Gośćmi Popołudnia WNET byli Nina Pietuchowska i Przemysław Wierzbowski, członkowie Białostockiego Towarzystwa Esperanto, którzy przybliżyli słuchaczom sylwetkę Ludwika Zamenhofa, twórcy esperanto.
Członkowie Białostockiego Towarzystwa Esperanto wspomnieli o ważnej roli, jaką odegrał Białystok w życiu Ludwika Zamenhofa:
Zamenhof pisał, że miasto Białystok było inspiracją do wszystkich jego późniejszych działań. Podczas dorastania był świadkiem sytuacji, dzięki którym wpadł na pomysł stworzenia języka międzynarodowego.
Nina Pietuchowska zaznaczyła, że Białystok był niegdyś kulturowym tyglem, w którym natknąć się można było użytkowników wielu języków:
Na ulicach Białegostoku usłyszeć można było białoruski, tatarski, ormiański i litewski. Sprzedawcy towarów niejednokrotnie używali gestów, gdyż nie potrafili się porozumieć z klientami.
Przemysław Wierzbowski wymienił języki, których wpływ na esperanto jest najbardziej widoczny:
Znajomość języków romańskich na pewno przydała się Zamenhofowi: łaciny oraz klasycznej greki. Ogromny wpływ na esperanto miały także jidysz oraz język niemiecki.
Zamenhof był ośmiokrotnie nominowany do Nagrody Nobla. Przemysław Wierzbowski przybliżył powody tych nominacji:
Ludwik Zamenhof był wybitnym humanistą, twórcą równościowej idei religijno-filozoficznej; proponowano jego kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla.
Esperancja jest wszędzie, gdzie są esperantyści. Choć rzeczywiście były zakusy, żeby wykupić kawałek pustyni Gobi i stworzyć tam kraj Esperanto – mówią warszawscy esperantyści z grupy Varsovia Vento.
Gośćmi dzisiejszej audycji Radia „Solidarność” prowadzonej przez red. Pawła Pietkuna są Anna Tomzik i Ireneusz Bobrzak, warszawscy esperantyści z grupy Varsovia Vento.
Esperanto, jedyny sztucznie stworzony język, który przetrwał próbę czasu i znalazł uznanie na całym świecie został stworzony przez dr. Ludwika Zamenhofa, białostocczanina pod koniec XIX wieku.
Pomimo że żadne państwo nie uznaje esperanta za swój język urzędowy, jest on używane przez międzynarodową wspólnotę, której wielkość, według różnych źródeł, szacowana jest na sto tysięcy do dwóch milionów użytkowników – zależnie od poziomu opanowania języka. Jest również jednym z języków urzędowych Unii Europejskiej zaś UNESCO uznaje go za pokoju i braterstwa.
Bywał modny i zapominany, bywał wykorzystywany przez propagandy systemów totalitarnych.
– Lenin powiedział, że Esperanto jest językiem proletariatu. Potem Stalin całą inteligencję esperancką wysłał na tamten świat do Ludwika Zamenhofa, który już wtedy nie żył – mówi Ireneusz Bobrzak. – Potem zwowu przyszedł okres esperanto, bo ówczesne władze przekonały się, że to jest język który może nieść ze sobą jakieś wartości propagandowe. I do dzisiaj radio w Pekinie nadaje w języku Esperanto piękną propagandę.
Dzisiaj esperantyści zapewniają, że tworzą wspaniałą międzynarodową wspólnotę, przede wszystkim wielką grupę przyjaciół. I są przekonani, że język będzie się rozwijał, tak jak rozwijał się do tej pory. Szczególnie, że ma proste i niezmienne reguły, zaś jego nauczenie się zajmuje – w zależności od zdolności językowych – od kilku miesięcy do maksymalnie dwóch lat.
Mówili w esperanto: autor książek fantasy J.R.R. Tolkien, Julian Tuwim oraz noblista w dziedzinie ekonomii Reinhard Selten. Isaac Bashevis Singer nauczył się esperanto jako chłopiec.
Louis von Wunsch-Rolshoven
Agencja prasowa AFP słusznie określiła niedawno esperanto mianem „niezrównanego międzynarodowego sukcesu”. Sukces ten esperanto zawdzięcza przede wszystkim prędkości, z jaką można się go nauczyć: jak pokazują różne eksperymenty szkolne, potrzeba na to od jednej trzeciej do jednej piątej czasu niezbędnego na naukę innych języków. (…)
Szacuje się, że zna go kilka milionów ludzi, a kilkaset tysięcy regularnie się w nim porozumiewa. Jest już nawet około tysiąca rodowitych użytkowników tego języka (…).
