Prezes IPN dr Jarosław Szarek był pierwszym gościem Krzysztofa Skowrońskiego w Poranku Wnet.
Co to jest „zbiór zastrzeżony” i czy został już „odtstrzeżony”, co miało nastąpić zgodnie z ustawą 16 czerwca? – pytał nasz redaktor.
– Tak, zgodnie z ustawą zbiór przestał istnieć – jednak jak wyjaśnił prezes IPN, sprawa odtajnienia wszystkich akt to jest długi proces.
– Instytut Pamięci Narodowej jest dysponentem akt po komunistycznym aparacie bezpieczeństwa – powiedział Jarosław Szarek. – Już sam fakt, że w wolnej, niepodległej Polsce jakieś dokumenty z czasów PRL-u są tajne, wiele lat po jego upadku, budzi pewne wątpliwości – mówił. – Sądzę, że takie było myślenie ustawodawcy, by całkowicie zlikwidować ten „zbiór zastrzeżony”, bo tam jest wiele tajemnic dotyczących III Rzeczpospolitej. Podkreślał, że III Rzeczpospolita została „ufundowana na Okrągłym Stole, czyli na porozumieniun części elit solidarnościowych z z władzą komunistyczną”, która wymogła na przedstawicielach Solidarności wiele kompromisów chroniących jej interesy, a które miały na celu przede wszystkim ochronę agentury, służb specjalnych mających swe korzenie w czasach PRL-u.[related id=”25433″]
Zgodnie z ustawą służby dostały rok – od 16 czerwca ub. roku – na przejrzenie i zabezpieczenie dokumentów „zbioru zastrzeżonego” oraz złożenie wniosków do prezesa IPN o nadanie niektórym z nich klauzuli „ściśle tajne”. Wnioski, jak uzgodniono, miały napłynąć do końca marca 2017 roku, tak aby IPN miał czas na zapoznanie się z nimi i ich zaopiniowanie. Jednak tak się nie stało, ponieważ ustawa jako termin ostateczny podawała 16 czerca 2017 roku. Oczywiście „drobna” część akt, dotycząca np. zachodnich przedstawicielstw dyplomatycznych, infrastruktury wojskowej, systemów łączności czy kwestii osobowych, nie powinna być odtajniona – mówił dr Szarek.
Jednak sprawa dotyczy wielu sygnatur, dlatego proces potrwa jeszcze kilka miesięcy. Dla jego usprawnienia powołano specjalną komisję, której członkami są m.in. prof. Sławomir Cenckiewicz, historyk i publicysta, pani Marzena Kruk, dyrektor Archiwum IPN, dr Witold Bagieński i inni historycy. Zadaniem tej komisji jest „przejrzeć i zarekomendować, zgodzić się z wnioskami służb”.
Mimo to można powiedzieć, że „zbiór zastrzeżony” jest już częściowo jawny, dostępny dla dziennikarzy, historyków, obywateli – są to m.in. sygnatury dotyczące wywiadu, płk. Kuklińskiego, gospodarki i wielu innych, także tych, których utajenie nie miało żadnych podstaw. Już dziś w internecie można odszukać sygnatury 1 mln 700 tys. akt. Odtajnienie wszystkich to rzecz przełomowa – podkreślał gość Poranka Wnet.
Jednak IPN to nie tylko sprawa zbioru akt zastrzeżonych – opowiadał Jan Szarek, mówiąc o nowym projekcie. Archiwum Pełne Pamięci ruszyło po to, „by zbierać najmniejsze okruchy polskiej historii”. Dzięki niemu wraca do nas wiele bezcennych dokumentów, źródeł historycznych, które często bywają wyrzucane – podkreślał prezes IPN. – Przykładem są dokumenty, które jeden z cichociemnych zostawił pewnej szkockiej rodzinie przed wyruszeniem na swą ostatnią akcję, a które ta rodzina przekazała nam w ramach programu IPN – mówił.
Jarosław Szarek komentował też wydarzenia związane z środowymi obchodami 35-lecia powstania Solidarności Walczącej. – To też jest część odkrywania, odkłamywania polskiej pamięci narodowej – mówił, podkreślając zasługi tych, którzy „nie chcieli porozumienia z władzą komunistyczną, a którzy teraz, dzięki takim wydarzeniom jak wczorajsze uroczystości i odznaczenia, „wychodzą z cienia”.
Prezes IPN w związku ze zbliżającym się w 2018 roku 100-leciem odzyskania niepodległości wspominał też płk. Ignacego Matuszewskiego, jednego z twórców polskiego wywiadu, publicystę, którego diagnozy polityczne, m.in. dotyczące „wojny cywilizacji”, są aktualne do dziś, a który „został zepchnięty w niepamięć”.
Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy.
ma
Obejrzyj również nasz wywiad na YouTube!
