Wystawa kreśli mapę relacji, jakie nawiązywali między sobą artyści, a także śledzi narastanie i rozwój awangardowych idei od ekspresjonizmu i formizmu, przez konstruktywizm aż po surrealizm. Ekspozycja prezentuje wybór najcenniejszych prac na papierze ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie – rysunków, grafik, fotogramów i fotomontaży.
Prezentacje tego rodzaju należą do rzadkości, co wynika z wrażliwości podłoża na działanie światła. Ekspozycję uzupełnia zespół czasopism oraz książek zaprojektowanych przez wybitnych reprezentantów nowoczesnej typografii.
Ośrodki życia artystycznego
Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku, w atmosferze powszechnego fermentu, gorączkowego entuzjazmu, a także niepewności jutra, artyści awangardy pragnęli tworzyć nową sztukę dla nowego człowieka. Życie artystyczne młodego państwa skupiało się w ważnych ośrodkach – w Warszawie, Krakowie, Lwowie, Poznaniu i Łodzi. Wystawa prezentuje awangardowe ugrupowania skupione w tych miastach, przypominając twórczość wybitnych postaci: Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, Andrzeja Pronaszki, Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego), Henryka Stażewskiego, Władysława Strzemińskiego, Marka Włodarskiego.
Karol Hiller (1891–1939), Kompozycja | Composition, ok. | ca 1932 ,heliografika, papier fotograficzny |
heliography, photographic paper, 11,4 × 8,9 cm, © Muzeum Narodowe w Warszawie
Zawikłany splot awangardy
Chociaż zazwyczaj wiąże się formizm z Krakowem, konstruktywizm z Warszawą, a surrealizm ze Lwowem, dokładniejsza analiza biografii artystów oraz zmiennych kolei ich praktyki twórczej komplikuje ten obraz. Wpływy ekspresjonizmu pojawiły się w środowisku poznańskich artystów skupionych wokół czasopisma „Zdrój”, ale także w Krakowie, w swoistej wersji formizmu, łączącego elementy ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu. Z formizmem można łączyć wczesne prace Wacława Wąsowicza (Warszawa) czy Ludwika Tyrowicza (Lwów), a z konstruktywizmem – projekty Aleksandra Krzywobłockiego, związanego z lwowskim Zrzeszeniem Artystów Plastyków Artes. Awangardowe nurty w Polsce nakładały się na siebie, wzajemnie podważały, formowały zawikłany splot. Przez ten labirynt wpływów i zależności prowadzą widzów dzieła zgromadzone na wystawie „Miejska rewolta. Awangarda w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie”, najlepiej świadczące o skomplikowanych dziejach sztuki awangardowej.
Henryk Berlewi (1894–1967), Mechanofaktura | Mechanofacture, 1924 (replica 1961), serigrafia, papier |
silk screen print, paper, 42,5 × 37,1 cm, fot. | photo Piotr Ligier © Muzeum Narodowe w Warszawie
Program towarzyszący wystawie
Wystawie „Miejska rewolta. Awangarda w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie” towarzyszą wykłady, tematyczne spotkania na wystawie i oprowadzania kuratorskie. Ich uczestnicy będą mieli okazję lepiej poznać okoliczności powstania i cele twórczości polskiej awangardy, z uwzględnieniem jej zależności od nowych zdobyczy techniki i nauki, uwikłania w kwestie społeczne, a także przede wszystkim różnorodności formalno-treściowej. W ramach programu odbędą się również spotkania w rocznicę urodzin Tytusa Czyżewskiego czy Henryka Stażewskiego, które przybliżą sylwetki tych twórców. Do dzieci z rodzicami skierowane są niedzielne warsztaty, w czasie których przy pomocy farb, mazaków i wycinanek, będzie można praktycznie poznawać język sztuki awangardowej.
Aktywne zwiedzanie
Wystawę można zwiedzać również z audioprzewodnikiem oraz skorzystać z bezpłatnych druków edukacyjnych z informacjami i zadaniami ułatwiającymi aktywne zwiedzanie.
Publikacja towarzysząca wystawie zawiera reprodukcje wszystkich prezentowanych prac oraz wstęp Piotra Rypsona, Zastępcy Dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie ds. Naukowych i esej Ewy Skolimowskiej, współkuratorki wystawy.
Kuratorki:
Ewa Skolimowska, Zbiory Sztuki Nowoczesnej MNW
Anna Turowicz, Gabinet Grafiki i Rysunku Nowoczesnego MNW
Źródło: Informacja prasowa 24/10/2017, Muzeum Narodowe w Warszawie
