Dr hab. Małgorzata Maśko / Fot. Grzegorz Milko
Obawiam się ludzi, którzy choćby w minimalnym stopniu nie boją się koni – mówi adiunkt w Katedrze Hodowli Zwierząt Instytutu Nauk o Zwierzętach SGGW.
Mandango, Śpiący Inka, według miejscowych to śpiący bóg, który chroni dolinę przed nieszczęściami – i rzeczywiście, klimat jest tu perfekcyjny, a trzęsienia ziemi nigdy się nie zdarzają.
Ostatnio padało. Przez długi czas. Pora deszczowa pożegnała się wylewnie. Albo może raczej ulewnie. Od kilku dni wieje, a noce są chłodniejsze, ale przynajmniej na moim podwórku nie ma już błota po kolana. Podczas wielu deszczowych tygodni, zdarzyło jednak kilka słonecznych dni. Wielu turystów pytało: co zrobić? Gdzie pójść? No właśnie. Co można zrobić w Vilcabambie, gdy spędza się tu tylko jeden dzień, a na horyzoncie wiszą chmury popołudniowej ulewy?
Zaczynam od mojej ulubionej aktywności. Wskoczyć na siodło i pogalopować w stronę zachodzącego słońca. No, prawie. Bo jednak na konie lepiej wybrać się rano, a do wodospadu El Palto droga prowadzi na wschód. Większość turystów nigdy nie siedziała na koniu przed taką wycieczką, ale konie są dobrze do tego przygotowane. Spokojne, podążają jeden za drugi i nie robią problemów. Raczej.
Cena takiej wycieczki wynosi zazwyczaj 30$, ale mój przyjaciel Jose Luis, który uczy mnie o koniach i któremu pomagam, bierze tylko 25$ od osoby. Nie jest to bardzo tanio, ale zarówno wodospad, jak i widoki po drodze do niego są warte swojej ceny.
Woda jest zimna, ale kąpałem się w niej. Nadaje się do picia – miejscowi twierdzą, że jedna kąpiel w tej wodzie przedłuża życie o dwa lata, a regularne jest spożywanie i kąpiele znacznie dłużej.
Według tabliczki umieszczonej przy wejściu na szlak, wodospad ma trzydzieści metrów wysokości – prawdopodobnie chodzi jednak o wszystkie wodospady łącznie, bo ten główny nie ma na oko więcej niż piętnaście – ale stanowi część wielopoziomowej kaskady.
Odbyłem czterogodzinną wycieczkę konną do wodospadu niezliczoną ilość razy, także jako przewodnik. Za każdym razem, gdy jedziemy szlakiem, zachwycam się widokiem tak samo, jak podczas mojej pierwszej – jeszcze jako turysta – tam wycieczki.
Pozostając w tematyce szlaków, nie można nie wspomnieć o najbardziej znanej atrakcji Vilcabamby – górze Mandango. Wycieczka na jakieś trzy do sześciu godzin, w zależności od tego, jak ambitnie podejdzie się do tematu i czy postanowi się na przykład zdobyć najwyższy szczyt i zejść okrężną drogą, która prowadzi zarośniętymi i nieużywanymi ścieżkami, czy może jednak wykona się tylko plan minimum. Przyznaję, byłem na górze dwa razy i za każdym razem była to ta łatwiejsza wersja. Ze szczytu rozciąga się widok na Vilcabambę, ale też na dolinę rzeki Rio Vilcabamba i na tereny zwane Cucanama.
Mandango zwane jest także Śpiącym Inką. Od strony Vilcabamby widać wyraźnie zarysowany profil mężczyzny, jego twarz i klatkę piersiową, które układają się w kolejne skalne szczyty masywu. Pod odpowiednim kontem obrócona twarz staje się twarzą kobiety – usłyszałem o tym pierwszej nocy w Vilcabambie, ale dopiero kilka dni temu jeden z turystów pokazał mi kobiecą stronę góry – jakoś wcześniej jej nie zauważałem.
Jest też z Mandango związana legenda. Gdy konkwistadorzy hiszpańscy pojmali Inkę, czyli króla ludu, który nazywa się naprawdę Quechua albo Quichua, a popularnie zwany jest Inkami, zażądali za niego okupu w wysokości czterech (bądź pięciu) wozów złota. Gdy jeden z nich jechał z północy imperium, przejeżdżał przez miejscowość Quinara – położoną po drugiej stronie Mandango względem Vilcabamby. Tam właśnie dowiedzieli się, że król został stracony. Postanowili więc ukryć złoto pod górą. Oczywiście nigdy go nie odnaleziono. Żeby dodać historii pikanterii, warto wspomnieć, że od strony Quinary znajdują się w zboczu góry wejścia do jaskiń, których podobno jeszcze nie zbadano.
