Jerzy Zdziechowski / kolejna audycja z cyklu „Czy Fortuna kołem się toczy?” / Poranek WNET

Jerzy Zdziechowski, już jako minister skarbu, w drugiej połowie 1925 roku, zdołał złagodzić skutki kryzysu w oparciu o samoczynnie deprecjonującego się złotego, dążącego do realnego kursu.

Audycję o reformach gospodarczych Władysława Grabskiego skończyliśmy na dniu jego dymisji z funkcji premiera, 13 listopada 1925 roku, spowodowanej konfliktem z prezesem Banku Polskiego, który odmówił Grabskiemu interwencji giełdowej, gdy złoty doświadczył kolejnego załamania. Stanowisko prezesa Banku Polskiego podzielał wtedy Jerzy Zdziechowski, który objął stanowisko ministra skarbu po dymisji Grabskiego, bohater dzisiejszej audycji ekonomicznej, polityk i ekonomista.

Jerzy Zdziechowski, który wspólnie z Władysławem Grabskim wprowadzał reformę walutową, uważał, że wprowadzona właśnie nowa waluta (polski złoty) jest przewartościowana w stosunku do starej i walut zagranicznych, a podstawowym obowiązkiem państwa jest obrona polskiej produkcji, a nie sztywnego kursu waluty – w tamtym czasie trwał kryzys: spadała produkcja i eksport, rósł import, a rezerwy złota i walut odpływały z kraju; wiele przedsiębiorstw popadło w ruinę.

Zdziechowski, już jako minister skarbu, w drugiej połowie 1925 roku, zdołał złagodzić skutki kryzysu w oparciu o samoczynnie deprecjonującego się złotego, dążącego do realnego kursu. W rządzie Aleksandra Skrzyńskiego, Jerzy Zdziechowski wprowadził koncepcję tzw. „parytetu gospodarczego złotego”. W efekcie kurs złotego ustabilizował się na poziomie 9 zł za dolara, co było 72% dewaluacją złotego w porównaniu do ustawowego kursu z 1924 roku.

Zdziechowski uważał, że kurs waluty powinien mieć oparcie w życiu gospodarczym. Oceniał, że ówczesna dewaluacja polskiej waluty była, po I wojnie światowej, pierwszą na świecie operacją obniżenia w walucie zawartości w niej złota – dolar był wtedy w pełni wymienialny na złoto. Było to jego niekwestionowanym osiągnięciem ze względu na dokonanie tego w wyniku wielu związanych ze sobą działań ukierunkowanych na osiągnięcie rentowności produkcji i ochrony gospodarki przed falą inflacyjną, a nie za pomocą ustawowej dewaluacji, która musiałaby wiązać się z zaangażowaniem znacznych rezerw złota i dewiz do obrony nowego kursu.

Zdziechowski bacznie badał relację pomiędzy walutą i złotem a procesami gospodarczymi. Wprowadził pojęcie „parytetu gospodarczego pieniądza”, który definiował jako taki kurs waluty w stosunku do złota, który zapewnia poziom cen umożliwiający rozwój rentownej i konkurencyjnej produkcji przemysłowej z przeznaczeniem na rynki światowe. Pisał o tym m.in. w wydanej w 1955 roku pracy pt. „Skarb i Pieniądz 1918-1939”.

Jerzy Zdziechowski urodził się 27 sierpnia 1880 roku w Rozdole, miejscowości położonej nieopodal miasta Bałta, które obecnie znajduje się na terenie Ukrainy w pobliżu granicy z Mołdawią. Był posłem na Sejm I kadencji w II Rzeczpospolitej. W czasie zaborów był m.in. członkiem Ligi Narodowej, a po I wojnie światowej działał w Związku Ludowo-Narodowym i Stronnictwie Narodowym. Po wybuchu II wojny światowej udał się na emigrację i przebywał w Londynie. Jest autorem wielu prac z zakresu ekonomii.

Jerzy Zdziechowski zmarł 25 kwietnia 1975 roku w Krakowie.

 

Komentarze