaczej;  nie mamy za bardzo czego planować.

Wielu przedstawicieli miejscowej Polonii głośno mówi o tym, że odczuwa pustkę z tego powodu. We wrześniu społeczność Waterford po cichu liczyła, że Winterval będzie mógł dojść do skutku. Te nadzieje okazały się płonne.

Gość Studia Dublin opowiada również o funkcjonowaniu Polskiej Szkoły w Waterford podczas lockdownu. 

To jedna z niewielu szkół, której udało się ruszyć z zajęciami stacjonarnymi, choć było mnóstwo zachodu i zabiegów. – powiedział Bart Zdrojowy.

Tutaj do wysłuchania rozmowa z Bartem Zdrojowym:

 

 

W serwisie informacyjnym ze Studia 37 Dublin m.in.:

11 grudnia 2020 roku nastąpiło w Berlinie symboliczne przekazanie członkostwa w Radzie Bezpieczeństwa Irlandii. Do tej pory niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ były Niemcy, ale już 1 stycznia 2021 roku, miejsce to zajmie Irlandia.

Na uroczystości przekazania wybrał się do Berlina minister spraw zagranicznych Republiki Irlandii Simon Coveney, który spotkał się z ze swoim niemieckim odpowiednikiem Heiko Maasem.

Joe Biden i TDonald Trump / Fot. Gage Skidmore, Wikimedia Commons

19 stanowych prokuratorów generalnych zawnioskowało w Sądzie Najwyższym, by w głosowaniu Kolegium Elektorów nie uwzględniano reprezentantów Georgii, Michigan, Pensylwanii oraz Wisconsin.

We wszystkich z tych czterech stanów wygrał Demokrata Joe Biden. Prokurator generalny Teksasu Ken Paxton złożył we wtorek pozew do Sądu Najwyższego przeciwko Michigan, Georgii, Wisconsin i Pensylwanii.

Jego zdaniem reprezentanci tych stanów nie powinni uczestniczyć w Kolegium Elektorów, gdyż stany te – jak utrzymuje – niezgodnie z konstytucją zmieniły swoje procedury wyborcze, by ułatwić głosowanie korespondencyjne. Łącznie Michigan, Georgia, Wisconsin i Pensylwania zapewniają Bidenowi 62 głosy elektorskie.

Do 11 grudnia 2020 – jak wylicza portal The Hill – pozew Teksasu wsparło co najmniej 18 innych stanowych prokuratorów generalnych. Wszyscy z nich reprezentują stany, gdzie zwyciężył Republikanin Donald Trump. Prezydent USA w środę złożył wniosek do Sądu Najwyższego o interwencję w tej sprawie.

Wiele grup interesów uważa, że fiasko negocjacyjne w sprawie brexitu, będzie porażką samych polityków i sposobu prowadzenia rozmów. Brak umowy może przyczynić się też do kolejnego obniżenia notowań dla świata polityki, a co za tym idzie, przedstawiciele poszczególnych państw, jak i Unii Europejskiej, mogą narazić się na słowa krytyki ze strony biznesu i społeczeństwa.

 

Irlandzka Grupa Biznesowa ostrzegła, że Brexit bez umowy, będzie porażką tutejszej dyplomacji oraz dyplomacji unijnej.

Dyrektor ds. polityki w Brytyjsko – Irlandzkiej Izbie Handlowej Paul Lynan, powiedział, że wszystko teraz wskazuje, że obie strony rozwiązały już większość kwestii związanych z potencjalną umową handlową, ale rozmowy ponownie się załamały.

Dyrektor Lynan dodał, że obie strony powinny być w stanie znaleźć wspólną płaszczyznę porozumienia w sprawie kilku nierozstrzygniętych kwestii, o których powszechnie mówi się, że dotyczą praw połowowych dla statków UE na wodach Wielkiej Brytanii oraz tego, w jaki sposób rząd Wielkiej Brytanii byłby w stanie dotować krajowe przedsiębiorstwa.

Tutaj do wysłuchania serwis informacyjny Studia 37 „Irlandia – Wyspy – Europa – Świat”: 

 

 

Ewa Adams – połówka siły sprawczej i kreacji Lemon Projest Ireland

Kolejnymi gośćmi Studia Dublin i Tomasza Wybranowskiego były panie Ewa Adams (Your Everest Coaching) i Magda Lupicka (Shiny Solutions), które opowiadają o kolejnej odsłonie Lemon Project Project.

Panie Ewa i Magda zdradziły, że pomaganie innym sprawia im wiele radości. Poprzez zmiany w środowisku pracy można sprawić, że pracownicy będą szczęśliwsi.

Twórczynie projektu Lemon Project Ireland pomagają firmom w optymalizacji ich funkcjonowania i kosztów.

Ze smutkiem zauważają jednak, że podziewały się większego odzewu ze strony prowadzących własne, często rodzinne biznesy.

Sądzą, że może to wynikać z niechęci przedsiębiorców do zgłaszania się o pomoc. Dla wielu wciąż to namiastka przyznania się do porażki, czy też błędu. – tłumaczy Ewa Adams.

Na fali przedświątecznego nastroju a obserwując sytuację w Polsce, Ewa Adams i Magda Lupicka postanowiły zaangażować się w pomoc naszym rodakom w ojczyźnie.

Poznałyśmy osobę z ogromną pasją i zaangażowaniem – Dankę Mączyńska, która stworzyła Siloe, ośrodek rehabilitacji i terapii dzieci i niemowląt w Poznaniu. Wspaniałe miejsce prowadzone przez ludzi z pasją, którzy każdego dnia mierzą się z wyzwaniami i mało różową rzeczywistością. Z jednej strony jest chęć pomocy dzieciom i ich rodzinom, a z drugiej trudna walka o fundusze, aby takie, jakże potrzebne miejsce, mogło dalej funkcjonować.