Nie sposób nie wspomnieć też o innym podaniu. Mandango, Śpiący Inka, według miejscowych to śpiący bóg, który chroni dolinę przed nieszczęściami – i rzeczywiście, klimat jest tu perfekcyjny, a trzęsienia ziemi, tak pospolite w innych częściach Ekwadoru, nigdy się nie zdarzają – i zapewnia długowieczność mieszkańcom okolicy.
Na koniec relaksacyjna trasa, którą zdarza mi się przejść w ramach spaceru z psem – no, może nie całą, ale spory fragment. Wzdłuż Rio Chamba, od Yamburary, aż do głównej drogi – i dalej powrót albo drugą stroną rzeki, albo starą wyjazdówką na Loję – przez bramę Vilcabamby.
Rio Chamba uchodzi do Rio Vilcabamba, która płynie dalej na Zachód. Przy okazji ciekawostka lingwistyczna. Gdy Ekwadorczyk (przynajmniej ten z gór) mówi, że coś jest „na górze” (arriba), to nie ma na myśli, że dany punkt znajduje się powyżej. Przykładowo: „Angel mieszka tam, tą drogą w górę”. Droga może iść w górę, potem w dół, potem jeszcze niżej, a na koniec wyrównać poziom względem punktu startowego. Ale biegnie w górę rzeki, a to właśnie mają na myśli. Analogicznie działa „w dół” (abajo). Podstawą jest więc wiedzieć, gdzie jest najbliższa rzeka i w którą stronę płynie.
A sama Rio Chamba jest niezwykle malowniczo położona. Ścieżka wiedzie z jednej strony przez ścieżkę ekologiczną Rumihuilco, z drugiej wzdłuż plantacji kawy i bananów. Jej odcinki przechodzą też przez tzw. cañaveral, czyli zarośla trzcinowe – a w rzeczywistości las bambusowy, bo bambus też jest, przynajmniej według Południowych Amerykanów, trzciną.
Na brzegu Rio Chamby ulokowane jest ujęcie wody, która po oczyszczeniu i zabutelkowaniu sprzedawana jest pod marką Vilca Agua. Te wody też mają właściwości, które opisałem w pierwszym punkcie. Rzeka, mimo że płytka, ma silny nurt, ale w niektórych miejscach nadaje się do kąpania – bo na pływanie jednak za płytka.
A gdy pada, Vilcabamba oferuje cały przekrój doznań kulinarnych i kulturalnych, o których napiszę kiedy indziej. Przewodnik po restauracjach Vilcabamby służyłby chyba głównie mnie i turystom, którzy codziennie pytają, gdzie iść na obiad. A na pewno bardziej niż moim czytelnikom. Chociaż życzę Wam, żebyście pewnego dnia mogli sami tego doświadczyć – i serdecznie do tego zachęcam.
Po więcej moich wpisów z Ekwadoru zapraszam na mojego bloga Spod Kapelusza, a także na profil na Facebooku o tej samej nazwie. Można śledzić mnie także na Instagramie lub wesprzeć moją podróż w serwisie Patronite.pl.
Cztery dni istnego szaleństwa. Cztery dni niemożności wyjścia z domu i pozostania suchym i czystym. Latająca w powietrzu pianka, balony z wodą, mąką i jajka. Przez cztery dni, od rana do nocy.
Skończył się karnawał, na szczęście. Cztery dni istnego szaleństwa. Cztery dni niemożności wyjścia z domu i pozostania suchym i czystym. Latająca w powietrzu pianka, balony z wodą, mąką i jajka. Przez cztery dni, od rana do nocy. Wielkie tłumy, koncerty, lejące się strumieniami piwo. Piwo można było kupić wszędzie: w sklepie, w każdej knajpie, w księgarni, w sklepie z biżuterią rzemieślniczą, u szewca albo po prostu na jednym z wielu stoisk czy prosto z przyczepy albo bagażnika. Podobnie zresztą było z pianką. Do kupienia wszędzie i potem na twarzach wszystkich. Szczególnie na mojej, bo dopaść gringo to szczególna przyjemność. Na początku unikałem, przemykałem za plecami policji albo pod ścianą, jak najdalej od ludzi. A potem oberwałem wiadrem wody i już nie było sensu się bronić. Kupiłem tylko puszkę pianki, żeby nie pozostawać dłużnym.
Ale karnawał to nie tylko oblewanie się wodą i tańczenie. W przeciwnym narożniku placu wystawili się rzemieślnicy i sprzedawcy jedzenia. Oprócz części ekwadorskiej, swoje stoiska mieli też kucharze z innych krajów świata. Włoska pizza, francuskie wino, meksykańskie taco, dania z Kolumbii i Brazylii. Oprócz tego budki z hamburgerami, grille z szaszłykami i wielkie gary z humitami i tamales (tradycyjne potrawy z mączki kukurydzianej) rozsiane po całej Vilcabambie.
