Gdy inwestujemy nasze oszczędności ponosimy ryzyko, które możemy określić jako prawdopodobieństwo, że ulokowane środki nie przyniosą oczekiwanych przychodów. W zależności od rodzaju inwestycji musimy liczyć się z tym, że nie osiągniemy oczekiwanej stopy zwrotu lub dodatkowo stracimy część lub całość zainwestowanego kapitału. Generalna zasada mówi, że czym większe oczekiwane zwroty, tym większe ryzyko inwestycyjne.
Przykładem inwestycji o niskim ryzyku są obligacje skarbu państwa, które często uznaje się za inwestycje o zerowym ryzyku, ponieważ bankructwo państwa jest uznawane za nieprawdopodobne zdarzenie. Do końca września można kupić 2-letnie obligacje skarbu państwa, które dadzą nam 2,10% zysku w każdym roku inwestowania, z roczną kapitalizacją odsetek, czyli kupując np. 10 obligacji o wartości 100 zł każda po 2 latach zarobimy 42,4 zł i jest to kwota gwarantowana przez państwo. Skarb państwa oferuje jeszcze obligacje 3, 4, 6, 10 i 12-letnie.
Można inwestować również w akcje i obligacje przedsiębiorstw, ale nie jest to polecany wybór dla większości inwestorów. Wprawdzie usłyszymy, że w długim terminie kursy akcji rosną, ale często trzeba czekać więcej niż standardowe 3 do 5 lat i ta prawidłowość dotyczy indeksów akcji, a te pokazują średni kurs najlepszych spółek w danej kategorii. Trzeba mieć też na uwadze, że spółki, które wchodzą w skład indeksów, także potrafią podupaść lub zbankrutować, a wtedy wypadają z indeksu. Patrząc na rosnący indeks akcji musimy pamiętać, że w różnych okresach w jego skład wchodzą różne spółki.
Dlatego dobrym rozwiązaniem dla inwestorów o małej wiedzy i doświadczeniu mogą być fundusze inwestycyjne, czyli organizacje, które przyjmują pieniądze od swoich klientów i następnie zespół zarządzający lokuje je w produkty inwestycyjne zgodnie ze strategią danego funduszu. Na rynku istnieje kilka typów funduszy, które charakteryzują się różnym poziomem ryzyka oraz wysokością oczekiwanych stóp zwrotu.
Fundusze najmniej ryzykowne, czyli osiągające również najniższe zyski, to fundusze rynku pieniężnego, które inwestują środki w papiery dłużne wiarygodnych emitentów o krótkim terminie zapadalności, np. w bony skarbowe emitowane przez państwa. Od tego typu funduszy powinniśmy spodziewać się stóp zwrotu porównywalnych do tych osiąganych na depozytach bankowych. Natomiast ich przewagą jest to, że pieniądze możemy wypłacić w dowolnym momencie bez straty zysku, co miałoby miejsce w przypadku zerwania lokaty bankowej. Większość funduszy pieniężnych osiągnęła dodatnie stopy zwrotu w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Najlepszy przyniósł zysk w wysokości powyżej 4%, a jedyny ujemny wynik wyniósł ok. -1,5%.
Innym rodzajem funduszy są fundusze obligacji, nazywane również funduszami papierów dłużnych, ponieważ inwestują pieniądze w w papiery wartościowe o stałym dochodzie, tj. bony i obligacje skarbowe oraz instrumenty dłużne, emitowane przez przedsiębiorstwa i organizacje samorządowe. Zwykle oferują mniejsze stopy zwrotu w porównaniu do funduszy akcji, ale warto dokładnie zapoznać się ze strategią inwestycyjną danego funduszu, ponieważ inwestycja w obligacje może również wiązać się z ponoszeniem znaczącego ryzyka. W ciągu ostatnich 12 miesięcy większość notowanych funduszy przynosiła zyski, a najlepszy z nich osiągnął stopę zwrotu w wysokości 6,18%, ale kilkanaście funduszy zanotowało straty, które nie przekroczyły -6,5%.
Do funduszy akcji zaliczamy takie fundusze, które ponad połowę swojego kapitału inwestują w akcje notowane na polskim lub zagranicznym rynku. Mówi się, że są to formy agresywnego inwestowania, ponieważ należą do najbardziej dynamicznych form inwestowania. Zmienność wartości jednostki inwestycyjnej funduszu jest bardzo duża, ponieważ jest skorelowana z notowaniami akcji na giełdach papierach wartościowych. W ciągu ostatnich 12 miesięcy najlepszy był fundusz, który inwestuje w akcje polskich przedsiębiorstw i przyniósł ponad 100% stopę zwrotu. I był to wynik ponadprzeciętny, ponieważ fundusze z tej samej kategorii osiągnęły średni zysk w wysokości 5,63%. Natomiast gdybyśmy zainwestowali pieniądze w tym najlepszym funduszu trzy lata temu, teraz bylibyśmy stratni, a nasza strata wynosiłaby -12,67%.
Jeżeli chcemy zmniejszyć ryzyko strat, powinniśmy tylko część środków inwestować w produkty, które mogą nam przynieść wysokie stopy zwrotu, a pozostałe środki lokować w produktach o niskim ryzyku. Tym samym stworzymy własny portfel inwestycyjny o zdywersyfikowanym charakterze.
Projekt „Pieniądz – historia i teraźniejszość. Zarządzanie finansami – zagrożenia i szanse” – realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.