W ośrodku Siloe prowadzone są terapie integracji sensorycznej, zaburzeń zachowania i emocji, terapie dzieci z autyzmem, jak i terapie niemowląt metodą NDT.

„Każdy grosz się liczy” jest w tym przypadku prośbą dosłowną.

Ewa i Magda zwracają się do słuchaczek i słuchaczy Radia WNET o wsparcie ośrodka Siloe poradą, dobrym słowem czy też pieniężnie.

Prosimy o kontakt z nami lub bezpośrednio z ośrodkiem. My ze swojej strony, jako Lemon Project możemy zaproponować sesje coachingu kariery lub biznesu, oraz przeprowadzenie automatyzacji z wykorzystaniem excela – to nasze „vouchery”. To znaczy, że słuchacze mogą zaoferować jakąś kwotę powyżej 50zł za te usługi, my przekażemy wszystkie uzyskane fundusze Siloe a darczyńca otrzyma nasze usługi, jak prezent dla siebie lub w postaci bonu podarunkowego dla kogoś innego. Wierzymy w szczodrość i dobre serce Polaków, a zaczynamy od 50zł by dać szansę większej ilości zainteresowanych pomocą. – Magda Lupicka i Ewa Adams zachęcają do pomocy dla ośrodka Siloe z Poznania. – Poniżej podajemy linki do Siloe i z góry dziękujemy za Państwa pomoc, życząc tym samym wspaniałych Świąt.

Ośrodek Siloe: osrodeksiloe.pl i facebookowy zaułek: facebook.com/osrodeksiloe . Grupa – Siloe Bazarek, na której można kupić upominki w ramach darowizny www.facebook.com/groups

Tutaj do wysłuchania rozmowa z Ewą Adams i Magdą Lupicką:

 

Do Studia Dublin ponownie zawitał ks. Krzysztof Sikora SVD, który opowiadał o Adwencie w Irlandii na jej zachodnim wybrzeżu w dobie koronawirusa.

Na pewno będą to inne święta Bożego Narodzenia i inny Adwent.

s. Krzysztof SIKORA – SVD – proboszcz Parafii rzymsko – katolickiej w Roundstone (hrabstwo Galway, Irlandia).

 

Kapłan wskazuje, że epidemia zmienia akcenty przeżywania Bożego Narodzenia. Na dalszy plan schodzi skomercjalizowany aspekt świąt.

W czasie obostrzeń mamy czas, aby lepiej poznać ludzi z którymi żyjemy pod jednym dachem, twierdzi ksiądz Krzysztof Sikora wskazując także, że ludzie czują głód Mszy świętej.

„Na pewno ten Covid jest pewną formą rekolekcji dla wielu osób.” – ocenia.

Zauważa, że dawno nie miał tak mało pogrzebów. Podsumowuje mijający rok. Życie od lockdownu do lockdownu nie toczyło się normalnie, ale okres ten nie był pozbawiony pozytywów. Wskazuje na rozkwit turystyki lokalnej.

Tutaj do wysłuchania rozmowa z ks. Krzysztofem Sikorą SVD:

 

Partner Radia WNET

 

 

 

 

Partner Studia 37 Dublin

 

 

 

 

 

 

 

 

Produkcja: Studio 37 Dublin Radio WNET – grudzień 2020 (C)

 

Studio Dublin na antenie Radia WNET od 15 października 2010 roku (najpierw jako „Irlandzka Polska Tygodniówka”). Zawsze w piątki, zawsze po Poranku WNET zaczynamy ok. 9:10. Zapraszają: Tomasz Wybranowski i Bogdan Feręc, oraz Katarzyna Sudak, Agnieszka Białek, Ewa Witek, Alex Sławiński oraz Jakub Grabiasz.

Dr Kawecki: Stanisław Lem wielokrotnie trafnie przewidział przyszłość. Negatywnie nastawiony był do rozwoju Internetu

Dr Maciej Kawecki o Stanisławie Lemie w kontekście uczczenia jego setnej rocznicy urodzin w 2021 r., przewidywaniach polskiego pisarza i warsztatach dla dzieci.

Dr Maciej Kawecki wskazuje na humanistyczne nastawienie polskiego pisarza. Lem wskazywał na rolę człowieka. Był bardzo oczytanym człowiekiem. W połączeniu z bardzo analitycznym udało mu się wielokrotnie przewidzieć przyszłość.

Pod koniec życia był bardzo negatywnie nastawiony do rozwoju technologicznego, Internetu.

Jak mówi prezes Instytutu Polska Przyszłości im. Stanisława Lema niektórzy biografowie pisarza, krytykowali te słowa. Czas jednak pokazał, że nie była to tylko starcza zgryźliwość, ale uzasadnione obawy.

Naszym głównym projektem jest akcja ogarnij hejt.

Nasz gość mówi, że 100 tys. dzieci ma zostać objętych warsztatami dotyczących bezpieczeństwa w sieci. Wyjaśnia, że warsztaty takie mają dłuższy efekt niż inne sposoby upamiętnienia pisarza.

Wysłuchaj całej rozmowy już teraz!

K.T./A.P.

