Szczęśliwe dzieciństwo w przedwojennej Polsce, udział w konspiracji, Powstanie Warszawskie, studia i praca w powojennym podziemiu, więzienie dla kobiet w Fordonie. A potem lata pracy naukowej oraz, kiedy już było to możliwe, ogromny wysiłek nad opisem i dokumentacją historii lat powojennych – to tylko niektóre fragmenty jakże polskiego życiorysu prof. Barbary Otwinowskiej.
W 2015 roku była gościem Poranka WNET. Unikając pytań o swój udział w walce, opowiadała o tych, którzy już odeszli – To, że byłam w więzieniu i poznałam taki krąg ludzi zobowiązał mnie do pisania i tworzenia wystaw – mówiła.
W 2005 roku IPN uhonorował Barbarę Otwinowską nagrodą Kustosza Pamięci Narodowej. 28 maja 2007 r. prezydent Lech Kaczyński zaliczył ją w poczet odznaczonych Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Oprócz tego, została odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami – za udział w Powstaniu Warszawskim, Krzyż AK, dwukrotnie Medal Wojska oraz Warszawski Krzyż Powstańczy.
– Przede wszystkim jest duma. Po złożeniu przysięgi konspiracyjnej poczułam, że to coś pięknego być żołnierzem Polski podziemnej. (…) Przy ulicy Zielnej, naprzeciwko PAST-y, przez jakiś czas prowadziłam konspiracyjną skrzynkę wywiadu „Wschód”. Nawet nie wiedziałam kogo obsługuję, panie przynosiły zabaweczkę tekturową, nie pytałam co jest w środku, wiedziałam, że muszę ją dobrze schować. Nauczyłam się nie pytać – opowiadała.
Urodziła się 11 czerwca 1924 r. w Toruniu, w rodzinie o tradycjach ziemiańskich i patriotycznych. Do 1939 r. uczęszczała do Gimnazjum ss. Urszulanek we Lwowie. Po dwu latach przerwy kontynuowała naukę na tajnych kompletach u ss. Nazaretek w Warszawie, gdzie w maju 1944 r. zdała maturę. Od stycznia 1943 r. działała w szeregach AK, używając pseudonimu „Witek Błękitny”. Brała udział w Powstaniu Warszawskim jako łączniczka, sanitariuszka i wartowniczka w Kompanii Sztabowej 100 (WSOP). Po upadku powstania została wywieziona na roboty do Niemiec (Zagłębie Ruhry).
Wiosną 1945 r. powróciła do kraju i podjęła pracę zarobkową, a we wrześniu 1945 r. rozpoczęła studia polonistyczne i romanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Od kwietnia do maja 1947 r. udzielała pomocy swojemu kuzynowi – Stanisławowi Kuczyńskiemu ps. „August”, który był kurierem II Korpusu do rtm. Witolda Pileckiego, przybyłym nielegalnie do Polski w celu organizowania przerzutu rodzin oficerów II Korpusu do Berlina. W swoim mieszkaniu przechowywała przywiezione przez niego instrukcje oraz umożliwiła mu nawiązanie kontaktów organizacyjnych. Przed aresztowaniem mieszkała w Otwocku.
28 maja 1947 r. została zatrzymana przez UB w związku ze śledztwem i procesem rtm. Witolda Pileckiego i jego współpracowników pod zarzutem udzielania pomocy Stanisławowi Kuczyńskiemu. Prokuratura Wojskowa wydała nakaz jej aresztowania 7 czerwca 1947 r. Przeszła śledztwo w MBP i na X oddz. przy ul. Rakowieckiej. Wyrokiem WSR w Warszawie z dnia 30 września 1947 r. oraz z dnia 21 października 1948 r. została skazana z art. 5 i 6 MKK na 3 lata więzienia. Od maja 1949 r. była więziona w ZK w Fordonie, skąd po odbyciu kary została zwolniona 7 czerwca 1950 roku.
Po zwolnieniu mieszkała w Warszawie. Powróciła na przerwane studia polonistyczne i w 1952 r. uzyskała magisterium na UW. Pracowała w Instytucie Badań Literackich PAN w Warszawie, gdzie w 1967 r. uzyskała doktorat, a w 1975 r. habilitowała się, zaś w 1986 r. otrzymała profesurę filologii polskiej. Jest badaczem literatury staropolskiej.
Niezależnie od prac naukowych, zgodnych z wykształceniem i stanowiskiem naukowym, z wielkim poświeceniem i pasją zajmowała się historią działań niepodległościowych kobiet, ze szczególnym uwzględnieniem więźniarek Fordonu. Współredagowała miesięcznik „Nike” Środowiska Fordoniarek Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. W 1992 r. wydała Wiersze więzienne Ireny Tomalakowej. Zebrała, opracowała oraz poprzedziła wstępem zbiór wierszy autorstwa więźniów politycznych Przeciwko złu. Wiersze i piosenki więzienne 1944–1956, oraz wydała tom I Zawołać po imieniu. Księga kobiet – więźniów politycznych 1944–1958.
Działała w Społecznej Fundacji Pamięci Narodu Polskiego, w której pełniła funkcję Kanclerza Orderu „Polonia Mater Nostra Est”. Mieszkała z rodziną w Warszawie.
Jej wspomnienia można również przeczytać w Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego
WJB, źródło: Radio WNET/ipn.gov.pl/prezydent.pl
