Danuta Moroz-Namysłowska
„Przybywam z kraju, który dopiero 14 lat temu wydarł się z rąk wrogów. Ileż to razy od dnia zmartwychwstania zdarzyło mi się rekapitulować w pamięci epokę niewoli i rozglądać się a rozglądać po granicach, tych liniach imaginacyjnych, które powstrzymują niejako wokoło nas sąsiadów naszych, Rosjan od prawej, Niemców od lewej strony. Związani konwencjami i traktatami, oto stoją nieruchomo, jak fale Morza Czerwonego, gdy na rozkaz Boży rozstąpiły się przed uchodzącym z niewoli Izraelem” – mówiła Kazimiera Iłłakowiczówna w Genewie na Forum Ligi Narodów. Wielka polska poetka i mąż stanu, sekretarka osobista Marszałka Józefa Piłsudskiego, wspominała zaborczy czas, kiedy Niemcy w tej części Polski, którą zagarnęli, uchwalili prawo wywłaszczenia, zmuszając Polaków do wyprzedawania ziemi wbrew ich woli, a Rosjanie ze swej strony zakazali bezwzględnie Polakom zakupu ziemi.
„Te rzekome prawa, wypierające Polaków z ich prastarych siedzib, były symptomem najstraszliwszego bezprawia i przemocy.” Nie szczędząc mocnych słów, Iłłakowiczówna próbowała dotrzeć do ówczesnych elit Europy i świata. Jako chrześcijanka zadała pytanie: „Jak to się dzieje, że naszych nieprzyjaciół uznaliśmy jako naprawdę godnych miłości?” Odpowiadając na to pytanie, Iłłakowiczówna wywiodła, że nieprzyjaciele Polski godni są miłości dlatego, że „przez 150 lat twardej niewoli wytworzyli w narodzie polskim orzeźwiającą atmosferę wysiłku i napięcia, zatem trudno orzec, czy zrobili nam więcej złego, czy dobrego”.
Autorka odczytu za niezwykłą, niezwyciężoną wręcz siłę uznała indywidualność narodu, czyli „to, co było, co jest, co trwa, co czyni z nas żywe płomię, tę siłę, która buduje poprzed siebie, poprzez siebie, w przyszłość”. Ta siła, zdaniem Iłłakowiczówny, w okresie zaborów wzmagała się i rosła, a „w dniu zmartwychwstania rozwinęła się w niepodległość”. Niewola nauczyła Polaków cech, których na wolności nie doceniali – cierpliwości, współdziałania i pracy z żelazną konsekwencją, „bez dystrakcji, bez roztargnienia, braku uwagi. Język polski zakazany, polska książka zabroniona, żadnych zewnętrznych oznak polskości – zatem wyrobiono w Polakach pamięć, by to wszystko w umysłach i sercach zachować. Naród, który przeszedł takie ćwiczenia pamięciowe, już nigdy nie odda swojej wolności…”
A jednak po niespełna sześciu latach u granic z takim trudem i wyrzeczeniem odzyskanej NIEPODLEGŁEJ stanęli ci sami, zaprzysięgli wrogowie Polski i rozpętali nieznany w nowożytnych dziejach Armagedon. A następnie półwiekową okupację.
Czy nie jest paradoksem, że dziś, w 100-lecie odzyskania niepodległości Ojczyzny, słowa Kazimiery Iłłakowiczówny odczytać należy jak memento? Czy nie stoimy dziś w obliczu kolejnej, hybrydowej walki o naszą niepodległość i przed absolutną koniecznością odświeżenia nowym pokoleniom tego bezcennego spoiwa narodowego – pamięci polskich serc i umysłów, tej pamięci nieskażonej żadnym fałszem historycznym?
Artykuł Danuty Moroz-Namysłowskiej pt. „Niezwyciężona indywidualność narodu” znajduje się na s. 8 marcowego „Wielkopolskiego Kuriera WNET” nr 45/2018, wnet.webbook.pl.
„Kurier WNET”, „Śląski Kurier WNET” i „Wielkopolski Kurier WNET” są dostępne w jednym wydaniu w całej Polsce w kioskach sieci RUCH, Kolporter i Garmond Press oraz w Empikach, a także co sobota na Jarmarkach WNET w Warszawie przy ul. Emilii Plater 29 (na tyłach hotelu Marriott), w godzinach 9–15.
Wersja elektroniczna „Kuriera WNET” jest do nabycia pod adresem wnet.webbook.pl. W cenie 4,5 zł otrzymujemy ogólnopolskie wydanie „Kuriera WNET” wraz z regionalnymi dodatkami, czyli 40 stron dobrego czytania dużego (pod każdym względem) formatu. Tyle samo stron w prenumeracie na www.kurierwnet.pl.