Studio Dublin – 27.11.2020 – Teresa Buczkowska, Agnieszka Białek, Bogdan Feręc – Polska-IE.com oraz Kuba Grabiasz

W piątkowy poranek przenosimy się do bardzo chłodnej dziś Irlandii. W Studiu Dublin tradycyjnie informacje, komentarze, analizy i korespondencje. Zaczniemy od wizyty w Belfaście i brexitowych wieści.

W gronie gości:

  • Agnieszka Białek – pedagog, trener, przedsiębiorca z Belfastu,
  • Edyta Odrzywołek – logopeda, twórczyni Akademii Troskliwego Rodzica w Dublinie, 
  • Teresa Buczkowska – przedstawicielka Immigrant Council of Ireland,
  • Bogdan Feręc – redaktor naczelny portalu Polska-IE.com,
  • Jakub Grabiasz – redakcja sportowa Studia 37 Dublin.

 

 

Prowadzący: Tomasz Wybranowski

Redaktor wydania: Tomasz Wybranowski

Współpraca: Katarzyna Sudak i Bogdan Feręc

Wydawca techniczny: Andrzej Karaś

Realizator: Dariusz Kąkol (Warszawa) i Tomasz Wybranowski (Dublin)

 

W Studiu Dublin rozpoczniemy tym razem od wizyty w Belfaście. Na posterunku oczy, serce i głos Radia WNET w Irlandii Północnej – Agnieszka Białek.  W zestawie gorących i najświeższych informacji wieści związane z Brexitem, koronawirusowe obostrzenia i przegląd prasy z Belfastu i Londynu.

Nasza korespondentka Agnieszka Białek przytacza najnowsze dane i statystyki związane z koronawirusem w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Okazuje się, że opracowana przez firmy Pfizer i BioNTech szczepionka przeciw Covid-19

Może być dopuszczona do użytku w Wielkiej Brytanii nawet w ciągu najbliższych siedmiu dni – podał 26 listopada późnym wieczorem dziennik „Daily Telegraph”.

To może oznaczać, że Wielka Brytania stanie się pierwszym państwem na świecie, w którym zacznie ona być stosowana.

Agnieszka Białek, głos Radia WNET z Belfastu. Fot. arch. własne.

 

Minister zdrowia Matt Hancock poinformował, że brytyjski rząd formalnie zwrócił się do Agencji ds. Regulacji Leków i Produktów Zdrowotnych (MHRA) o ocenę, czy stworzona przez firmy Pfizer i BioNTech szczepionka może być dopuszczona do użytku.

Tymczasem prognozy dla Wielkiej Brytanii u schyłku roku 2020 są bardziej niż minorowe. Brytyjski PKB skurczy się w tym roku o 11,3 proc., co będzie największym spadkiem od ponad 300 lat. W taki kategoryczny sposób wypowiedział się wczoraj (26 listopada) minister finansów Rishi Sunak, ostrzegając, że pandemia koronawirusa będzie miała długotrwały wpływ na brytyjską gospodarkę.

Nasza kryzysowa sytuacja zdrowotna jeszcze się nie skończyła. A nasza kryzysowa sytuacja ekonomiczna dopiero się zaczęła – powiedział minister finansów Rishi Sunak w Izbie Gmin.

Ze względu na pandemię koronawirusa i niepewność sytuacji w kraju, która zmienia się jak w kalejdoskopie zważywszy na nadciągający Brexit, zamiast budżetu na rok finansowy 2021/2022 Rishi Sunak przedstawił jedynie ogólny plan wydatków. Wypowiedź ministra finansów Wielkiej Brytanii zwiastuje tylko jedno: dramatycznie niski wzrost PKB i wysokie bezrobocie na Wyspach Brytyjskich.

Tutaj do wysłuchania korespondencja Agnieszki Białek:

 

Kolejnym gościem Studia Dublin jest Edyta Odrzywołek, która mieszka i pracuje w Irlandii od czterech lat. Edyta Odrzywołek  jest magistrem logopedii, pedagogiki przedszkolnej oraz nauczycielem edukacji wczesnoszkolnej. Ukończyła studia magisterskie na Uczelni Korczaka w Warszawie. Mój gość jest nie tylko logopedą, ale również pasjonatką tej dyscypliny i rozwoju mowy dzieci a szczególnie maluszków wielojęzycznych.

 

Edyta Odrzywołek. Fot. arch. własne.

Obecnie przgotowuję się do studiów podyplomowych „speach therapy” w Irlandii oraz studiuję (online) logopedię na WSNS w Lublinie, już jako osobny kierunek po to tylko, aby być na bieżąco z metodologią. Chcę zrobić kwalifikacje terapeuty miofunkcjonalnego oraz neurologopedy – chwilowo pandemia uniemożliwia mi podróże do Polski, a zatem praktyki w polskich szpitalach na oddziałach klinicznych a tego wymaga studiowanie neurologopedii.

Tutaj do wysłuchania rozmowa z Edytą Odrzywołek:

 

Pełną godzinę programu witamy z Bogdanem Feręcem. Szef najpoczytniejszego portalu dla Polaków na Szmaragdowej Wyspie – Polska-IE.com i Tomasz Wybranowski, szef Studia Dublin przedstawią najświeższe informacje. Tym razem u progu Adwentu w serwisie tylko dobre informacje. 

Bogdan Feręc, portal Polska-IE – Radio WNET Irlandia

 

Oto w ciężkim czasie koronawirusowej próby pani senator Partii Pracy Moynihan walczy o zakaz eksmisji dla wszystkich. Senator uznała, że sytuacja w kraju jest zła, więc potrzebne są nadzwyczajne środki pomocy mieszkańcom kraju, którzy nie powinni obawiać się utraty mieszkania.