Jakoś w sumie nie zawędrowałem do wesołego miasteczka, które rozstawiło się w północnej części miasta. Widziałem tylko wielki diabelski młyn, górujący nad niską zabudową, który obracał się dużo za szybko jak na mój gust i skutecznie odpychał mnie od tamtych okolic. Kolejną atrakcją, która mnie ominęła, była krążąca od co najmniej dwóch tygodni po ulicach gąsienica – taki pociąg mały. Grała muzykę i błyskała światłami – dla amatorów substancji psychoaktywnych, których w Vilcabambie nie brakuje, musiał być to bardzo oryginalny widok.
Dla mnie jednak punktem kulminacyjnym karnawału był konkurs koni rasy paso. O konkursie pierwszy raz usłyszałem od Adriany, żony Dawida, o którym pisałem tutaj. W zeszłym roku konkurs odbywał się na stadionie na terenie otoczonym eleganckim płotkiem. W pewnym momencie jeden z koni podczas oprowadzania zapragnął wolności. Wyrwał się z ręki właściciela, zaczął biegać po całym stadionie, potem rozwalił płotek i pobiegł w stronę publiczności. W końcu ktoś złapał go na lasso. Z jakiegoś powodu został zdyskwalifikowany. W międzyczasie pozostali zawodnicy stali skonfundowani i nie wiedzieli, czy konkurs nadal trwa i co właściwie w takiej sytuacji mają robić.
W tym roku obyło się bez takich atrakcji. Najpierw pokaz, trzy kategorie: klacze, wałachy i ogiery. Potem nagrody i jeszcze jedno przejście. Tutaj małe wyjaśnienie. Są dwie rasy koni paso – paso fino i paso peruano. Tutaj nie są one zbyt rozróżniane. Charakteryzują się one specyficznym krokiem (przy okazji jest to inochód), który dla jeźdźca jest dużo przyjemniejszy niż zwykły kłus, a odpowiada mu prędkością. A przy tym wygląda… cóż, dziwnie. Tak, jak na filmiku poniżej.
Karnawał… Męczący. Ciekawe przeżycie. Następnym razem chyba jednak ucieknę w góry. Jedyna ofiara to mój ukochany kapelusz. Zdjęto mi go z głowy w tłumie, powędrował szybciej, niż ja mogłem i już nie wrócił. Żałuję, cierpię, ale życie trwa dalej. Nowy kapelusz zrobimy wspólnie z Gian Paolo, Włochem, szewcem i kuśnierzem samoukiem. Dla nas obu będzie to pierwszy kapelusz zrobiony w życiu.
Po więcej wpisów z Ekwadoru zapraszam na mojego bloga Spod Kapelusza i mój profil na Facebooku o tej samej nazwie.
W cotygodniowej audycji nt. Toru Służewiec w Warszawie rozmawialiśmy z Witoldem Sudołem, specjalistą oceniającym szanse koni w gonitwach. Zdradził nam, na co zwracać uwagę, obstawiając wyścigi konne.
Każdy miłośnik czy amator wyścigów konnych chciałby, aby wytypowany przez niego wierzchowiec wygrał wyścig. Pytanie tylko, czym się kierować podczas typowania mustanga stającego w szranki z innymi końmi w czasie sportowej rywalizacji. Witold Sudoł wyjawił nam, na co należy zwracać uwagę podczas typowania wyścigowca.
Najważniejsze są potencjał konia (czyli jego naturalne predyspozycje do warunków gonitwy, w której ma się ścigać) i jego forma: – Prawdziwe możliwości konia są podstawą [w ocenianiu jego szansy na wygranie wyścigu – red.]. Należy również zwracać uwagę na formę konia, gdyż to ona często wpływa na końcowy wynik – powiedział, podkreślając, że jeśli chodzi o uzyskany czas, to różnice między pierwszym a ostatnim koniem są często minimalne.
Innym czynnikiem, na który warto zwrócić uwagę podczas obstawiania koni, jest dystans gonitwy. Dlaczego? Ponieważ predyspozycje każdego wierzchowca, podobnie jak biegacza, są różne – jeden lepiej nadaje się do startu w wyścigach na krótszy dystans, drugi – na dłuższy. Niestety, żeby mieć pewność, który koń jest lepszy w danym dystansie, niezbędna jest wiedza dotyczącą rodowodu konia. Wiadomo, że mają ją jedynie prawdziwi zapaleńcy gonitw konnych.
Nie pozostaje nam nic innego, jak życzyć naszym słuchaczom szczęścia w typowaniu koni w najbliższych wyścigach na Torze Służewiec. Powodzenia!
K.T.
