W Czerwińsku w Poranku WNET gościł Ryszard Gortat, były wójt tej gminy, którą przed wojną zamieszkiwała duża społeczność żydowska. W czasie okupacji większość miejscowych Żydów została wymordowana przez Niemców. Niektórzy dzięki pomocy Polaków ocaleli.
Wśród polskich rodzin, które się do tego przyczyniły, byli dziadkowie Ryszarda Gortata oraz jego ojciec Henryk. To oni, narażając życie swoje i całej swojej rodziny – w Generalnej Guberni za udzielanie pomocy Żydom groziła kara śmierci – uratowali Miriam Glickman.
W październiku 1942 roku, w czasie likwidacji czerwińskiego getta, gdzie znajdowało się około 3 tysiące Żydów, nielicznym udało się uciec. Zbiegła też rodzina Glickmanów – małżeństwo z dwojgiem dzieci, Chaimem i Miriam.
Początkowo uciekinierzy znaleźli schronienie w pieczarze grobowca miejscowego ziemianina na lokalnym cmentarzu. Po pożywienie dzieci chodziły do dziadków Ryszarda Gortata i jego ojca. Jeszcze niedawno w grobowcu, w którym się schronili, były naczynia przez nich pozostawione.
Nie wiadomo dokładnie, w jakich okolicznościach Miriam trafiła do domu państwa Gortatów. Są dwie wersje. Według jednej – do Gortatów przyprowadzili ją Niemcy. Według drugiej – zrobili to jej rodzice, spodziewając się, że następnego dnia zostaną pojmani przez hitlerowców. Chłopiec trafił do innej rodziny i nieznane są jego dalsze losy.
Gortatowie wymyślili historię, że dziewczynka, która pojawiła się u nich w domu, jest nieślubną córką dziadka Ryszarda Gortata i w związku z trudną sytuacja jej matki przybyła z Warszawy. Zmienili jej imię na Maria. Problem polegał na tym, że cały Czerwińsk wiedział, jaka jest prawda.
Rodzina Gortatów żyła więc w strachu, że w każdej chwili mogą być wydani Niemcom. Tak się jednak nie stało, udało im się przetrwać do końca okupacji. Dziewczynka jeszcze po wojnie chodziła do szkoły jako Maria Gortat. Następnie została adoptowana przez francuską rodzinę i opuściła Polskę.
[related id=37889]Wojciech Gortat otrzymał w 1979 roku tytuł nadawany przez Jad Washem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, a także medal. Uznał jednak, że nie jemu się on należy, ale całej społeczności czerwińskiej, która wiedziała, kim jest Miriam i jej nie wydała. Dlatego przekazał go do kościoła parafialnego jako wotum za to, że czerwińszczanie „zachowali się jak trzeba”.
O historii uratowania Miriam Glickman można posłuchać w rozmowie z Ryszardem Gortatem w części trzeciej i siódmej Poranka WNET z Czerwińska. Zapraszamy.
JS