Oświadczenie senator i jednocześnie rzeczniczki Labour Party ds. mieszkaniowych, samorządu lokalnego, dziedzictwa oraz pracowników, pojawiło się w chwili, kiedy rząd zadecydował, że zakaz eksmisji, po zakończeniu trwającego, obejmie wyłącznie osoby zalegające z czynszem.

Zakaz eksmisji obowiązywać będzie okresie od stycznia do kwietnia, ale senator Moynihan uznała, że nie będzie to system sprawiedliwy.

W Irlandii znika zasada oddalania od domu na odległość przekraczającą 5 km, ale w grudniu, wizyty domowe, nadal mogą być obłożone zakazem, czyli wciąż, nie będzie można odwiedzać rodzin oraz znajomych w ich domach.

Irlandia świątecznie

 

Zakaz odwiedzin zniknie w tygodniu świątecznym, jednak rząd nadal zalecać będzie ich ograniczenie, by utrzymać wirus w ryzach.

Nie będzie także w okresie świąt Bożego Narodzenia ograniczeń dotyczących ilości osób, więc rodziny będą mogły spotykać się w większym gronie, chociaż i tutaj gabinet premiera Martina planuje podpowiadać, aby nie nadużywać tej możliwości.

Do 20 lub 21 grudnia obowiązywać będzie prawdopodobnie zakaz opuszczania hrabstwa, w którym się mieszka, a po jego zniesieniu, również wydane zostanie zalecenie, by rozważyć dalsze podróże. Zakaz podróżowania po kraju może powrócić tuż po świętach.

W samolotach australijskiej linii Quantas chcą certyfikatów szczepień, zaś w Ryanair bez szczepionki polecimy… przynajmniej na kontynencie europejskim. Jeden z szefów Ryanair Eddie Wilson powiedział, że wymóg szczepienia przed lotem, raczej nie będzie dotyczył lotów, jakie realizuje Ryanair.

W sprawie chodzi o to, że IATA może zalecić szczepienia wyłącznie w lotach międzykontynentalnych, a Ryanair, realizuje loty krótkie, głównie w Europie, więc raczej nie będzie wymagał od swoich pasażerów świadectwa szczepienia przeciwko koronawirusowi.

Tytaj do wysłuchania korespondencja Bogdana Feręca, szefa portalu Polska-IE.com:

 

W sportowym okienku Studia Dublin o irlandzkim sporcie przez pryzmat drugiego zamknięcia Republiki Irlandii (lockdown’u) i o implikacjach z tym związanych. Z Jakubem Grabiaszem przyglądamy się wczorajszym meczom piłkarskich jedynaków Polski i Republiki Irlandii w Lidze Europu UEFA. I Lech Poznań i Dundalk FC zgodnie przegrali swoje mecze.

 

Tutaj do wysłuchania rozmowa z Jakubem Grabiaszem:

 

Teresa Buczkowska, nasza rodaczka w Immigrant Council of Ireland. Fot. arch. własne.

 

Ostatnim gościem Studia Dublin jest Teresa Buczkowska, która przedstawia sytuację imigrantów na Szmaragdowej Wyspie w obliczu brexitu. Popularniejsze stają się hasłą antyemigracyjne.

Przedstawicielka Immigrant Council of Ireland wskazuje na antyimigranckie hasła głoszone przez irlandzkich polityków chociaby w ostatnich kampaniach do Parlamentu Europejskiego, czy parlamentarnych na Szmaragdowej Wyspie.

Teresa Buczkowska przypomniaa także o wpływie, jaki mają obywatele i rezydenci Irlandii na swoich polityków, dla których są ich pracodawcami.

Teresa Buczkowska jest polską imigrantką, która mieszka w Irlandii od 2005 roku. Do Immigrant Council of Ireland dołączyła w 2013 roku, początkowo jako stażystka integracyjna, aby w 2015 roku zostać koordynatorką zespołu do spraw integracji. Teresa posiada tytuł magistra etnografii i antropologii społecznej krakowskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Teresa Buczkowska jest także wykwalifikowanym trenerem w dzidzinach różnorodności i kompetencji międzykulturowych, oraz walki z rasizmem. W 2019 roku otrzymała stypendium Irlandzkiej Komisji Praw Człowieka i Równości na studia dyplomowe w zakresie praw człowieka i równości w Instytucie Administracji Publicznej. 

W grudniu 2019 roku Teresa została powołana do zarządu Arts Council / Rady Artystycznej.

Tutaj do wysłuchania rozmowa z Teresą Buczkowską:

opracowanie: Alekasander Popielarz i Tomasz Wybranowski

Współpraca: Katarzyna Sudak & Bogdan Feręc – Polska-IE.com

Oprawa fotograficzna: Tomasz Szustek


Partner Radia WNET

 

Partner Studia 37 Dublin

Produkcja: Studio 37 Dublin Radio WNET – listopad 2020 (C)

 

7 lat więzienia dla sprzedawcy książek religijnych o tematyce chrześcijańskiej sprowadzonych do Chin przez internet

W 2015 roku Xi Jinping wysunął propozycję „sinizacji” religii. Przedstawił swój plan dostosowania religii – chrześcijaństwa, buddyzmu i innych – do potrzeb „socjalizmu z chińskimi cechami” KPCh.

Frank Yue

Według informacji podanych przez Radio Free Asia (RFA) Chen Yu został skazany 27 września za swoją działalność biznesową. Został również ukarany grzywną w wysokości 200 000 juanów (29 450 dolarów). Chen sprzedał ok. 770 różnych książek religijnych i czasopism, które zaimportował ze Stanów Zjednoczonych i Tajwanu.