Już w 1901 roku Zamenhof pisał, że dla przyszłości esperanto byłoby bardzo korzystne, gdyby pewna grupa ludzi uczyniła z niego „język swojej rodziny”. Niedługo potem, w 1904 roku, przyszła na świat pierwsza dziewczynka wychowująca się w esperanto od urodzenia. (…)
Ze wspólnoty osób mówiących w esperanto zrodziła się również cała wspólnota kulturowa. Do tej pory ukazało się około dziesięciu tysięcy książek w tym języku, między innymi tłumaczenia wierszy Miłosza i Szymborskiej czy Quo vadis. Przekładu tej ostatniej pozycji dokonała Lidia Zamenhof, córka Ludwika, już w 1933 roku. Rocznie do księgozbioru w tym języku przybywa kolejnych sto dwadzieścia dzieł. (…)
Audycje w esperanto regularnie emituje również Radio Watykan. Istnieje też w tym języku Wikipedia, gdzie znajduje się ponad 240 000 artykułów, co powoduje, że jej zasięg jest porównywalny z zasięgiem Wikipedii w języku duńskim czy chorwackim. (…)
W tej chwili esperanto oferują dziesiątki stron internetowych poświęconych nauce języków. Na stronach oferujących nieodpłatnie powyżej 25 języków esperanto z reguły jest zawsze. Najwięcej uczniów liczy Duolingo.com – tu na kurs zgłosiło się do tej pory 1 500 000 chętnych do nauki. Od roku esperanto na tej stronie można uczyć się nie tylko po angielsku, ale też po hiszpańsku; prawie gotowa jest oferta kursu po portugalsku. W sumie do nauki języka Zamenhofa obecnie zgłasza się miesięcznie około 60 000 osób, około 3000 co miesiąc kończy kurs.
Opinii publicznej do tej pory mało znany jest fakt coraz większego rozprzestrzeniania się esperanto na świecie. Niektórzy sądzą nawet, że nikt już nie włada tym językiem. Być może to skutek czasów tępienia i prześladowania esperantystów.
Od 1933 roku esperanto zwalczał Hitler, niemal wszyscy członkowie rodziny Zamenhofa zostali wymordowani, a od 1937 roku rozstrzeliwano lub zsyłano do łagru esperantystów w Związku Sowieckim. Po wojnie zakaz esperanto obejmował praktycznie wszystkie kraje bloku wschodniego (…)
Zamenhof stworzył własny język – esperanto – między innymi dzięki znajomości wielu innych języków. Wychowywał się, mówiąc po rosyjsku i w jidysz, uczył się hebrajskiego i polskiego, a od swojego ojca – wieloletniego nauczyciela języków – niemieckiego i francuskiego. W programie szkolnym miał też grekę, łacinę i angielski. Dzięki temu doskonale orientował się w gramatyce i słownictwie różnych języków. Wybrał wspólne struktury i morfemy obecne w wielu językach i stworzył z nich esperanto – proste i łatwe w nauce. Chciał, żeby jak najwięcej ludzi mogło odnaleźć w nim słowa z języka ojczystego. (…)
Nawet jeśli do tej pory marzenia Ludwika Zamenhofa urzeczywistniły się tylko częściowo, stworzył on podstawy nowego międzynarodowego języka, którego stosunkowo szybko można się nauczyć i wokół którego utworzyła się światowa wspólnota języka i kultury. W ciągu nieco ponad stulecia od publikacji cienkiej książeczki, esperanto Zamenhofa zajęło miejsce wśród pięćdziesięciu najczęściej używanych języków na świecie. Niewielu ludzi może poszczycić się tym, że dzieło ich życia wydało podobne owoce.
Autor jest rzecznikiem prasowym Niemieckiego Związku Esperantystów. Tłumaczenie z języka niemieckiego: Małgorzata Bochwic-Ivanovska, Instytut Polski w Berlinie.
Cały artykuł Louisa von Wunsch-Rolshovena pt. „Twórca esperanto Ludwik Zamenhof” znajduje się na s. 11 czerwcowego „Śląskiego Kuriera WNET” nr 48/2018, wnet.webbook.pl.
„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.
Wersja elektroniczna „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem wnet.webbook.pl. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z wydaniami regionalnymi oraz dodatek specjalny z okazji 9 rocznicy powstania Radia WNET, czyli 44 strony dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.
Artykuł Louisa von Wunsch-Rolshovena pt. „Twórca esperanto Ludwik Zamenhof” na s. 11 czerwcowego „Śląskiego Kuriera WNET” nr 48/2018, wnet.webbook.pl
