Sygnał do rozpoczęcia obchodów pod bramą stoczni szczecińskiej dały w środę w samo południe stoczniowe syreny; złożono meldunek wojskowy i zabrzmiał hymn państwowy. Pod stocznią zgromadzili się przedstawiciele najwyższych władz, związków zawodowych, uczestnicy tamtych wydarzeń i mieszkańcy miasta.
Szefowa Kancelarii Prezydenta Halina Szymańska odczytała przesłanie Andrzeja Dudy skierowane do uczestników rocznicowych obchodów. „Polski Sierpień, powołanie wolnych związków zawodowych, dokonania 10-milionowego ruchu Solidarności to wielkie wydarzenia-symbole nie tylko naszej, lecz także powszechnej historii. Dały one początek wielkim zmianom, przyniosły koniec komunizmu i ukształtowały nowe oblicze Polski i Europy” – napisał prezydent Duda.
„Przed 37 laty Szczecin był jednym z najważniejszych miejsc, gdzie rozstrzygnęły się polskie losy” – kontynuował prezydent. „Zawsze będziemy pamiętać, że to właśnie tutaj zostało podpisane pierwsze z porozumień sierpniowych. Szczecin, który z taką determinacją wystąpił w obronie ludzkiej godności, praw pracowniczych w grudniu 1970 roku i tak boleśnie został doświadczony również 10 lat później, odważnie rzucił wyzwanie komunistycznej władzy” – podkreślał.
Prezydent zwrócił uwagę, że ideały Solidarności są ciągle aktualne i inspirujące. „Solidarnościowe przesłanie powinniśmy traktować jako etos założycielski, fundament wolnej Polski. Niepodległa, silna, sprawiedliwa Rzeczpospolita stanie się urzeczywistnieniem marzeń Polaków, gdy w powszechnym odczuciu wesprze się na takich podwalinach, jak dobro wspólne, podmiotowość obywateli, równość szans, poszanowanie praw pracowniczych, dialog społeczny czy zrównoważony rozwój” – dodał.
Andrzej Duda nawiązał także do referendum ws. konstytucji. „Z wielką satysfakcją uczestniczyłem w rozpoczęciu debaty konstytucyjnej, którym stała się konferencja zorganizowana przed kilkoma dniami przez komisję krajową NSZZ Solidarność. Zachęcam państwa do udziału w tej debacie poświęconej sprawom decydującym o pomyślności naszej ojczyzny. Głęboko wierzę, że uda nam się wspólnie budować Polskę czerpiącą swoją wielkość z solidarnościowego etosu” – napisał.
Wyraził także wdzięczność „ludziom Solidarności ze Szczecina, Pomorza Zachodniego i wszystkim, którzy w tym regionie tak ofiarnie zasłużyli się Polsce. Cieszę się z dobrych zmian, jakie się tutaj dokonują, świadczących o odradzaniu się przemysłu stoczniowego i gospodarki morskiej oraz o potencjale ekonomicznym tej ziemi i społecznej energii jej mieszkańców” – dodał na zakończenie.
„Solidarność to nie byli przywódcy, to nigdy nie były jednostki” – powiedział do zgromadzonych wicepremier i minister kultury Piotr Gliński. „Solidarność to był wielki manifest zbiorowej woli wolnego narodu, chcącego zrzucić z siebie jarzmo władzy pozbawionej jakiejkolwiek legitymizacji. Jednostki temu wielkiemu duchowi mogły trochę pomagać, mogły trochę przeszkadzać, ale nie mogły nim kierować, ni go powstrzymać. To była podmiotowość i tożsamość zbiorowa, i w najlepszym tego słowa znaczeniu – wspólnotowa” – dodał wicepremier.
Piotr Gliński zaznaczył także, że dzisiejsza obecność pod bramą stoczni to świadectwo dla kolejnych pokoleń Polaków i całej Europy, „która nie zawsze chce dziś pamiętać o tym naszym polskim Sierpniu, że nie zaginie pamięć o bohaterach tamtych sierpniowych dni. Nie zaginie pamięć o polskiej Solidarności. Solidarności, której mogą się od nas uczyć nasi bliżsi i nieco dalsi sąsiedzi, bo nie była to solidarność łatwa, deklaratywna i koniunkturalna, ale bardzo trudna i odpowiedzialna, za którą w tamtych czasach można było zapłacić cenę najwyższą. Niech Europa o tym pamięta” – podkreślał.
Zgromadzeni złożyli przed tablicą upamiętniającą poległych w Grudniu’70 kwiaty i wieńce. Wręczono także odznaczenia państwowe zasłużonym działaczom Solidarności i opozycji antykomunistycznej; Złoty Krzyż Zasługi oraz Krzyże Wolności i Solidarności.
Minister Gliński tuż po uroczystości zwiedził historyczną stołówkę stoczniową, wktórej podpisano w 1980 r. szczecińskie porozumienia. „Chcemy zbudować instytucję, która będzie w sposób godny upamiętniała ten szczeciński protest i szczecińską Solidarność z 1980 r. i lat późniejszych” – powiedział dziennikarzom. Jak dodał, „to doskonałe miejsce na tego rodzaju instytucję – upamiętniającą, a jednocześnie będącą instytucją edukacyjną, instytucją skierowaną także do przyszłości, do Polaków i całego świata”.
„Myślę, że wspólnie z miastem i IPN, a także gospodarzami, czyli Solidarnością i wszystkimi, którzy będą chcieli uczestniczyć w tym projekcie, zbudujemy takie centrum Solidarności szczecińskiej” – dodał wicepremier.
30 sierpnia 1980 r. podpisano porozumienie szczecińskie, kończące strajki 1980 r. na Pomorzu Zachodnim. Było to pierwsze z porozumień zawartych pomiędzy strajkującymi robotnikami a rządem. Kolejne podpisano następnego dnia w Gdańsku. Porozumienia sierpniowe doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność” – pierwszej w krajach komunistycznych, niezależnej od władz, legalnej organizacji związkowej – i stały się początkiem przemian z 1989 roku – obalenia komunizmu i końca systemu jałtańskiego.
Pierwsze strajki latem 1980 r. były reakcją na podwyżki cen mięsa i wędlin wprowadzone przez ówczesną ekipę Edwarda Gierka. W połowie sierpnia 1980 r. zaczęły się strajki na Wybrzeżu.
PAP/MoRo