Nie tylko Chen ma kłopoty z władzami; podobno jego klienci również stali się podejrzanymi w dochodzeniu prowadzonym przez lokalną policję. RFA poinformowało, że władze wytropiły klientów Chena, korzystając z informacji o zamówieniach, które pobrano z systemu jego sklepu internetowego.

Klienci, którzy przedstawili się jako chrześcijanie z prowincji Shandong, Henan i Zhejiang powiedzieli, że policja przeprowadziła obławę na ich domy i zarekwirowała książki religijne niezatwierdzone przez Komunistyczną Partię Chin.

Według RFA, policja „uznała Wheat Study za siłę antychińską” w trakcie przeszukiwania domów. Wheat Study to nazwa księgarni internetowej Chena. Zgodnie z notatką władz lokalnych, którą pozyskało RFA, policja przesłuchała ponad 10 000 podejrzanych klientów.

Pewien chrześcijanin, pod warunkiem zachowania anonimowości, wyraził dezaprobatę wobec wyroku sądu w sprawie Chena. – To bardzo niesprawiedliwe, ponieważ chrześcijanie, prowadząc takie księgarnie, nie powodują żadnych zakłóceń w społeczeństwie – stwierdził w wywiadzie dla RFA.

– Wiele lat temu było łatwiej. Można było kupować chrześcijańskie publikacje w internecie według własnego uznania. Teraz wszystkie są zakazane. Wyśledzą cię, jeśli zostawisz jakąś wiadomość. W zasadzie nic nie kupujemy. Pobieram wersje elektroniczne online, ponieważ wiem, jak obejść Wielki Firewall.

(…) Na spotkaniu Zjednoczonego Frontu, które odbyło się w Pekinie w dniach 18–20 maja 2015 roku, chiński przywódca Xi Jinping po raz pierwszy wysunął propozycję „sinizacji” religii. Przedstawił swój plan dostosowania religii – chrześcijaństwa, buddyzmu i innych – do potrzeb „socjalizmu z chińskimi cechami” KPCh. Od tego czasu w całym kraju pojawiały się doniesienia o kościołach, z których władze siłą usuwały krzyże.

Według danych z „Bitter Winter”, czasopisma poświęconego wolności religijnej i prawom człowieka, w tym roku, w okresie od stycznia do kwietnia, co najmniej 250 krzyży zostało usuniętych z kościołów w miastach Lu’an, Ma’anshan i Huaibei w prowincji Anhui.

Cały artykuł Franka Yue pt. „Sprzedawca książek religijnych w Chinach skazany na 7 lat więzienia” znajduje się na s. 15 listopadowego „Kuriera WNET” nr 77/2020.

 


  • Z przykrością zawiadamiamy, że z powodu ograniczeń związanych z pandemią ten numer „Kuriera WNET” można nabyć wyłącznie w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
  • Od lipca 2020 r. cena wydania papierowego „Kuriera WNET” wynosi 9 zł.
Artykuł Franka Yue pt. „Sprzedawca książek religijnych w Chinach skazany na 7 lat więzienia” na s. 15 listopadowego „Kuriera WNET” nr 77/2020

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Grób Fryderyka Chopina na cmentarzu Père-Lachaise łatwo znaleźć. To tam, gdzie jest najwięcej świateł

Serce Chopina przewieziono do Polski. Francuzi zarzucają Polakom, że lubią kawałkować swoich zmarłych i rozpraszać ich szczątki po świecie. Tak mogą mówić tylko ludzie nie znający historii.

Piotr Witt

My – zacofana Polonia paryska – nie nawróciliśmy się jeszcze na Halloween. Wspominając naszych zmarłych w Zaduszki, zbieramy się przy grobie wielkiego rodaka i słynnego emigranta. Szczątki Mickiewicza i Słowackiego zostały przeniesione na Wawel, szczątki doczesne Norwida przepadły we wspólnej mogile biedaków. Na cmentarzu Père-Lachaise pozostał trup Chopina. Każdego roku jest nas tutaj wielu. Temu, kto przyjdzie na Père-Lachaise w dzień Wszystkich Świętych, nie znając cmentarza, i pyta o drogę, tłumaczą: proszę wejść trochę wyżej i spojrzeć w prawo. Grób Chopina znajduje się tam, gdzie jest najwięcej świateł.

Nie tylko my tutaj przychodzimy i nie tylko paryżanie. Miesiąc temu w sąsiedniej alejce spotkałem młodego człowieka z wiązanką pąsowych róż. Przyleciał z Argentyny, żeby złożyć kwiaty na grobie uwielbianego kompozytora. Dla nas – Polonii paryskiej – miejsce ma dodatkowe znaczenie.

Po zamknięciu przed kilku laty pałacyku Instytutu Polskiego przy ulicy Jean Goujon i wyproszeniu polskich stowarzyszeń z rue Legendre przez tych, którzy chcą sprzedać pałacyk Stowarzyszenia Kombatantów, pozostało nam miejsce na cmentarzu. Ironia losu sprawiła, że mickiewiczowska tradycja dziadów – agap cmentarnych — wciąż żyje wśród nas, polskich emigrantów 2020.

(…) Serce Fryderyka wyjęto i przewieziono do Polski. Znajduje się w parafialnym kościele rodziny Chopinów pw. Świętego Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, wmurowane w filar. Francuzi zarzucają z tego powodu Polakom, że lubią kawałkować swoich zmarłych i rozpraszać ich szczątki po świecie. Tak mogą mówić tylko ludzie nie znający historii. To stary obyczaj francuski. Wnętrzności Napoleona stoją w wazie ze złoconego srebra obok trumny u Inwalidów. Za monarchii, po śmierci członka rodziny królewskiej, wyjmowano jego serce i umieszczano je w relikwiarzu ze złoconego srebra. Najwięcej tych pudełeczek o kształcie serca zawieszono w kościele oo. jezuitów pw. św. Pawła przy ulicy Rivoli. Podczas rewolucji ludność rozgrabiła część, zanim Konwent wziął sprawę w swoje ręce.

Skutkiem rewolucji były braki w zaopatrzeniu. Między innymi, w rezultacie blokady angielskiej na Morzu Śródziemnym, zabrakło malarzom francuskim koloru mumii. Tak nazywano farbę ciemnokasztanową, otrzymywaną ze sproszkowanych mumii sprowadzanych z Egiptu. Konwent, pragnąc, aby dynastia Burbonów do czegoś ludowi posłużyła przynajmniej po śmierci, obarczył Vivant-Denona misją sprawiedliwego przydziału poszukiwanego pigmentu. Są w Luwrze malowane tymi sercami arcydzieła. Martin Rolling miał ich podobno czterdzieści pięć.

Tradycja serca-relikwii była tak silna, że za rewolucji, po śmierci następcy tronu zamęczonego przez jakobinów, lekarz, który dokonał sekcji zwłok, z narażeniem życia wyjął serce z piersi dziecka i przechował je do czasu powrotu Burbonów z emigracji. Spór o to serce znalazł rozwiązanie dopiero kilka lat temu. Badanie DNA relikwii i żyjących Burbonów potwierdziło jego autentyczność.

Ale z Chopinem sprawa była zupełnie inna. Serce wyjęto na jego prośbę, a nawet żądanie. Paniczna obawa, aby nie pogrzebano go żywcem, prześladowała Fryderyka od lat. Od kiedy, wkrótce po jego przyjeździe do Francji, wybuchła pandemia cholery. Władze sanitarne Paryża czekały na nią od dawna. Dzisiejszy koronawirus przyleciał z zarażonym studentem z Wuhan jetem w ciągu kilkunastu godzin. Cholera 1832 podróżowała pieszo i konno. Zajęło jej pięć lat, zanim z Chin dotarła do Paryża przez Syberię i Europę, pozostawiając po drodze setki tysięcy trupów i przepełnione cmentarze. Władze zaopatrzyły Paryż w leki, w których skuteczność wierzono, rozlepiono na murach przepisy sanitarne, otwarto ogromny szpital św. Ludwika i inne szpitale czasowe oraz hospicja, trzymane w pogotowiu na wypadek epidemii.

Wszystko na nic. Nie znano ani etiologii cholery, ani terapii. Wiedziano jednak, że zaraza to jest coś, co zaraża, i starano się pozbyć zwłok jak najprędzej. Grzebano w pośpiechu i zdarzało się podobno, że niektórych pochowano żywcem. Takie przynajmniej opowieści krążyły wśród artystów nie tylko w salonie Aleksandra Dumasa. W Brukseli znajduje się muzeum Antoine’a Wiertza. Można tam zobaczyć kilka obrazów, na których ten dziwny malarz romantyczny przedstawił domniemanego nieboszczyka, jak uchyla wieko trumny w grobowcu, usiłując się wydobyć. W jednym z tych przedstawień można przeczytać umieszczony na wieku trumny urzędowy napis: Zmarły na cholerę. Zaświadczone przez nas, Doktorów Sandoutes; pieczęć i podpisy lekarzy. Na innym jest i data: Paryż 17 lipca 1832.

Cały artykuł „Zaduszki paryskie” Piotra Witta, stałego felietonisty „Kuriera WNET”, obserwującego i komentującego bieżące wydarzenia z Paryża, można przeczytać w całości w listopadowym „Kurierze WNET” nr 77/2020, s 3 – „Wolna Europa”.

Piotr Witt komentuje rzeczywistość w każdą środę w Poranku WNET na wnet.fm.

 


  • Z przykrością zawiadamiamy, że z powodu ograniczeń związanych z pandemią ten numer „Kuriera WNET” można nabyć wyłącznie w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: egazety.pl, nexto.pl lub e-kiosk.pl.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
  • Od lipca 2020 r. cena wydania papierowego „Kuriera WNET” wynosi 9 zł.
Artykuł Piotra Witta pt. „Zaduszki paryskie” na s. 3 „Wolna Europa” listopadowego „Kuriera WNET” nr 77/2020

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

„Mały Oświęcim. Dziecięcy obóz w Łodzi”. Książka z relacjami ocalonych i zeznaniami z procesu sadystycznej strażniczki

Łódzki obóz dla młodzieży i dzieci zaliczono do kategorii obozów koncentracyjnych. Przejął pod swój zarząd 15 obozów, a wśród nich Mauthausen, Ravensbrück, Oświęcim i 4 obozy specjalne dla młodzieży.

Błażej Torański

Poniższy tekst jest częścią II rozdziału książki autorstwa Jolanty Sowińskiej-Gogacz i Błażeja Torańskiego pt. Mały Oświęcim. Dziecięcy obóz w Łodzi, wydanej przez Prószyński Media w 2020 r. Książka zawiera relacje ocalonych z jedynego na terenie Polski koncentracyjnego obozu hitlerowskiego dla polskich dzieci w Łodzi oraz zeznania z procesu strażniczki Eugenii Pohl, skazanej za bestialskie znęcanie się nad dziećmi.

Z aktu oskarżenia Genowefy Pohl vel Eugenii Pol:

„Od połowy 1942 roku do dnia 19 stycznia 1945 roku w Łodzi, idąc na rękę władzy hitlerowskiego państwa niemieckiego, jako nadzorczyni w obozie koncentracyjnym dla dzieci i młodzieży polskiej (…) brała udział w zabójstwach nieletnich więźniów, świadomie i systematycznie stosując wobec nich metody zmierzające do zupełnego ich wyniszczenia przez ciągłe bicie, głodzenie, polewanie wodą w dni zimne i mroźne. (…) Postanowiono kierować do obozu młodocianych i dzieci obojga płci w wieku od 8 do 16 lat. (…) Obóz łódzki podlegał policji kryminalnej, wchodzącej w skład służby bezpieczeństwa Rzeszy. (…) Cały personel policji bezpieczeństwa, a więc gestapo i kripo, musiał należeć do SS. (…) Załogę (…) rekrutowano z mocno zahartowanych pod względem hitlerowskiego światopoglądu osób”.

***

Trzydziestego kwietnia 1942 roku Oswald Pohl (zbieżność nazwisk), szef Głównego Urzędu Gospodarczo-Administracyjnego SS, raportuje: łódzki obóz dla młodzieży i dzieci zaliczono do kategorii obozów koncentracyjnych. Przejął pod swój zarząd piętnaście obozów, a wśród nich Dachau, Sachsenhausen, Buchenwald, Mauthausen, Ravensbrück, Gross-Rosen, Oświęcim i cztery obozy specjalne dla młodzieży, w tym Jugendschutzlager Litzmannstadt. (…)

Okładka książki Jolanty Sowińskiej-Gogacz i Bartosza Torańskiego „Mały Oświęcim. Dzięcięby obóz w Łodzi”

Helena Leszyńska:

– Jak słyszę nazwisko Pohl, robi mi się słabo.

Wiesława Skibińska-Skutecka:

– Bicie sprawiało jej radość. Bijąc, śmiała się.

Jadwiga Pawlikowska:

– Była jedną z najbardziej sadystycznych nadzorczyń.

Gertruda Piechota-Górska:

– Była okropna. Biła wszystkim, nawet łyżkami do zupy. Biła i starsze, i młodsze dziewczynki, jak któraś się jej nie spodobała.

Gertruda Skrzypczak:

– Zła, okrutna. Biła, czym popadło. Nigdy nie widziałam jej bez pejcza. Traciłyśmy przytomność.

Emilia Mocek-Kamińska:

– Ordynarna i szorstka. Raz zerwała nas w nocy z łóżek i popędziła na boso, w koszulinkach, do pompy. Kazała nam się myć w zimnej wodzie, a potem nas biła.

Maria Delebis:

– Raz w Dzierżąznej się topiłam, a Pohl odepchnęła mnie gałęzią od brzegu.

Krystyna P.:

– Baliśmy się jej. Na patkach munduru miała znak SS, dwie błyskawice. Na nogach oficerki, a w ręku pejcz. Czasami pejcz nosiła w bucie. Biła nim za najmniejsze przewinienia albo bez powodu. Raz podczas posiłku wybierałam koleżance wszy. Pohlowa zaczęła bić mnie pejczem. Zasłoniłam twarz, ale proszę spojrzeć, nad prawym okiem mam bliznę.

Byłam też świadkiem, jak Pohl z Bayerową wybierały dziewczynki do wojskowych domów publicznych. Szukały jasnych i ciemnych blondynek, z niebieskimi i czarnymi oczami. Pohl tłumaczyła im, że będą miały dobrze, jedzenia w bród i nie będą ciężko pracować. Ładowano je potem na ciężarówki i wywożono z obozu. Przyszedł dzień, że wybrano i mnie. Nie chciałam, więc zostałam pobita.

Krystyna Wieczorkowska-Lewandowska:

– Uważam, że Genowefa Pohl była największym potworem w obozie. Na pierwszej rozprawie w Łodzi jedna z dziewczynek, już wtedy dorosła kobieta, podczas wprowadzania Pohlowej na salę sądową uderzyła ją w plecy butem, wysokim obcasem. Potem obstawa była skuteczniejsza, bo nas, jako świadków, wprowadzano wejściem bocznym.

Alicja Kwaśniewska-Krzywda:

– Bałyśmy się Pohlowej, drżałyśmy wiecznie, żeby nas nie dosięgła. Pohlowa… Potwór! Na pejczu miała końcówkę – jak uderzyła, to skóra pękała.

Zofia Jaworska:

– Biła, gdzie popadnie. W głowę, plecy, ręce, brzuch.

Brygida Sierant-Casselius:

– Kijem wybierała sobie dziewczynki do bicia.

Helena Leszyńska:

– Kije, które nosiły nadzorczynie, Bayer i Pohl, nie były drewniane. Sztywne, oplecione skórą, jakby w środku znajdował się stalowy pręt.

Nelly Pielaszkiewicz [w obozie Halina Pawłowska]:

– Wymagała, aby przechodzić obok „na baczność”, a zwracać można się było do niej wyłącznie po niemiecku: Bitte, Frau Aufsehrin.

Alicja Molencka-Gawryjołek:

– Biła, kopała butami, a nawet uderzała cegłą. Za jedno słowo polskie albo za wzięcie zgniłego kartofla. Odbiła mi nerki. Bałyśmy się panicznie nawet jej wzroku.

Maria Wiśniewska-Jaworska:

– Potrafiła dziecko zamknąć w szafie na noc, a ono mdlało, bo nie miało dostępu powietrza. Mówiła do nas: „I tak wszystkie zdechniecie”. […]

Pomnik Pękniętego Serca w miejscu, gdzie mieścił się obóz | Fot. z archiwum J. Sowińskiej-Gogacz

Emilia Mocek-Kamińska pamięta, jak zimą Sydonia Bayer i Eugenia Pohl kazały Teresie Jakubowskiej zrobić na śniegu „orła”. Leżącą biły pejczem, aż zemdlała. Wtedy rozkazały przynieść dwie konwie wody i wylać na Teresę. Zostawiły ją na mrozie.

Jan Woszczyk:

– Mogło być wtedy minus dziesięć stopni mrozu. Oblana wodą dziewczynka pokryła się kryształkami lodu. Nadzorczynie stały obok i się śmiały. Wreszcie pozwoliły nam, chłopcom, zanieść pobitą dziewczynkę do pralni. Nie żyła. Ciało miała poobijane, a z ust, nosa i uszu ciekła krew. Na jej twarzy zastygł grymas bólu. (…)

***

W areszcie śledczym przy ulicy Kraszewskiego w Łodzi poznała ją w 1971 roku publicystka Elżbieta Królikowska-Avis, wtedy działaczka tajnej, antykomunistycznej organizacji Ruch, skazana na dwa lata więzienia. W jedenastoosobowej celi siedziały ze złodziejkami, włamywaczkami i luksusowymi prostytutkami z hotelu Grand. Z Eugenią Pol sąsiadowały na tej samej, piętrowej pryczy. Dwudziestosześcioletnia dziennikarka i więźniarka polityczna spała na górze, a czterdziestoośmioletnia volksdeutschka i wachmanka na dole.

– Słowem nie wspomniała o przeszłości. Powiedziała, że aresztowano ją w związku z nadużyciami finansowymi w żłobku, ale jak wszystkie inne kryminalne twierdziła, że jest niewinna – mówi Elżbieta Królikowska-Avis.

– Wysoka, szczupła, o ogorzałej, apoplektycznej cerze i z fryzurą z lat czterdziestych. Stanowczy, męski charakter, żadnych subtelności – opisuje wachmankę. – Zdystansowana. O silnym instynkcie samozachowawczym, kontrolująca słowa, starająca się o dobre relacje z innymi więźniarkami. „Trzeba to wszystko przetrwać”, powtarzała. „Szczególnie że jestem niewinna”. […]. W tym areszcie Królikowska-Avis prenumerowała między innymi „Dziennik Łódzki”, gdzie przeczytała informację o procesie Eugenii Pol, volksdeutschki z obozu na Przemysłowej, której zarzuca się zakatowanie jedenaściorga polskich dzieci.

– Byłam w szoku. Pokazałam jej gazetę. „Pani Gieniu, co to jest?” Zaczęła płakać. Zatem wiedziałam, że to prawda. Zabębniłam w metalowe drzwi. Przyszła oddziałowa. „Pani oddziałowa, albo ona wychodzi z celi, albo ja”, powiedziałam. „Pol, pakujcie się!”, zdecydowała. Zbrodniarka spakowała swoje rzeczy w koc i wyszła. Przez kilka miesięcy nie wychodziła na spacerniak, bała się, że ją więźniarki pobiją. Nie ukrywałam bowiem informacji z „Dziennika Łódzkiego”.

***

Genowefa Pohl vel Eugenia Pol w ostatnim słowie swojego procesu:

– Czuję się niewinna. Stoję przed Wysokim Sądem nie jako człowiek, ale jako męczennik. Nie jestem zbrodniarzem, nikogo nie zabiłam, mam czyste serce.

***

Drugiego kwietnia 1974 roku Sąd Wojewódzki w Łodzi skazał Genowefę Pohl vel Eugenię Pol w procesie poszlakowym na dwadzieścia pięć lat więzienia. Wielokrotnie zmieniano materiał dowodowy, świadkowie – zeznania. Przyznała się do eksterminacji dzieci polskich („jako członek niemieckiej załogi obozu”), ale nie do przypisywanych jej morderstw. W 1989 roku złagodzono jej wyrok, odzyskała wolność. Zamieszkała w łódzkiej dzielnicy Dąbrowa. Zmarła w 2003 roku.

Fragmenty rozdziału II autorstwa Bartosza Torańskiego „To nie ja” z książki Jolanty Sowińskiej-Gogacz i Bartosza Torańskiego pt. „Mały Oświęcim”, znajdują się na s. 6 październikowego „Wielkopolskiego Kuriera WNET” nr 76/2020.

 


  • Od lipca 2020 r. cena wydania papierowego „Kuriera WNET” wynosi 9 zł.
  • Ten numer „Kuriera WNET” można nabyć również w wersji elektronicznej (wydanie ogólnopolskie, śląskie i wielkopolskie wspólnie) w cenie 7,9 zł pod adresem: e-kiosk.pl, egazety.pl lub nexto.pl.
  • Czytelnicy gazety za granicą mogą zapłacić za nią PayPalem lub kartą kredytową na serwisie gumroad.com.
  • Prenumerata 12-miesięczna wersji elektronicznej: 87,8 zł.
  • Wydania archiwalne „Kuriera WNET” udostępniamy gratis na www.issuu.com/radiownet.
Fragmenty rozdziału II autorstwa Bartosza Torańskiego „To nie ja” z książki Jolanty Sowińskiej-Gogacz i Bartosza Torańskiego pt. „Mały Oświęcim” na s. 6 październikowego „Wielkopolskiego Kuriera WNET” nr 76/2020

Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego